[Bài dài đáng đọc] HarmonyOS Next: Vũ khí bí mật để Huawei lật đổ Android và iOS tại Trung Quốc

[VNR Content]

Huawei tiến gần đến thành công tại lĩnh vực mà Microsoft, Samsung và Alibaba đã thất bại: xây dựng một hệ điều hành di động thứ ba đủ sức cạnh tranh với iOS của Apple và Android mã nguồn mở. Gã khổng lồ công nghệ Trung Quốc – Huawei, với phiên bản mới nhất của hệ điều hành độc quyền HarmonyOS Next ra mắt vào tháng 1 – đã đánh dấu bước chuyển mình đáng kể so với các phiên bản tương thích Android trước đó. Điều này báo hiệu quyết tâm của Huawei trong việc thiết lập một hệ sinh thái ứng dụng di động tự cung tự cấp, tương tự như hệ sinh thái được xây dựng xung quanh iOS và Android. Bằng cách hợp tác với các nhà phát triển ứng dụng để tạo ra các ứng dụng dành riêng cho HarmonyOS và thúc đẩy một thế hệ lập trình viên mới nắm vững nền tảng của mình, Huawei đang khẳng định vị thế quan trọng của trong mảng phát triển hệ điều hành. Công ty đã hợp tác với các trường đại học trong nước từ năm 2021 để đào tạo các lập trình viên cho nền tảng này.

Sự phát triển của HarmonyOS có thể thúc đẩy mạnh mẽ ngành công nghiệp công nghệ của Trung Quốc. Huawei ước tính việc tạo ứng dụng cho HarmonyOS sẽ tạo ra ít nhất 3 triệu việc làm. Hiện tại, chỉ có hơn 380.000 nhà phát triển được chứng nhận HarmonyOS. Huawei cam kết đào tạo 100.000 nhà phát triển mỗi tháng thông qua video trực tuyến và các phương tiện khác. Đà phát triển của Harmony OS đã được xây dựng trong suốt 5 năm qua. Năm 2019, lệnh trừng phạt của Mỹ cấm Huawei sử dụng Android đã tạo nên một cuộc khủng hoảng đối với công ty có trụ sở tại Thâm Quyến này. “HarmonyOS của Huawei là một nước đi bắt buộc trước các lệnh trừng phạt” – một chuyên gia tư vấn trong ngành công nghiệp điện thoại thông minh nói với Caixin. Việc phát triển HarmonyOS (có tên tiếng Trung là “hongmeng”) đã bắt đầu từ năm 2015, dự định ban đầu dành cho Internet vạn vật (IoT), như xe tự lái và tự động hóa công nghiệp. Nhưng các lệnh trừng phạt đã buộc Huawei phải tăng tốc và tung ra phiên bản HarmonyOS đầu tiên chỉ trong vòng 4 tháng. Giống như Android, HarmonyOS được xây dựng trên hệ điều hành mã nguồn mở Linux.

Theo chuyên gia tư vấn ngành, hiện Huawei đang ở vị thế thuận lợi để đạt được sự tự chủ hoàn toàn về chip, hệ điều hành và ứng dụng, cũng như hưởng lợi từ cả trải nghiệm sản phẩm và thương mại hóa. Tại buổi ra mắt điện thoại gập Huawei Pocket 2 mới vào ngày 22/2, Giám đốc điều hành mảng Kinh doanh Tiêu dùng Yu Chengdong (Dư Thừa Đông) đã công bố những kế hoạch đầy tham vọng cho HarmonyOS. Dự kiến sẽ có một bản nâng cấp lớn vào mùa thu năm nay, hệ thống này hứa hẹn sẽ cách mạng hóa các thiết bị Huawei với hiệu suất tăng 30% (hoạt động mượt mà hơn, kéo dài thời lượng pin) - Yu Chengdong cho biết . Yu Chengdong đồng thời vạch ra chiến lược cắt đứt quan hệ với Android, bắt đầu bằng việc phát hành phiên bản beta của hệ điều hành cho các nhà phát triển vào quý II năm 2024 và phiên bản cho người tiêu dùng vào quý IV. Các nguồn tin nội bộ tại Huawei cho biết họ kỳ vọng dòng điện thoại Huawei Mate mới sẽ được phát hành vào nửa cuối năm với hệ điều hành HarmonyOS NEXT được cài đặt sẵn.

Ngày nay, Huawei đối mặt với một bối cảnh hoàn toàn khác trên thị trường điện thoại thông minh. Sự thành công của dòng Huawei Mate 60, sử dụng bộ vi xử lý Kirin của Trung Quốc, đã tạo nền tảng vững chắc để ra mắt hệ điều hành đại tu này. Theo nhà nghiên cứu thị trường GfK, dòng Mate 60 đạt doanh số gần 1,5 triệu chiếc trong tháng đầu tiên ra mắt. Trong 6 tuần đầu năm 2024, doanh số điện thoại thông minh của Huawei tại Trung Quốc tăng vọt 64% so với cùng kỳ năm ngoái. Thị phần của hãng tăng vọt lên 16,5%, đứng thứ hai sau Vivo - theo dữ liệu từ công ty nghiên cứu thị trường Counterpoint Research. Ivan Lam, chuyên gia phân tích cấp cao tại Counterpoint Research, nói với Caixin rằng doanh số này chủ yếu do dòng Mate 60 thúc đẩy, được hỗ trợ bởi lòng trung thành mạnh mẽ với thương hiệu và việc ra mắt thành công HarmonyOS. Trước Huawei, các “ông lớn” công nghệ khác đã cố gắng thiết lập hệ điều hành cạnh tranh với Android và iOS. Nổi bật có thể kể đến Windows Phone của Microsoft với sự hợp tác của Nokia, Samsung với Tizen được phát triển cùng Intel, và YunOS của Alibaba. Tất cả họ đều chùn bước vì những thách thức to lớn và gánh nặng tài chính liên quan đến việc tạo ra và duy trì một hệ điều hành mới trong một thị trường do các tên tuổi lớn thống trị. “Ngay cả đối với một gã khổng lồ công nghệ như Alibaba, đầu tư cả bộ phận vào phát triển một hệ điều hành cũng là một cái giá khổng lồ” – Zhang Jianfeng (Trương Kiến Phong), cựu giám đốc công nghệ của Alibaba, cho biết. Chi phí này tạo nên rào cản lớn đối với các doanh nghiệp muốn gia nhập thị trường. “Đây không phải là vấn đề kỹ thuật, mà là vấn đề hệ sinh thái”, Zhang Jianfeng nói. Huawei ước tính điểm thành công của HarmonyOS là 16% thị phần – ngưỡng cần thiết để thu hút các nhà phát triển tạo ứng dụng dành riêng cho hệ điều hành của mình. Công ty đã đạt được mục tiêu đó vào quý IV năm 2023, khi 16% số điện thoại thông minh bán ra tại Trung Quốc sử dụng HarmonyOS. Huawei đang tiến gần hơn đến 20% thị phần của Apple tại Trung Quốc. HarmonyOS trên toàn thế giới có gần 4% thị phần, so với 23% của Apple và 74% của Android – theo Counterpoint Research. Gong Ti (Cung Địch), Chủ tịch bộ phận phần mềm tại Mảng Kinh doanh Tiêu dùng của Huawei, đã vạch ra chiến lược 2 mũi nhọn nhằm củng cố vị thế cạnh tranh của HarmonyOS. Trọng tâm ban đầu là tích hợp hơn 5.000 ứng dụng – chiếm 99% thời gian hàng ngày mà người tiêu dùng dành cho điện thoại thông minh. Đạt được cột mốc này rất quan trọng để HarmonyOS tạo sức hút và bắt đầu thiết lập một hệ sinh thái phần mềm toàn diện, Gong Ti nói. Huawei sau đó cần mở rộng phạm vi phủ sóng của hệ điều hành lên 500.000 ứng dụng để đáp ứng nhu cầu và sở thích đa dạng của người tiêu dùng. Kể từ tháng 9/2023, Huawei đã thúc đẩy các công ty lớn trong nước phát triển ứng dụng cho HarmonyOS. Đến cuối năm 2023, các công ty bao gồm nền tảng video Bilibili, ứng dụng thanh toán kỹ thuật số Alipay và các nhà phát triển trò chơi NetEase và miHoYo đã công bố thỏa thuận với Huawei để ra mắt ứng dụng dựa trên HarmonyOS NEXT. Tại lễ ra mắt HarmonyOS NEXT vào tháng 1, Yu Chengdong đã giới thiệu một danh sách hơn 200 công ty tham gia vào việc phát triển ứng dụng dựa trên hệ điều hành. Danh sách này bao gồm iQiyi, Ngân hàng China Merchants Bank, Ctrip và Zhihu, thuộc các lĩnh vực du lịch, tài chính, mạng xã hội, công cụ năng suất, giải trí và trò chơi. Một số nhà phát triển ứng dụng chia sẻ với Caixin rằng Huawei có lượng người dùng điện thoại thông minh với thu nhập trung bình đến cao, sẵn sàng trả nhiều tiền hơn – một lý do quan trọng để họ phát triển ứng dụng HarmonyOS. Các nhà phát triển ứng dụng tham dự buổi ra mắt của Huawei nói với Caixin rằng họ đã làm việc với các ứng dụng cho HarmonyOS từ cuối năm 2023, và Huawei kỳ vọng nhóm đầu tiên sẽ sẵn sàng vào quý II năm 2024. Song Haobo (Tống Hạo Ba), chuyên gia công nghệ tại ứng dụng định vị Gaode Map (Cao Đức), cho biết công ty ông đã khởi động dự án HarmonyOS vào tháng 10 và hoàn thành phiên bản beta vào giữa tháng 1. Lôi Trí Hưng, Trưởng bộ phận công nghệ ứng dụng tại nền tảng giao đồ ăn Meituan, cho biết công ty đã triển khai khoảng 100 nhân viên để phát triển phiên bản thử nghiệm (beta) của ứng dụng. Điều đáng chú ý là một số “siêu ứng dụng” vẫn vắng mặt trong danh sách tham gia phát triển, chẳng hạn như WeChat của Tencent và Douyin (phiên bản TikTok tại Trung Quốc) của ByteDance. Một nguồn tin thân cận với Tencent tiết lộ với Caixin rằng công ty đang đàm phán với Huawei về việc phát triển ứng dụng. Ứng dụng QQ Music và QQ Reading của Tencent hiện đã có mặt trong danh sách. Một số nhà phát triển ứng dụng nhỏ, bao gồm cả mảng trò chơi, nói với Caixin rằng họ không có kế hoạch phát triển ứng dụng cho HarmonyOS trong tương lai gần. Một giám đốc điều hành từ một công ty game nhỏ cho biết nguyên nhân là do những hạn chế từ các cửa hàng ứng dụng – vốn chiếm mất một nửa doanh thu từ mảng trò chơi. Mô hình kinh doanh này đã khiến các nhà phát triển game vừa và nhỏ lựa chọn phân phối thông qua các nền tảng mạng xã hội và thanh toán phổ biến như WeChat, Douyin, Kuaishou và Alipay. Các nền tảng này cho phép người dùng tương tác trực tiếp với trò chơi mà không cần tải xuống và đăng ký – đây là chiến lược phù hợp với nhu cầu tiếp cận khán giả một cách tiết kiệm hơn của các nhà phát triển, vị giám đốc cho biết. Huawei đã và đang hợp tác với các trường đại học trong nước để đào tạo lập trình viên thông qua việc cung cấp các khóa học về HarmonyOS. Vào tháng 2 năm 2021, Đại học Vũ Hán đã đi tiên phong trong việc tích hợp các khóa học phát triển ứng dụng di động HarmonyOS vào chương trình giảng dạy của mình – trường đại học đầu tiên ở Trung Quốc làm điều này. Trong học kỳ đầu tiên, khóa học có sự tham dự của 30 sinh viên chuyên ngành khoa học máy tính, kỹ thuật phần mềm và quản lý thông tin. Huawei củng cố quan hệ đối tác với Đại học Giao thông Thượng Hải vào tháng 12 năm 2020 thông qua một thỏa thuận hợp tác đào tạo nghiên cứu sinh. Chương trình 2 năm rưỡi này tuyển 30 sinh viên mỗi năm, với khóa đầu tiên tốt nghiệp vào đầu năm 2024. "Khoảng cách về nhân sự rất lớn và mức lương khởi điểm của các nhà phát triển HarmonyOS cao hơn 30% đến 50% so với các nhà phát triển Android", Ren Gelin (Nhậm Qua Lâm), Chủ tịch Ủy ban Quản lý Dự án OpenHarmony của Huawei, chia sẻ với Caixin. Xia Yubin (Hạ Vũ Bân), Phó Hiệu trưởng Trường Phần mềm Đại học Giao thông Thượng Hải, đưa ra quan điểm lạc quan về triển vọng của các sinh viên tốt nghiệp được đào tạo về HarmonyOS. Ông nhấn mạnh sự khan hiếm của nhân tài hệ điều hành trong nước, đồng thời chỉ ra rằng kỹ năng của họ không giới hạn ở việc phát triển hệ điều hành mà còn mở rộng sang các vai trò trong thiết kế chip và các lĩnh vực công nghệ khác. Việc ra mắt thành công dòng Huawei Mate 60, được hỗ trợ bởi HarmonyOS cải tiến, đã thúc đẩy đáng kể niềm tin của sinh viên vào quỹ đạo của các đổi mới công nghệ trong nước, Xia Yubin nói. Theo vị giáo sư, nhiều sinh viên của ông đã mua điện thoại thông minh Mate 60, vì họ tự hào về những đóng góp của mình cho phần mềm của điện thoại.