Cách nhận biết bạn đang trong mối quan hệ với người ái kỷ

[Linh Pham]

Chủ đề về rối loạn nhân cách ái kỷ (Narcissistic Personality Disorder - NPD) gần đây đang xuất hiện dày đặc trên các trang tin tức sau các sự kiện của người nổi tiếng trên mạng xã hội, khiến nhiều người có cảm giác như đây là một khái niệm hoàn toàn mới. Tuy nhiên, có thể bạn cũng đang trong một mối quan hệ với người ái kỷ. Làm thế nào để nhận biết ?

Vì Sao Chúng Ta Dễ Bị Thu Hút Bởi Người Ái Kỷ?​

Nhà trị liệu John Kift, LMFT, trong một bài viết trên Psychology Today, đã lý giải:

"Tại sao chúng ta lại bị thu hút bởi những người ái kỷ? Bởi vì họ có sức hút. Họ đã phải 'diễn' từ rất lâu để trở thành trung tâm của sự chú ý. Họ rèn luyện sự lôi cuốn của mình, điều mà bạn lầm tưởng là sự tự tin. Và khi bạn nhận được sự quan tâm từ những người "xuất chúng" ấy, người đang được tất cả mọi người chú ý, điều đó khiến bạn cảm thấy bản thân quan trọng hơn. Bạn không nhận ra điều này một cách có ý thức—mọi thứ diễn ra trong tiềm thức. Cho đến khi bạn nhận ra rằng đó không phải là sự tự tin, mà thực chất là nỗi bất an sâu sắc."

Những người đã chịu tổn thương sâu sắc từ thời thơ ấu trở thành những bậc thầy trong việc sinh tồn. Họ tìm mọi cách để thích nghi, dù phải trả giá bằng bất kỳ điều gì. Họ là bậc thầy trong việc thu hút sự chú ý của bạn và khiến bạn quan tâm đến họ—vì họ buộc phải làm vậy để sinh tồn. Giao tiếp với một người mắc chứng này có thể mang lại cảm giác bình thường, thậm chí là thú vị trong một khoảng thời gian dài.

Họ có thể thông minh, hài hước, khoe khoang hoặc là chuyên gia trong một lĩnh vực nào đó. Họ có thể cuốn hút và đầy sức hút, khiến bạn đắm chìm vào câu chuyện của họ. Khi họ kể cho bạn nghe vài câu chuyện đau buồn về thời thơ ấu, bạn có thể đã bị "mắc câu", nghĩ rằng mình chính là người có thể lấp đầy những khoảng trống cảm xúc của họ. Bởi lẽ, họ luôn tìm đến những người có vẻ ổn định hơn mình.

Những Câu Hỏi Để Xem Xét Mối Quan Hệ Của Bạn​

Nếu bạn bắt đầu nhận ra rằng mối quan hệ của mình không giống như một mối quan hệ lý tưởng—nơi cả hai người quan tâm đến nhau và đặt lợi ích của đối phương lên trên—hãy tự hỏi:

• Bạn đời của bạn có thường xuyên hỏi về ngày của bạn, cảm xúc của bạn hay các mối quan hệ của bạn không? Họ có lắng nghe và đưa ra những câu hỏi để giúp bạn vượt qua khó khăn không? Nếu câu trả lời là "không bao giờ", thì đó là một dấu hiệu cảnh báo.
• Trong các cuộc trò chuyện xã hội, họ có để người khác tỏa sáng không? Hay khi ai đó chiếm sóng cuộc nói chuyện, họ sẽ tỏ vẻ chán nản, bỏ đi, hoặc không chú ý?
• Các cuộc tranh luận của bạn có lặp đi lặp lại theo cùng một kịch bản không? Một ngày nào đó, mọi thứ vẫn bình thường, nhưng rồi đột nhiên, một điều nhỏ nhặt khiến họ nổi giận—một mùi hương họ không thích, một vật dụng không đúng chỗ, cách ăn mặc của bạn khiến họ chê bai, hoặc việc họ không có thứ họ muốn ngay lập tức. Và tất cả những điều đó đều bị đổ lỗi cho bạn.
• Những khoảng thời gian vui vẻ nhất của hai bạn có phải chỉ xảy ra khi ra khỏi nhà không? Khi đi du lịch, khi ở khu nghỉ dưỡng, khi tham dự sự kiện xã hội? Liệu họ chỉ thể hiện tốt nhất khi có người khác chứng kiến?
• Họ có thử những điều mới mẻ không? Hay họ từ chối một điều gì đó ngay từ đầu mà không hề thử?
• Họ có dễ dàng tiếp nhận lời nói đùa về bản thân không? Hay dù có cười lúc đó, họ lại tức giận sau này khi chỉ có hai người?
• Họ xử lý cơn giận ra sao? Họ có trở nên bạo lực hoặc khiến bạn cảm thấy bị đe dọa không? Hay họ có khả năng tự kiểm soát và giữ khoảng cách khi cần thiết?

Nhà tâm lý học Andrea Bonoir, Ph.D., cho rằng: "Hành vi của một người mắc chứng ái kỷ trong các mối quan hệ cũng nằm trên một phổ rộng, từ việc không quá tử tế cho đến hoàn toàn độc hại và lạm dụng. Hầu hết những người ái kỷ đều có sự tự luyến quá mức có thể gây ra vấn đề trong mối quan hệ, nhưng không phải ai cũng sẽ có hành vi bạo hành. Tuy nhiên, khi tính cách này kết hợp với các yếu tố rủi ro khác, hậu quả có thể rất nghiêm trọng."

Lời Kết: Bạn Có Đang Sống Trong Một Mối Quan Hệ Độc Hại?​

Những người mắc chứng rối loạn nhân cách ái kỷ thường thiếu sự đồng cảm và không quan tâm đến cuộc sống của người khác. Họ có xu hướng đổ lỗi cho người khác về những gì khiến họ cảm thấy xấu hổ hoặc không thoải mái. Họ sống trong một thế giới cô lập, bởi vì nếu tìm hiểu quá sâu về bản thân, họ có thể đối diện với những tổn thương đã bị chôn vùi từ lâu. Đồng thời, nếu tìm hiểu về người khác, họ có thể cảm thấy thua kém và bất an hơn.

Điều quan trọng nhất cần nhớ? Nếu bạn cảm thấy cuộc sống với một người mắc chứng rối loạn này trở nên khó khăn hoặc gần như không thể chịu đựng nổi, hãy nhớ rằng cuộc đời rất ngắn. Nhiều người khi quyết định rời xa một người có các đặc điểm của NPD thường nhận ra rằng họ thà sống một mình hoặc đặt hy vọng vào việc gặp được một người phù hợp hơn còn hơn tiếp tục chịu đựng. Một người mắc NPD có thể sẽ không bao giờ thay đổi, thậm chí họ không thấy có lý do gì để cần giúp đỡ.

Chúng ta chỉ có một lần để sống, và ta phải lựa chọn cách mình muốn tận hưởng khoảng thời gian đó. Việc ở bên một người mắc chứng NPD có thể được ví như việc ôm lấy một cây xương rồng—dù thỉnh thoảng có hoa nở, nhưng phần lớn chỉ là sự đau đớn. Nó có vẻ là một suy nghĩ đẹp đẽ, nhưng bạn sẽ không thể "chữa lành" cho người mắc NPD chỉ bằng cách trở thành một hình mẫu tốt hoặc không ngừng bao bọc họ bằng tình yêu và sự quan tâm. Đáng buồn thay, tình yêu không thể chiến thắng tất cả, bởi vì cách một người mắc NPD định nghĩa "tình yêu" vốn dĩ đã bị bóp méo ngay từ đầu.

Tiếp tục ở lại với họ có thể biến bạn thành một kẻ tiếp tay vĩ đại, không chỉ làm tổn thương chính bạn mà còn gây hại cho bất kỳ đứa trẻ nào mà hai bạn có với nhau. Những đứa trẻ ấy sẽ lớn lên với suy nghĩ rằng kiểu mối quan hệ này là bình thường, và khả năng cao chúng cũng sẽ cần đến trị liệu tâm lý sau này.

Nguồn: Psychology Today​

---

​