AI đang 'thay máu' ngành lập trình: Số lượng lập trình viên máy tính ở "cường quốc công nghệ" hàng đầu thế giới vừa giảm về ngang 45 năm trước

[Hoàng Khang]

Những điểm chính:

• Số lượng lập trình viên máy tính tại Mỹ hiện tương đương với năm 1980, theo Cục Thống kê Lao động Mỹ.
• Sự sụt giảm này trùng với giai đoạn bùng nổ của AI, đặc biệt là sau khi OpenAI giới thiệu ChatGPT.
• "Vibe coding" - phong cách lập trình dựa vào AI - đang trở nên phổ biến, cho phép tạo ra sản phẩm nhanh chóng với ít nhân lực hơn.
• Các chuyên gia có ý kiến trái chiều về việc AI có thể thay thế hoàn toàn lập trình viên hay không.
• Một số công ty đã bắt đầu cắt giảm nhân sự và thay thế bằng AI.

Số lượng lập trình viên máy tính tại Mỹ hiện nay đã giảm xuống mức tương đương với thời điểm năm 1980, khi trò chơi Pac-Man lần đầu tiên xuất hiện. Sự sụt giảm này được cho là có liên quan đến sự phát triển mạnh mẽ của trí tuệ nhân tạo (AI), đặc biệt là các công cụ AI có khả năng tự động viết code.

Số lượng lập trình viên giảm mạnh, trùng với thời điểm AI bùng nổ

Theo dữ liệu từ Cục Thống kê Lao động Mỹ, vào khoảng năm 1980, Mỹ có hơn 300.000 việc làm liên quan đến lập trình máy tính. Con số này tăng lên hơn 700.000 vào đầu những năm 2000, trong thời kỳ bùng nổ dot-com, nhưng sau đó giảm dần.

Trong 12 tháng tính đến năm 2023, số lượng lập trình viên máy tính tại Mỹ đã giảm 27,5% mỗi năm. Sự sụt giảm này trùng với thời điểm OpenAI giới thiệu ChatGPT, một chatbot AI có khả năng tạo ra văn bản, mã nguồn và nhiều nội dung khác.

Phân biệt lập trình viên máy tính và nhà phát triển phần mềm

Cần phân biệt rõ giữa "lập trình viên máy tính" (computer programmer) và "nhà phát triển phần mềm" (software developer). Lập trình viên chủ yếu tập trung vào việc viết mã, trong khi nhà phát triển phần mềm có vai trò rộng hơn, bao gồm cả việc thiết kế, kiểm thử, và bảo trì phần mềm.

Theo Cục Thống kê Lao động Mỹ, dù số lượng lập trình viên máy tính giảm, nhưng nhu cầu về nhà phát triển phần mềm dự kiến sẽ tăng 17% trong giai đoạn 2023-2033.

Mức lương trung bình của lập trình viên máy tính tại Mỹ (tính đến năm 2023) là 99.700 USD, thấp hơn so với mức 132.270 USD của nhà phát triển phần mềm.

'Vibe Coding': Phong cách lập trình mới với sự hỗ trợ của AI

Sự xuất hiện của các công cụ AI hỗ trợ lập trình đã tạo ra một phong cách lập trình mới, được gọi là "vibe coding". Phong cách này không đòi hỏi người lập trình phải hiểu rõ từng dòng mã, mà chỉ cần mô tả ý tưởng bằng ngôn ngữ tự nhiên, và AI sẽ tự động viết mã.

Garry Tan, CEO kiêm Chủ tịch của Y Combinator (một vườn ươm khởi nghiệp nổi tiếng ở Thung lũng Silicon), là một người ủng hộ "vibe coding". Ông cho rằng, với sự hỗ trợ của AI, các công ty khởi nghiệp có thể tạo ra sản phẩm nhanh hơn với ít nhân lực hơn.

"Điều kỳ diệu là mọi người có thể đạt được doanh thu từ một triệu đến 10 triệu USD một năm chỉ với chưa đến 10 người, và điều đó thực sự chưa từng xảy ra trước đây, trong giai đoạn đầu của một doanh nghiệp khởi nghiệp," ông Tan nói.

Ông Tan cũng cho biết, 81% startup mà Y Combinator đầu tư "đang tận dụng tối đa lợi thế AI".

AI có thay thế hoàn toàn lập trình viên?

Tuy nhiên, các chuyên gia cũng cảnh báo về những hạn chế của "vibe coding" và AI trong lập trình:

• Khó gỡ lỗi: Khi AI tạo ra mã sai, việc tìm và sửa lỗi có thể trở nên khó khăn hơn, đặc biệt là đối với những người không có kiến thức chuyên sâu về lập trình.
• "Nợ kỹ thuật": Mã do AI tạo ra có thể không được tối ưu, gây ra các vấn đề về hiệu suất và bảo trì trong tương lai.
• Giới hạn của AI: AI vẫn chưa thể tự mình giải quyết các bài toán lập trình phức tạp, và không thể thay thế hoàn toàn tư duy sáng tạo của con người.

Simon Willison, một nhà phát triển phần mềm và nhà nghiên cứu AI độc lập, cho rằng "vibe coding" có thể hữu ích cho các dự án thử nghiệm nhanh, nhưng không thể thay thế cách lập trình truyền thống trong các ứng dụng lớn.

"Đến lúc nào đó, việc hiểu ít nhất một số đoạn code là điều quan trọng vì mã do AI tạo ra có thể bị lỗi, hiểu lầm và bịa đặt," Willison nói.

Các công ty cắt giảm nhân sự, thay thế bằng AI

Một số công ty đã bắt đầu cắt giảm nhân sự và thay thế bằng AI:

• Klarna: Công ty dịch vụ "mua ngay trả sau" này đã đóng băng tuyển dụng vào năm 2024, sau khi hợp tác với OpenAI để tạo ra một chatbot có thể thực hiện công việc của 700 nhân viên toàn thời gian.
• Meta: CEO Mark Zuckerberg cho biết AI có thể làm công việc lập trình của các kỹ sư cấp trung.

Quan điểm của các chuyên gia

Arvind Krishna, CEO của IBM, có quan điểm thận trọng hơn về vai trò của AI trong lập trình. Ông cho rằng AI sẽ không thay thế hoàn toàn lập trình viên, mà chỉ có thể tự động hóa khoảng 30% công việc của họ.

"Các lập trình viên sẽ phải thực hiện các nhiệm vụ phức tạp và AI chỉ có thể giúp loại bỏ nhiệm vụ đơn giản, tốn thời gian. Điều này sẽ giúp tăng năng suất và hiệu suất của công ty," Krishna nói.

Sự phát triển của AI đang tạo ra những thay đổi lớn trong ngành công nghiệp phần mềm. "Vibe coding" và các công cụ AI hỗ trợ lập trình đang giúp việc viết mã trở nên dễ dàng hơn, nhanh chóng hơn, nhưng cũng đặt ra những thách thức mới về chất lượng, bảo mật và vai trò của con người trong quá trình phát triển phần mềm.