Các gã khổng lồ công nghệ đến từ Trung Quốc đã và đang thúc đẩy phát triển con chip của riêng mình. Đây được coi là 1 bước đi quan trọng nhằm hiện thực hóa mục tiêu mà Trung Quốc đề ra - tự chủ bán dẫn.
Một chuyên gia cho biết, thực tế, vẫn còn một chặng đường khá dài để Trung Quốc tiến gần hơn đến mục tiêu tự cung tự cấp. Vị chuyên gia này bổ sung thêm, Trung Quốc vẫn dựa dẫm vào các công nghệ nước ngoại và tụt hậu hơn rất nhiều trong thị trường chip tiên tiến.
Nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đã đầu tư rất nhiều vào thúc đẩy ngành công nghiệp chip nội địa trong nhiều năm qua, nhưng họ đang rất chật vật để bắt kịp các đối thủ ở Mỹ và Châu Á khác. Chất bán dẫn ngày càng được coi là chìa khóa an ninh quan trọng đối với nhiều quốc gia, là một dấu hiệu thể hiện sức mạnh công nghệ.
Hồi tháng 8, Baidu đã trình làng Kunlun 2 – con chip trí tuệ nhân tạo thế hệ thứ hai của công ty. Mới đây, Alibaba cũng đã phát hành 1 con chip được thiết kế cho máy chủ và điện toán đám mây. Trong khi đó, một vài nguồn tin xác nhận, Oppo cũng đang phát triển các bộ xử lý cao cấp “cây nhà lá vườn” cho những thiết bị của mình.
Dẫu các công ty này đang tự thiết kế những con chip của riêng mình, nhưng họ vẫn phải dựa vào tư liệu sản xuất từ nước ngoài để làm điều đó. Đối với việc sản xuất và chuỗi cung ứng rộng lớn hơn, Trung Quốc vẫn lệ thuộc rất nhiều vào nước ngoài.
“Đây là một bước trong việc trở nên tự chủ hơn đối với lĩnh vực bán dẫn, nhưng chỉ là một bước khó nhỏ”, Peter Hanbury, một đối tác của Bain & Company, tiết lộ với CNBC. “Cụ thể, đây là những ví dụ về các con chip được thiết kế trong nước, nhưng rất nhiều tài sản trí tuệ về sản xuất, thiết bị và vật liệu lại có nguồn gốc từ quốc tế.”
Các công ty này mong muốn thiết kế những sản phẩm bán dẫn của riêng mình cho các ứng dụng cụ thể nhằm tạo ra sự khác biệt so với những đối thủ cạnh tranh.
Rõ ràng, Trung Quốc đang phụ thuộc rất nhiều vào các công nghệ nước ngoài trong lĩnh vực bán dẫn. Họ muốn tự chủ công nghệ chip nhưng điều này hiện tại là bất khả thi.
Chẳng hạn, con chip Yitian 710 mới của Alibaba được xây dựng bằng kiến trúc ARM, sản xuất trên tiến trình 5nm – công nghệ tiên tiến nhất ở thời điểm hiện tại. Con chip Kunlun 2 của Baidu lại sản xuất dựa trên tiến trình 7nm, còn Oppo đang phát triển chip 3nm.
Trung Quốc không có công ty đúc chip nào có thể sản xuất những công nghệ tiên tiến này. Những tiến trình tiên tiến hiện phải dựa vào 3 ông lớn: Intel đến từ Mỹ, TSMC đến từ Đài Loan và Samsung đến từ Hàn Quốc. Nhà sản xuất chip lớn nhất Trung Quốc, SMIC, vẫn còn tụt hậu nhiều năm so với các đối thủ lớn trong lĩnh vực đúc chip.
Nhưng vấn đề không chỉ nằm ở sản xuất. Ngay cả các công ty như TSMC và Intel cũng phụ thuộc vào thiết bị và công cụ do những hãng khác cung cấp.
Về vấn đề đó, quyền lực lại được chi phối bởi một số ít công ty. Chẳng hạn ASML có trụ sở tại Hà Lan. Đây là công ty duy nhất trên thế giới có khả năng chế tạo máy quang khắc mà các nhà sản xuất chip cần để tạo ra những con chip tiên tiến nhất, tiến trình dưới 14nm.
Hanbury cho hay: “Hệ sinh thái bán dẫn rất lớn và phức tạp, thế nên, mục tiêu gầy dựng khả năng tự cung tự cấp là rất khó khăn khi xét xđến một loạt các công nghệ và khả năng như vậy.”
“Nhìn chung, vấn đề thách thức nhất để xây dựng khả năng tự cung tự cấp chính là lợi thế hàng đầu. Ở đây, thách thức bạn cần không chỉ là các khoản tiền đầu tư, mà bạn cũng cần phải vượt qua những yêu cầu lớn xoay quanh chuyên môn kỹ thuật cũng như kinh nghiệm tích lũy.”
Việc phụ thuộc vào nước ngoài khiến nhiều công ty Trung Quốc dễ bị ảnh hưởng nặng nề trước bất kỳ căng thẳng địa chính trị nào, điển hình mới đây là Huawei và SMIC.
Huawei đã tự mình thiết kế các bộ xử lý smartphone “cây nhà lá vườn”, có tên là Kirin. Con chip này thường được xây dựng dựa trên công nghệ mới nhất, giúp gã khổng lồ smartphone Trung Quốc trở thành một ông lớn toàn cầu. Từng có lúc, Huawei vượt cả Samsung.
Tuy nhiên, Mỹ đã đưa Huawei vào danh sách đen thương mại có tên là Entity List hồi năm 2019, khiến công ty Trung Quốc không thể tiếp cận một số công nghệ Mỹ nhất định. Nhăm ngoái, Mỹ đã đưa ra quy tắc yêu cầu các nhà sản xuất nước ngoài sử dụng thiết bị chế tạo chip của Mỹ phải có giấy phép, trước khi giao dịch Huawei.
Những con chip của Huawei do TSMC sản xuất. Nhưng khi quy định của Mỹ được áp dụng, TSMC không còn khả năng sản xuất bán dẫn cho Huawei nữa. Điều đó đã làm tê liệt mảng kinh doanh smartphone của Huawei trên toàn cầu.
SMIC cũng nằm trong danh sách đen của Mỹ, khiến họ không thể sử dụng các công nghệ liên quan đến cường quốc này. Các lệnh trừng phạt này có thể là mối lo ngại đối với các công ty Trung Quốc hiện đang phát triển những con chip của riêng họ.
“Chẳng hạn, nếu có một nỗ lực ngăn chặn các lô hàng bộ xử lý smartphone nào đó, Oppo sẽ có nguồn chip được thiết kế trong nước”, Hanbury cho hay. “Tuy nhiên, hầu hết các con chip này vẫn được sản xuất bằng công nghệ quốc tế, thế nên, họ vẫn có thể mất quyền truy cập vào chip của mình nếu đối tác sản xuất những con chip này bị ngăn chặn sản xuất.”
Oppo, Xiaomi hay Vivo, bất kì công ty nào bị đưa vào danh sách đen như Huawei đều sẽ đối mặt với nguy cơ sụp đổ. Điều may mắn cho họ là việc đó vẫn chưa xảy ra.
Chính phủ các quốc gia trên toàn thế giới hiện đang coi bán dẫn là công nghệ chiến lược và cực kỳ quan trọng.
Tổng thống Mỹ Joe Biden đã kêu gọi đầu tư 50 tỉ USD để sản xuất và nghiên cứu bán dẫn, đồng thời bày tỏ mong muốn các nhà sản xuất chip đầu tư vào đất nước này. Hồi tháng 3, Intel đã công bố kế hoạch chi 20 tỉ USD để xây dựng 2 nhà máy sản xuất chip mới (fab) tại Mỹ.
Bộ trưởng Thương mai Mỹ Gina Raimondo xác nhận rằng: “Đây là kế hoạch nhằm giúp Mỹ trở nên vượt trội hơn Trung Quốc.” Washington đã tìm cách đưa việc sản xuất bán dẫn trở lại Mỹ, coi đây là chìa khóa quan trọng cho an ninh quốc gia trong bối cảnh chuỗi cung ứng hiện tập trung rất nhiều tại Châu Á.
Nhưng các quốc gia cùng chí hướng cũng đang cố gắng hợp tác cùng nhau nhằm đảm bảo chuỗi cung ứng bán dẫn của họ được an toàn.
Các nhà lãnh đạo tại Mỹ, Ấn Độ, Nhật Bản và Úc – một nhóm còn có tên là Quad – đã công bố những kế hoạch vào hồi tháng 9 nhằm thiết lập một sáng kiến chuỗi cung ứng bán dẫn với mục tiêu xác định các lỗ hổng và đảm bảo quyền truy cập bán dẫn cũng như những thành phần quan trọng của chúng.
Đã có nhiều cuộc thảo luận về chuỗi cung ứng bán dẫn diễn ra gần đây trong bối cảnh tình trạng thiếu hụt chip toàn cầu đã tác động tiêu cực đến vô số ngành công nghiệp, từ ô tô cho đến điện tử tiêu dùng. Tình trạng chưa có tiền lệ này khiến các nhà lãnh đạo lo lắng về khả năng đảm bảo bán dẫn cho quốc gia.
Trung Quốc có thể đi trước các quốc gia khác trong một số lĩnh vực phát triển chip, nhưng họ sẽ gặp khó khăn đối với việc bắt kịp công nghệ tiên tiến, ít nhất là trong ngắn hạn.
Chẳng hạn, SMIC có thể sản xuất những con chip 28nm ở quy mô lớn. Chúng có thể được sử dụng trong TV hoặc thậm chí là ô tô – một lĩnh vực mà Trung Quốc có thể làm tốt, đặc biệt là với tình trạng thiếu hụt bán dẫn hiện nay.
Tuy nhiên, TSMC đã và đang phát triển công nghệ 3nm. SMIC sẽ phải nắm vững các quye trình sản xuất mà TSMC đã làm trong nhiều năm trước khi có thể theo kịp.
Hanbury cho hay: “Thế nên, ngay cả khi phát triển nhanh đối với các công nghệ hiện có này, họ cũng sẽ không thể bắt kịp và giảm bớt sự phụ thuộc vào các công ty dẫn đầu bởi những công ty đó vẫn sẽ liên tục tiến về phía trước. Nó giống như một cuộc đua bắt kịp một người chạy thật nhanh nhưng người đó vẫn đang tăng tốc để ngăn chặn bạn theo đuổi.”
Nguồn: CNBC
Khó bắt kịp các nước dẫn đầu
Bán dẫn là những thành phần rất quan trọng trong mọi thứ, từ smartphone, tủ lạnh hiện đại cho đến ô tô. Chúng cũng trở thành trọng tâm chính trong cuộc chiến công nghệ giữa Mỹ và Trung Quốc.Nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đã đầu tư rất nhiều vào thúc đẩy ngành công nghiệp chip nội địa trong nhiều năm qua, nhưng họ đang rất chật vật để bắt kịp các đối thủ ở Mỹ và Châu Á khác. Chất bán dẫn ngày càng được coi là chìa khóa an ninh quan trọng đối với nhiều quốc gia, là một dấu hiệu thể hiện sức mạnh công nghệ.
Hồi tháng 8, Baidu đã trình làng Kunlun 2 – con chip trí tuệ nhân tạo thế hệ thứ hai của công ty. Mới đây, Alibaba cũng đã phát hành 1 con chip được thiết kế cho máy chủ và điện toán đám mây. Trong khi đó, một vài nguồn tin xác nhận, Oppo cũng đang phát triển các bộ xử lý cao cấp “cây nhà lá vườn” cho những thiết bị của mình.
Dẫu các công ty này đang tự thiết kế những con chip của riêng mình, nhưng họ vẫn phải dựa vào tư liệu sản xuất từ nước ngoài để làm điều đó. Đối với việc sản xuất và chuỗi cung ứng rộng lớn hơn, Trung Quốc vẫn lệ thuộc rất nhiều vào nước ngoài.
“Đây là một bước trong việc trở nên tự chủ hơn đối với lĩnh vực bán dẫn, nhưng chỉ là một bước khó nhỏ”, Peter Hanbury, một đối tác của Bain & Company, tiết lộ với CNBC. “Cụ thể, đây là những ví dụ về các con chip được thiết kế trong nước, nhưng rất nhiều tài sản trí tuệ về sản xuất, thiết bị và vật liệu lại có nguồn gốc từ quốc tế.”
Các công ty này mong muốn thiết kế những sản phẩm bán dẫn của riêng mình cho các ứng dụng cụ thể nhằm tạo ra sự khác biệt so với những đối thủ cạnh tranh.
Chuỗi cung ứng do nước ngoài chi phối
Chẳng hạn, con chip Yitian 710 mới của Alibaba được xây dựng bằng kiến trúc ARM, sản xuất trên tiến trình 5nm – công nghệ tiên tiến nhất ở thời điểm hiện tại. Con chip Kunlun 2 của Baidu lại sản xuất dựa trên tiến trình 7nm, còn Oppo đang phát triển chip 3nm.
Trung Quốc không có công ty đúc chip nào có thể sản xuất những công nghệ tiên tiến này. Những tiến trình tiên tiến hiện phải dựa vào 3 ông lớn: Intel đến từ Mỹ, TSMC đến từ Đài Loan và Samsung đến từ Hàn Quốc. Nhà sản xuất chip lớn nhất Trung Quốc, SMIC, vẫn còn tụt hậu nhiều năm so với các đối thủ lớn trong lĩnh vực đúc chip.
Nhưng vấn đề không chỉ nằm ở sản xuất. Ngay cả các công ty như TSMC và Intel cũng phụ thuộc vào thiết bị và công cụ do những hãng khác cung cấp.
Về vấn đề đó, quyền lực lại được chi phối bởi một số ít công ty. Chẳng hạn ASML có trụ sở tại Hà Lan. Đây là công ty duy nhất trên thế giới có khả năng chế tạo máy quang khắc mà các nhà sản xuất chip cần để tạo ra những con chip tiên tiến nhất, tiến trình dưới 14nm.
Hanbury cho hay: “Hệ sinh thái bán dẫn rất lớn và phức tạp, thế nên, mục tiêu gầy dựng khả năng tự cung tự cấp là rất khó khăn khi xét xđến một loạt các công nghệ và khả năng như vậy.”
“Nhìn chung, vấn đề thách thức nhất để xây dựng khả năng tự cung tự cấp chính là lợi thế hàng đầu. Ở đây, thách thức bạn cần không chỉ là các khoản tiền đầu tư, mà bạn cũng cần phải vượt qua những yêu cầu lớn xoay quanh chuyên môn kỹ thuật cũng như kinh nghiệm tích lũy.”
Các vấn đề địa chính trị
Huawei đã tự mình thiết kế các bộ xử lý smartphone “cây nhà lá vườn”, có tên là Kirin. Con chip này thường được xây dựng dựa trên công nghệ mới nhất, giúp gã khổng lồ smartphone Trung Quốc trở thành một ông lớn toàn cầu. Từng có lúc, Huawei vượt cả Samsung.
Tuy nhiên, Mỹ đã đưa Huawei vào danh sách đen thương mại có tên là Entity List hồi năm 2019, khiến công ty Trung Quốc không thể tiếp cận một số công nghệ Mỹ nhất định. Nhăm ngoái, Mỹ đã đưa ra quy tắc yêu cầu các nhà sản xuất nước ngoài sử dụng thiết bị chế tạo chip của Mỹ phải có giấy phép, trước khi giao dịch Huawei.
Những con chip của Huawei do TSMC sản xuất. Nhưng khi quy định của Mỹ được áp dụng, TSMC không còn khả năng sản xuất bán dẫn cho Huawei nữa. Điều đó đã làm tê liệt mảng kinh doanh smartphone của Huawei trên toàn cầu.
SMIC cũng nằm trong danh sách đen của Mỹ, khiến họ không thể sử dụng các công nghệ liên quan đến cường quốc này. Các lệnh trừng phạt này có thể là mối lo ngại đối với các công ty Trung Quốc hiện đang phát triển những con chip của riêng họ.
“Chẳng hạn, nếu có một nỗ lực ngăn chặn các lô hàng bộ xử lý smartphone nào đó, Oppo sẽ có nguồn chip được thiết kế trong nước”, Hanbury cho hay. “Tuy nhiên, hầu hết các con chip này vẫn được sản xuất bằng công nghệ quốc tế, thế nên, họ vẫn có thể mất quyền truy cập vào chip của mình nếu đối tác sản xuất những con chip này bị ngăn chặn sản xuất.”
Oppo, Xiaomi hay Vivo, bất kì công ty nào bị đưa vào danh sách đen như Huawei đều sẽ đối mặt với nguy cơ sụp đổ. Điều may mắn cho họ là việc đó vẫn chưa xảy ra.
Những lo ngại về chuỗi cung ứng
Tổng thống Mỹ Joe Biden đã kêu gọi đầu tư 50 tỉ USD để sản xuất và nghiên cứu bán dẫn, đồng thời bày tỏ mong muốn các nhà sản xuất chip đầu tư vào đất nước này. Hồi tháng 3, Intel đã công bố kế hoạch chi 20 tỉ USD để xây dựng 2 nhà máy sản xuất chip mới (fab) tại Mỹ.
Bộ trưởng Thương mai Mỹ Gina Raimondo xác nhận rằng: “Đây là kế hoạch nhằm giúp Mỹ trở nên vượt trội hơn Trung Quốc.” Washington đã tìm cách đưa việc sản xuất bán dẫn trở lại Mỹ, coi đây là chìa khóa quan trọng cho an ninh quốc gia trong bối cảnh chuỗi cung ứng hiện tập trung rất nhiều tại Châu Á.
Nhưng các quốc gia cùng chí hướng cũng đang cố gắng hợp tác cùng nhau nhằm đảm bảo chuỗi cung ứng bán dẫn của họ được an toàn.
Các nhà lãnh đạo tại Mỹ, Ấn Độ, Nhật Bản và Úc – một nhóm còn có tên là Quad – đã công bố những kế hoạch vào hồi tháng 9 nhằm thiết lập một sáng kiến chuỗi cung ứng bán dẫn với mục tiêu xác định các lỗ hổng và đảm bảo quyền truy cập bán dẫn cũng như những thành phần quan trọng của chúng.
Đã có nhiều cuộc thảo luận về chuỗi cung ứng bán dẫn diễn ra gần đây trong bối cảnh tình trạng thiếu hụt chip toàn cầu đã tác động tiêu cực đến vô số ngành công nghiệp, từ ô tô cho đến điện tử tiêu dùng. Tình trạng chưa có tiền lệ này khiến các nhà lãnh đạo lo lắng về khả năng đảm bảo bán dẫn cho quốc gia.
Vậy Trung Quốc hiện tại đang ở đâu?
Chẳng hạn, SMIC có thể sản xuất những con chip 28nm ở quy mô lớn. Chúng có thể được sử dụng trong TV hoặc thậm chí là ô tô – một lĩnh vực mà Trung Quốc có thể làm tốt, đặc biệt là với tình trạng thiếu hụt bán dẫn hiện nay.
Tuy nhiên, TSMC đã và đang phát triển công nghệ 3nm. SMIC sẽ phải nắm vững các quye trình sản xuất mà TSMC đã làm trong nhiều năm trước khi có thể theo kịp.
Hanbury cho hay: “Thế nên, ngay cả khi phát triển nhanh đối với các công nghệ hiện có này, họ cũng sẽ không thể bắt kịp và giảm bớt sự phụ thuộc vào các công ty dẫn đầu bởi những công ty đó vẫn sẽ liên tục tiến về phía trước. Nó giống như một cuộc đua bắt kịp một người chạy thật nhanh nhưng người đó vẫn đang tăng tốc để ngăn chặn bạn theo đuổi.”
Nguồn: CNBC
