"Cơn khát nước" của AI: Một trung tâm dữ liệu AI khiến giếng nước của người dân cạn khô

[Hoàng Khang]

Khi Meta khởi công xây dựng trung tâm dữ liệu trị giá 750 triệu USD ở Georgia, vòi nước trong nhà của gia đình Morris bắt đầu cạn khô. Câu chuyện của họ không phải là cá biệt, mà là một "cơn ác mộng" đang dần trở thành hiện thực ở nhiều nơi trên thế giới, khi cuộc đua phát triển trí tuệ nhân tạo (AI) đang tạo ra một "cơn khát" tài nguyên nước khổng lồ, đe dọa đến cuộc sống của các cộng đồng địa phương.

Căn nhà của gia đình Morris cách trung tâm dữ liệu mới của Meta hơn 300 m​

"Cơn khát" của AI và những "kẻ hủy diệt" nguồn nước​

Mỗi khi bạn nhập một câu lệnh vào chatbot AI, yêu cầu đó sẽ được gửi đến một trung tâm dữ liệu để xử lý. Những trung tâm này, với hàng nghìn máy chủ hoạt động liên tục, cần một lượng nước khổng lồ để làm mát. Khi cuộc đua trí tuệ nhân tạo (AI) bùng nổ, số lượng các trung tâm dữ liệu cũng tăng vọt, và cùng với đó là "cơn khát" nước của chúng.

Theo dữ liệu từ Viện Tài nguyên Thế giới, hơn 160 trung tâm dữ liệu AI được xây dựng tại Mỹ trong 3 năm qua nằm ở những khu vực vốn đã căng thẳng về nguồn nước – một sự gia tăng tới 70% so với giai đoạn trước đó. Tình trạng này cũng đang diễn ra trên toàn cầu, từ các khu vực khô cằn ở UAE, Ả Rập Saudi cho đến Trung Quốc và Ấn Độ.

Các công ty công nghệ thường có xu hướng chọn những nơi có nguồn năng lượng dồi dào và các quy định thuận lợi để xây dựng trung tâm dữ liệu, nhưng những khu vực này lại thường thiếu nước. Hậu quả là các trung tâm dữ liệu đang trực tiếp đe dọa đến nguồn cung nước, ngành nông nghiệp và cả việc sản xuất năng lượng tại địa phương. "Đây là một vấn đề ngày càng gia tăng, lan rộng khắp nơi," bà Newsha Ajami, một chuyên gia về chính sách nước tại Đại học Stanford, cho biết.

Ông Jeff Morris, 67 tuổi cho rằng mọi chuyện là do việc xây dựng của Meta đã thêm trầm tích vào nước ngầm và ảnh hưởng đến nước giếng của họ. ​

Bài học từ Newton County: Từ ưu đãi thuế đến nguy cơ thiếu nước​

Câu chuyện của gia đình Morris ở Newton County, Georgia là một ví dụ điển hình. Năm 2018, Meta bắt đầu xây dựng một trung tâm dữ liệu lớn cách nhà họ chỉ hơn 300 mét. Vài tháng sau, giếng nước của gia đình họ bắt đầu cạn dần và chứa đầy cặn bẩn, được cho là do quá trình xây dựng đã ảnh hưởng đến mạch nước ngầm.

Hàng loạt thiết bị gia dụng trong nhà họ liên tục hỏng hóc. "Cảm giác như chúng tôi đang chiến đấu một trận chiến không thể thắng mà vốn dĩ không hề mong muốn. Tôi sợ phải uống nước của chính mình," bà Morris nói.

Trải nghiệm của họ không phải là duy nhất. Nhiều giếng nước khác trong hạt cũng bị hư hại, trong khi chi phí nước đô thị đang tăng vọt. Một báo cáo năm 2024 dự đoán rằng Newton County đang trên đà đối mặt với tình trạng thiếu hụt nước vào năm 2030. Gần đây, cơ quan cấp nước của hạt đã nhận được đơn xin xây dựng từ 9 công ty trung tâm dữ liệu, với tổng nhu cầu nước lên tới 6 triệu gallon mỗi ngày – nhiều hơn cả tổng lượng nước mà toàn bộ người dân trong hạt đang sử dụng.

Nhiều trung tâm dữ liệu mới tại Mỹ nằm tại các khu vực có mức độ căng thẳng cao về nước​

Cuộc chiến giành tài nguyên và phản ứng của cộng đồng​

Trước đây, để thu hút các dự án công nghiệp lớn nhằm tăng nguồn thu thuế, các quan chức địa phương đã trải thảm đỏ cho các trung tâm dữ liệu. Nhưng giờ đây, lợi ích về thuế đang dần biến thành một "cơn ác mộng" về tài nguyên.

Tình trạng này đã dẫn đến các cuộc biểu tình của người dân ở nhiều nơi trên thế giới, từ Hà Lan, Uruguay cho đến Chile, nơi chính quyền đã phải tạm thời thu hồi giấy phép xây dựng một trung tâm dữ liệu trị giá 200 triệu USD của Google.

Cuộc bùng nổ AI, dù hứa hẹn những tiến bộ vượt bậc về công nghệ, đang tạo ra một cuộc xung đột ngầm nhưng ngày càng gay gắt về một nguồn tài nguyên cơ bản và thiết yếu: nước. Câu chuyện của những gia đình như nhà Morris là một lời cảnh báo rõ ràng rằng, sự phát triển không kiểm soát của các trung tâm dữ liệu có thể sẽ gây ra những hậu quả nghiêm trọng và không thể đảo ngược đối với các cộng đồng và môi trường nếu không được quản lý một cách có trách nhiệm.