Tuan Anh Vo
Intern Writer
Câu chuyện đáng suy ngẫm liên quan đến rất nhiều mặt trái xã hội thế giới : Người mẹ đầu tiên ở Australia bị phạt tù vì ép con lấy chồng. Bà Sakina Muhammad Jan lĩnh án tù vì ép con gái cưới, khiến cô gái bị chồng giết chỉ sau 6 tuần chung sống.
Bà Sakina Muhammad Jan (thứ hai từ trái) xuất hiện tại tòa sơ thẩm hồi tháng 12/2024. Ảnh: Guardian
Ngày 21/3, Tòa án Melbourne mở phiên phúc thẩm theo đơn kháng cáo của bà Sakina Muhammad Jan, 49 tuổi. Bà bị cáo buộc đã ép con gái 21 tuổi là Ruqia Haidari, kết hôn với Mohammad Ali Halimi vào cuối năm 2019. Chỉ 6 tuần sau khi kết hôn với Mohammad Ali Halimi, Ruqia đã bị chính người chồng vũ phu sát hại. Halimi đã phải nhận bản án tù chung thân vào năm 2021, nhưng nỗi đau và sự phẫn nộ vẫn còn âm ỉ trong lòng những người thân yêu của Ruqia.
Cuộc hôn nhân sắp đặt này đã bị Ruquia Haidari từ chối vì muốn theo đuổi việc học và tìm kiếm việc làm, đồng thời cô bày tỏ mong muốn sẽ lập gia đình sau khi mình 27-28 tuổi. Tuy nhiên người mẹ bị cáo buộc đã đưa ra tối hậu thư: Kết hôn hoặc ra khỏi nhà và cho rằng cô gái phải nghe lời bà bằng bất cứ giá nào và bà có quyền định đoạt tất cả các quyết định liên quan đến cuộc đời cô gái.
Bà Jan, người mẹ đau khổ, vào tháng 12/2024, bà bị kết án ba năm tù. Bà có thể được ân xá sau 12 tháng và nộp phạt 2.500 AUD, và tuân thủ cam kết cải tạo tốt trong 24 tháng. Tòa án cho rằng, dù xuất phát từ mong muốn tốt đẹp cho con gái, hành động của bà Jan đã vi phạm pháp luật và gây ra hậu quả nghiêm trọng và nhấn mạnh "việc ép buộc người khác kết hôn là sai trái". Tuy nhiên, luật sư của bà Jan đã đưa ra những tình tiết giảm nhẹ, nhấn mạnh vào hoàn cảnh khó khăn của bà: một người phụ nữ Hazara đến từ Afghanistan, lớn lên trong chiến tranh và nghèo đói, mất chồng và người thân dưới tay Taliban, sống nhiều năm trong trại tị nạn và không thông thạo tiếng Anh.
Bà Sakina Muhammad Jan khi bị bắt
Thẩm phán Karin Emerton và Lesley Taylor phán quyết rằng thẩm phán đã đúng khi tuyên án tù giam ngay lập tức đối với Jan. Bản án nêu rõ: "Thông thường, bất kỳ ai ép buộc người khác kết hôn trái với ý muốn của họ đều phải chịu hậu quả là mất tự do". Hai vị thẩm phán cũng khẳng định: "Mức án thực tế được đưa ra nằm trong phạm vi quyền hạn của thẩm phán".
Thẩm phán Emerton và Taylor nhận định hôn nhân cưỡng ép là một sự vi phạm nhân quyền. Hành vi của Jan là một ví dụ điển hình cho tội danh này. Họ đồng ý rằng Jan rất hối hận về cái chết của con gái và bà không có lý do nào để nghĩ rằng con mình sẽ bị sát hại. Dù vậy, các thẩm phán cho rằng hôn nhân cưỡng ép tiềm ẩn nhiều rủi ro, vì vậy cái chết của Haidari là "không lường trước được nhưng không phải là không thể xảy ra".
Vụ án của bà Jan đã gióng lên hồi chuông cảnh tỉnh về vấn nạn hôn nhân cưỡng ép, một vấn đề đang gia tăng ở Úc. Theo Cảnh sát Liên bang Úc, số lượng đơn khiếu nại về hôn nhân cưỡng ép đã tăng lên đáng báo động trong năm 2023. Tuy nhiên, con số thực tế có thể còn cao hơn nhiều, vì nhiều nạn nhân không dám lên tiếng vì sợ hãi hoặc thiếu hiểu biết.
Câu chuyện đau lòng này là một lời nhắc nhở rằng, đằng sau những con số thống kê lạnh lùng, là những số phận con người bị hủy hoại bởi sự thiếu hiểu biết, định kiến và bạo lực. Điều này cũng đặt ra những thách thức cho xã hội Úc trong việc bảo vệ quyền con người, đặc biệt là quyền của phụ nữ và trẻ em, trước những hủ tục và định kiến lạc hậu.
Bà Sakina Muhammad Jan (thứ hai từ trái) xuất hiện tại tòa sơ thẩm hồi tháng 12/2024. Ảnh: Guardian
Ngày 21/3, Tòa án Melbourne mở phiên phúc thẩm theo đơn kháng cáo của bà Sakina Muhammad Jan, 49 tuổi. Bà bị cáo buộc đã ép con gái 21 tuổi là Ruqia Haidari, kết hôn với Mohammad Ali Halimi vào cuối năm 2019. Chỉ 6 tuần sau khi kết hôn với Mohammad Ali Halimi, Ruqia đã bị chính người chồng vũ phu sát hại. Halimi đã phải nhận bản án tù chung thân vào năm 2021, nhưng nỗi đau và sự phẫn nộ vẫn còn âm ỉ trong lòng những người thân yêu của Ruqia.
Cuộc hôn nhân sắp đặt này đã bị Ruquia Haidari từ chối vì muốn theo đuổi việc học và tìm kiếm việc làm, đồng thời cô bày tỏ mong muốn sẽ lập gia đình sau khi mình 27-28 tuổi. Tuy nhiên người mẹ bị cáo buộc đã đưa ra tối hậu thư: Kết hôn hoặc ra khỏi nhà và cho rằng cô gái phải nghe lời bà bằng bất cứ giá nào và bà có quyền định đoạt tất cả các quyết định liên quan đến cuộc đời cô gái.
Bà Jan, người mẹ đau khổ, vào tháng 12/2024, bà bị kết án ba năm tù. Bà có thể được ân xá sau 12 tháng và nộp phạt 2.500 AUD, và tuân thủ cam kết cải tạo tốt trong 24 tháng. Tòa án cho rằng, dù xuất phát từ mong muốn tốt đẹp cho con gái, hành động của bà Jan đã vi phạm pháp luật và gây ra hậu quả nghiêm trọng và nhấn mạnh "việc ép buộc người khác kết hôn là sai trái". Tuy nhiên, luật sư của bà Jan đã đưa ra những tình tiết giảm nhẹ, nhấn mạnh vào hoàn cảnh khó khăn của bà: một người phụ nữ Hazara đến từ Afghanistan, lớn lên trong chiến tranh và nghèo đói, mất chồng và người thân dưới tay Taliban, sống nhiều năm trong trại tị nạn và không thông thạo tiếng Anh.
Bà Sakina Muhammad Jan khi bị bắt
Thẩm phán Karin Emerton và Lesley Taylor phán quyết rằng thẩm phán đã đúng khi tuyên án tù giam ngay lập tức đối với Jan. Bản án nêu rõ: "Thông thường, bất kỳ ai ép buộc người khác kết hôn trái với ý muốn của họ đều phải chịu hậu quả là mất tự do". Hai vị thẩm phán cũng khẳng định: "Mức án thực tế được đưa ra nằm trong phạm vi quyền hạn của thẩm phán".
Thẩm phán Emerton và Taylor nhận định hôn nhân cưỡng ép là một sự vi phạm nhân quyền. Hành vi của Jan là một ví dụ điển hình cho tội danh này. Họ đồng ý rằng Jan rất hối hận về cái chết của con gái và bà không có lý do nào để nghĩ rằng con mình sẽ bị sát hại. Dù vậy, các thẩm phán cho rằng hôn nhân cưỡng ép tiềm ẩn nhiều rủi ro, vì vậy cái chết của Haidari là "không lường trước được nhưng không phải là không thể xảy ra".
Vụ án của bà Jan đã gióng lên hồi chuông cảnh tỉnh về vấn nạn hôn nhân cưỡng ép, một vấn đề đang gia tăng ở Úc. Theo Cảnh sát Liên bang Úc, số lượng đơn khiếu nại về hôn nhân cưỡng ép đã tăng lên đáng báo động trong năm 2023. Tuy nhiên, con số thực tế có thể còn cao hơn nhiều, vì nhiều nạn nhân không dám lên tiếng vì sợ hãi hoặc thiếu hiểu biết.
Câu chuyện đau lòng này là một lời nhắc nhở rằng, đằng sau những con số thống kê lạnh lùng, là những số phận con người bị hủy hoại bởi sự thiếu hiểu biết, định kiến và bạo lực. Điều này cũng đặt ra những thách thức cho xã hội Úc trong việc bảo vệ quyền con người, đặc biệt là quyền của phụ nữ và trẻ em, trước những hủ tục và định kiến lạc hậu.
