Điện thoại không nghe lén bạn để hiển thị quảng cáo, bởi nó còn đáng sợ hơn thế nhiều

[TienCM]

Mình chuyển ngữ bài viết của cây bút trên trang Lifehacker giải thích khá chi tiết về cách thức các công ty quảng cáo thực hiện việc quảng cáo mục tiêu đến người dùng hiện nay.
Theo những gì tác giả viết thì điện thoại thực sự không nghe lén chúng ta để đưa ra quảng cáo nhưng cách thức các công ty quảng cáo thu thập dữ liệu từ người dùng để phục vụ quảng cáo còn đáng sợ hơn việc nghe lén nhiều.

Dưới đây là chi tiết bài viết:
"Hôm qua, tôi đã hỏi vợ tôi muốn gì vào ngày sinh nhật của cô ấy. Cô ấy nói với tôi rằng cô ấy thích một chiếc máy khoan Dremel không dây. Sau đó, tôi nhận được một quảng cáo khi lướt web và bạn có biết không đó là một chiếc máy khoan Dremel không dây.
Trước đây, chúng tôi chưa bao giờ nói về máy khoan tay. Tôi không có hứng thú với các công cụ chạy pin, tôi chưa bao giờ tìm kiếm hoặc xem chúng trên Amazon, vì vậy điện thoại hẳn đã nghe thấy những gì chúng tôi nói. Điện thoại nào cũng có micrô, nên rất có thể chúng đã gửi giọng nói của chúng ta đến trụ sở chính của Google hoặc bất cứ nơi nào để phân tích và gửi lại một quảng cáo phù hợp.
Giải thích này nghe có vẻ hợp lý nhưng hóa ra còn có một cách giải thích khác còn xa lạ và quỷ quyệt hơn cả việc nghe lén công nghệ cao.

Điện thoại không nghe lén​

Điện thoại luôn lắng nghe bạn. Nếu không, các ứng dụng trợ lý cá nhân sẽ không thể hoạt động khi bạn nói “Siri” hoặc “Alexa”. Nhưng đó là một kiểu lắng nghe khác. Thiết bị của bạn chỉ luôn lắng nghe một từ cụ thể (hoặc “từ đánh thức”). Chỉ sau khi nghe thấy từ đó, các phần thông minh hơn trong bộ não kỹ thuật số của nó mới hoạt động.
Các cuộc trò chuyện của bạn sẽ không được chuyển đến các công ty quảng cáo để họ có thể chọn các từ ngẫu nhiên và đưa ra quảng cáo phù hợp nhu cầu. Điều này sẽ tốn rất nhiều tài nguyên và có thể vi phạm luật nghe lén cũng như các luật riêng tư khác. Việc nghe lén cũng rất vô nghĩa bởi nghe lén mọi người dùng ở mọi thời điểm sẽ có rất nhiều tiếng ồn. Đặc biệt, nhà quảng cáo khó có thể biết được bạn thực sự muốn gì nếu không nghe hết từng lời bạn nói ra với đủ các mối quan hệ.

Điện thoại đang thu thập những dữ liệu gì​

Thay vì nghe lén và lưu trữ giọng nói của bạn như nhiều người vẫn nghĩ, các ứng dụng, điện thoại, đồng hồ, hệ thống trò chơi, máy tính và có thể cả lò nướng đang thu thập mọi điểm dữ liệu có thể, bao gồm:
· Thông tin vị trí (cả thông qua cài đặt vị trí và địa chỉ IP của thiết bị).
· Lịch sử tìm kiếm.
· lịch sử duyệt web.
· Lịch sử mua hàng.
· Tương tác vật lý (tức là cách bạn sử dụng thiết bị của mình).
Những thông tin này có giá trị và hữu ích hơn nhiều so với những điều gì bạn nói, và về cơ bản, bất kỳ ai muốn đều có thể mua các thông tin đó. Theo quy định, các công ty quảng cáo không liên kết dữ liệu này với bất kỳ thứ gì có thể nhận dạng cụ thể ai đó (chẳng hạn như tên và địa chỉ của bạn). Điều đó không khó thực hiện, nhưng không có nhiều lợi ích cho các nhà quảng cáo. Họ biết mọi thứ bạn làm, 24 giờ một ngày, vậy tên của bạn có gì khác biệt? Bản thân quá trình này được gọi là lấy dấu vân tay và nó cho phép các nhà quảng cáo theo dõi bạn trên các trang web và các ứng dụng.

Thế giới đáng sợ của quảng cáo hành vi trực tuyến​

Một vài điểm dữ liệu cơ bản là tất cả những gì các doanh nghiệp cần để đưa ra ý tưởng sơ bộ về cách quảng cáo cho bạn. Nếu vị trí của bạn là “Beverly Hills” và gần đây bạn đã dành một giờ để xem trang web của Lexus, thì có lẽ bạn là một người giàu có và đang tìm mua một chiếc ô tô mới. Vào thời xa xưa, đó là những thông tin các nhà quảng cáo cần để nhắm đến bạn, có thể bằng bảng quảng cáo trong khu phố của bạn hoặc thứ gì đó tương tự. Nhưng quảng cáo theo hành vi trực tuyến thu thập rất nhiều thông tin khác, chẳng hạn như bạn đã mua một chiếc lều vào tháng trước hay bạn đã xem Star Trek vào tối chủ Nhật, từ đó đưa ra quảng cáo mục tiêu chính xác một cách đáng sợ, đến mức có thể khiến người xem cảm thấy như siêu nhiên.b
Có một cách để đánh bại việc theo dõi hành vi của bạn trên mạng là sử dụng VPN khi lướt web trên điện thoại hoặc máy tính. VPN sẽ mã hóa lưu lượng truy cập của bạn và định tuyến nó thông qua một máy chủ từ xa, khiến cho việc theo dõi hành vi trên mạng của bạn trở nên khó khăn.

Các kết nối ẩn ràng buộc chúng ta lại với nhau​

Điều đó giải thích quảng cáo có thể cụ thể đến mức bạn quan tâm, nhưng không giải thích lý do tại sao bạn nhận được quảng cáo sau khi trò chuyện với ai đó. Đó là lúc mọi thứ trở nên rùng rợn hơn: Các nhà quảng cáo so sánh danh tính “ẩn danh” của bạn với những danh tính mà bạn dành nhiều thời gian tiếp xúc (như vợ/chồng của bạn) để dự đoán sở thích mua hàng của bạn.
Vì vậy, họ biết bạn đi chơi tennis với Gary (mặc dù họ không biết tên anh ấy) và rằng Gary dành nhiều thời gian để xem trang web của Audi. Họ biết những người giàu có khác thích xe hơi như bạn và Gary nghĩ gì, họ mua gì và họ cảm thấy thế nào. Vì vậy, nếu một quảng cáo về xe Audi xuất hiện, đó không phải là do Gary kể cho bạn nghe về chiếc xe của anh ấy. Đó là bởi vì Gary thích Audi, và bạn chơi với Gary.
Trong trường hợp của vợ tôi và chiếc máy khoan, các nhà quảng cáo biết rằng hồ sơ quảng cáo của vợ tôi dành nhiều thời gian ở cùng một vị trí với hồ sơ quảng cáo của tôi. Họ biết cô ấy đang tìm kiếm máy khoan không dây trên mạng và còn một tháng nữa là sinh nhật của cô ấy. Vì vậy, họ ném cho tôi một quảng cáo về chiếc máy khoan là hợp lý, ngay cả khi nó giống như một sự xâm phạm quyền riêng tư.

Quảng cáo thậm chí có thể dự báo những nhu cầu sắp tới của bạn​

Ngay cả khi biết nó hoạt động như thế nào, quảng cáo được nhắm mục tiêu có vẻ chính xác đến mức khó tin. Đôi khi, bạn được phân phát quảng cáo cho những thứ mà bạn chỉ đang nghĩ đến, những thứ thực sự không thể kết nối với lịch sử tìm kiếm, vị trí, những người bạn đang giao du cùng hoặc bất kỳ thứ gì khác. Nhưng điều đó cũng có thể giải thích được.
“Người giàu thích xe hơi đắt tiền” là kiểu liên tưởng mà con người tạo ra, dựa trên kinh nghiệm, kỳ vọng và thành kiến cá nhân trong quá khứ. Nhưng máy tính không có các giả định hoặc những hạn chế mà chúng ta có. Họ vô tư so sánh các tập dữ liệu khổng lồ đến khó tin và tôi cho rằng họ đang tạo ra các kết nối không rõ ràng và không thể giải thích dễ dàng. Có thể những người giống như bạn có xu hướng quan tâm đến việc học chơi đàn băng cầm khi họ bước sang tuổi 35 và đó là lý do tại sao quảng cáo đó xuất hiện vào ngày sinh nhật của bạn.

Sự trùng hợp ngẫu nhiên​

Sự trùng hợp ngẫu nhiên cũng phát huy tác dụng. Ngay cả khi quảng cáo trực tuyến là ngẫu nhiên, đôi khi mọi người vẫn tự hỏi liệu điện thoại của họ có đang theo dõi họ hay không. Bản chất của con người là chú ý đến những sự kiện bất thường (chẳng hạn như quảng cáo về một thanh kẹo xuất hiện ngay khi bạn nghĩ về việc ăn nhẹ) trong khi bỏ qua những điều tầm thường (quảng cáo cho một bộ phim mà bạn không quan tâm đến trước đó).

Quảng cáo sẽ ngày càng trở nên tồi tệ hơn​

Bước tiếp theo trong quảng cáo được nhắm mục tiêu có thể sẽ đến từ AI tổng quát. Các công ty quảng cáo đã thử nghiệm sử dụng AI để tạo ra hình ảnh và nội dung quảng cáo hiệu quả hơn. Khi AI trở nên thực sự tốt, mọi thứ sẽ trở nên tồi tệ hơn theo cấp số nhân.
Các nhà quảng cáo đã biết hầu hết mọi thứ về bạn. Bây giờ, hãy tưởng tượng một chiếc máy tính có thể tạo quảng cáo tức thời, nhanh chóng nhắm vào bạn, thậm chí đưa ra cả những quảng cáo nhắm vào sự bất an và những giấc mơ thầm kín của bạn.
Tuy nhiên, cũng có những dấu hiệu tốt lành. Các công ty công nghệ đang dần bổ sung các công cụ mới để giúp người dùng giữ dữ liệu của họ ở chế độ riêng tư khỏi các trình theo dõi trực tuyến. Bạn có nhớ tính năng Minh bạch theo dõi ứng dụng (App Tracking Transparency) của Apple không? Apple đã phát hành tính năng đó hai năm trước để buộc các ứng dụng phải xin phép bạn khi theo dõi bạn trên các ứng dụng và trang web. Câu trả lời, tất nhiên, nên là, "không" nhé.
Việc áp dụng rộng rãi tính năng App Tracking Transparency đã khiến các công ty (có toàn bộ mô hình kinh doanh dựa vào việc bán dữ liệu) như Facebook khó chịu. Kể từ đó, dữ liệu iPhone của bạn kém minh bạch hơn một chút đối với các nhà quảng cáo trên thế giới. Đối với những ứng dụng trên Android, DuckDuckGo có một tính năng tương tự để giữ cho ứng dụng của bạn an toàn hơn một chút.
Kiểm soát quyền riêng tư trên tất cả các hệ điều hành và trình duyệt cũng trở nên mạnh mẽ hơn. Windows, macOS, Android và iOS hiện cung cấp nhiều quyền kiểm soát hơn bao giờ hết để xem ứng dụng nào yêu cầu điểm dữ liệu nào và chặn các ứng dụng đó truy cập chúng. Các trình duyệt như Safari, Edge và Firefox liên tục thêm các cách mới để ẩn dữ liệu của bạn khỏi trình theo dõi ngay cả theo mặc định và đặc biệt nếu bạn truy cập và chỉnh sửa cài đặt của mình. Ngoài ra, nhiều trang web và ứng dụng phân phát quảng cáo cho bạn hiện cho phép bạn tắt quảng cáo được nhắm mục tiêu.
>> Vừa nói chuyện xong thì thấy quảng cáo, có phải điện thoại đang nghe lén người dùng?
>> Điện thoại có đang nghe lén những gì bạn nói hay không?
>> Điện thoại có nghe trộm chúng ta để quảng cáo hay chỉ là sự trùng hợp ngẫu nhiên?