Xuất hiệnh "sát thủ" AI trong không chiến: "đọc vị" mọi hành động của phi công đối phương, 'khóa chết' mục tiêu

[Mai Nhung]

Những điểm chính:

• Các nhà khoa học Trung Quốc phát triển hệ thống AI có thể dự đoán chính xác động tác của máy bay đối phương.
• Hệ thống sử dụng mạng nơ-ron YOLOv8 cải tiến và cảm biến hồng ngoại để "đọc" chuyển động của máy bay.
• Độ chính xác cao gấp 10 lần so với các phương pháp truyền thống, giúp hệ thống phòng không khóa mục tiêu chính xác hơn.
• Công nghệ này có thể làm thay đổi cán cân sức mạnh trong không chiến, khiến máy bay có người lái trở nên dễ bị tổn thương hơn.
• Dù được quảng bá là để "tối ưu hóa kiểm soát hỏa lực", công nghệ này vẫn gây ra lo ngại về một tương lai không chiến tự động, không có sự can thiệp của con người.

Trong nhiều thập kỷ, khả năng ứng biến linh hoạt, thực hiện các động tác bay phức tạp và đưa ra quyết định dựa trên bản năng là lợi thế lớn nhất của phi công con người trong không chiến. Tuy nhiên, một nghiên cứu mới từ Trung Quốc cho thấy, trí tuệ nhân tạo (AI) có thể sớm loại bỏ lợi thế này, thay đổi hoàn toàn cục diện của chiến tranh trên không.

AI 'đọc vị' phi công: Dự đoán mọi hành động

Các nhà khoa học từ Viện Cơ điện Tây Bắc, trực thuộc tập đoàn vũ khí Norinco (Trung Quốc), tuyên bố đã phát triển một hệ thống AI có khả năng dự đoán chính xác từng chuyển động của máy bay đối phương, dựa trên những thay đổi nhỏ nhất của các bề mặt điều khiển (cánh, đuôi, bánh lái...).
Công nghệ này sử dụng:

• Mạng nơ-ron YOLOv8 cải tiến: Một thuật toán AI thị giác máy tính, được cải tiến để nhận diện và theo dõi các bộ phận của máy bay.
• Hệ thống nhận diện ảnh hồng ngoại: Theo dõi những thay đổi tinh vi về nhiệt độ trên các bề mặt điều khiển của máy bay.

Khác với các hệ thống AI trước đây (chủ yếu dựa vào quỹ đạo bay để dự đoán hướng di chuyển), phương pháp mới này cho phép AI "đọc vị" trực tiếp các thao tác điều khiển của phi công.

Ví dụ, khi một chiếc máy bay chiến đấu như F-15 chuẩn bị thực hiện một động tác né tránh, AI có thể phát hiện sự thay đổi nhỏ trong góc nghiêng của cánh, hoặc một điều chỉnh nhẹ ở bánh lái. Chỉ trong vài mili giây, hệ thống đã có thể đưa ra dự đoán về hướng di chuyển tiếp theo của máy bay và phản ứng trước khi phi công kịp hoàn tất động tác.

Độ chính xác gấp 10 lần, 'khóa chết' mục tiêu
Các thử nghiệm mô phỏng cho thấy, hệ thống AI này giúp giảm sai số tính toán mục tiêu xuống dưới 2 mét, cải thiện gấp 10 lần so với các phương pháp truyền thống.

Độ chính xác cao này cho phép hệ thống phòng không khóa mục tiêu chính xác hơn, thậm chí có thể nhắm vào buồng lái của máy bay, khiến khả năng né tránh của phi công gần như bằng không.

Cuộc đua AI quân sự và những lo ngại
Nghiên cứu của Trung Quốc là một bước tiến đáng chú ý trong bối cảnh cuộc đua AI quân sự đang diễn ra ngày càng gay gắt giữa các cường quốc.
Mỹ đã thử nghiệm AI trong không chiến từ năm 2020, và vào năm 2024, một máy bay chiến đấu không người lái của Lầu Năm Góc đã có trận đối đầu trực tiếp với phi công con người.

Tuy nhiên, nghiên cứu của Trung Quốc lại đi theo một hướng khác. Thay vì tập trung vào phát triển máy bay chiến đấu tự hành, họ đang tối ưu hóa hệ thống phòng không để có thể vô hiệu hóa máy bay đối phương ngay từ trước khi nó kịp phản ứng.

Đối phó với AI: Laser, vật liệu hấp thụ nhiệt và 'động tác giả'
Dù công nghệ AI của Trung Quốc có vẻ đáng sợ, nhưng không phải là không có cách đối phó. Một số biện pháp tiềm năng bao gồm:

• Sử dụng laser công suất lớn: Làm nhiễu hoặc phá hủy cảm biến hồng ngoại của AI.
• Vật liệu hấp thụ nhiệt: Che giấu sự thay đổi nhiệt độ trên thân máy bay.
• Chuyển động giả: Tạo ra các chuyển động giả trên cánh và đuôi để đánh lừa AI.

Tuy nhiên, những biện pháp này chỉ là giải pháp tình thế, bởi AI có khả năng học hỏi và thích ứng rất nhanh. Một khi AI đã có thể nhận diện và dự đoán hành vi của con người từ những dấu hiệu nhỏ nhất, việc đánh lừa hệ thống sẽ ngày càng trở nên khó khăn hơn.

Tương lai không chiến: Không còn chỗ cho con người?
Dù nhóm nghiên cứu khẳng định hệ thống AI của họ chỉ phục vụ mục đích "tối ưu hóa kiểm soát hỏa lực", không thể phủ nhận rằng nó đã mở ra một viễn cảnh đáng lo ngại về chiến tranh hiện đại.

Nếu công nghệ này được phát triển và ứng dụng rộng rãi, tương lai của không chiến có thể sẽ không còn chỗ cho con người. Lợi thế của phi công, khả năng hành động theo bản năng và không thể đoán trước, có thể sẽ bị AI xóa bỏ.

Câu hỏi đặt ra không còn là liệu AI có thay thế phi công trong không chiến hay không, mà là khi nào điều đó sẽ xảy ra.