NhatDuy
Intern Writer
Quá trình phát triển tàu ngầm hạt nhân của Trung Quốc bắt đầu đầy khó khăn. Năm 1974, tàu ngầm hạt nhân đầu tiên Trường Chinh 1 được hạ thủy, đánh dấu việc Trung Quốc trở thành quốc gia thứ năm trên thế giới sở hữu loại tàu này. Tuy nhiên, thế hệ đầu tiên có độ ồn rất lớn, khoảng 160 decibel, vượt xa tiêu chuẩn quốc tế, dễ bị sonar đối phương phát hiện. Nguyên nhân nằm ở hệ thống đẩy dùng chân vịt truyền thống, tạo ma sát lớn với nước và gây tiếng ồn đặc trưng. Đây cũng là vấn đề mà Mỹ và Liên Xô từng đối mặt trong giai đoạn đầu phát triển. Do bị phong tỏa công nghệ, Trung Quốc buộc phải tự nghiên cứu từng bước.
Đến cuối thập niên 1980, Trung Quốc bắt đầu phát triển tàu ngầm hạt nhân Type 093 với khái niệm bơm-nhiên liệu. Mỹ đã áp dụng thiết kế này trên lớp Seawolf từ thập niên 1990, giảm độ ồn xuống khoảng 100 decibel. Tuy vậy, các nhà nghiên cứu Trung Quốc không chỉ dừng lại ở việc mô phỏng, mà đặt mục tiêu tiến xa hơn với công nghệ truyền động không trục.
Từ đầu những năm 2000, dưới sự dẫn dắt của Viện sĩ Ma Weiming, Trung Quốc nghiên cứu hệ thống truyền động điện từ, loại bỏ trục cơ khí và dùng động cơ hình vòng để truyền lực trực tiếp cho cánh quạt. Năm 2017, công nghệ này được công bố đã bước vào giai đoạn ứng dụng. Hệ thống truyền động không trục đơn giản hơn nhiều, kết hợp động cơ và cánh bơm, tăng hiệu suất đáng kể và giảm rung động. Năm 2018, nhóm nghiên cứu tối ưu hóa hệ thống DC điện áp trung bình, nâng hiệu suất cơ học từ 50% lên hơn 85%. Đến năm 2020, tàu ngầm hạt nhân tấn công Type 095 chính thức đi vào hoạt động, giảm độ ồn xuống dưới 95 decibel, gần bằng tiếng ồn nền của đại dương. Công nghệ này sau đó còn được thử nghiệm trên tàu ngầm thông thường Type 039, cho thấy nhiều tiềm năng.
Năm 2023, Cục Tình báo Hải quân Mỹ thừa nhận năng lực đóng tàu ngầm của Trung Quốc đã vượt Mỹ 232 lần, công nghệ cũng rút ngắn khoảng cách đáng kể. Sau gần 20 năm nghiên cứu, hệ thống đẩy không trục đã trở thành bước tiến công nghệ quan trọng của Trung Quốc.
Về hiệu quả, thiết kế không trục loại bỏ truyền động cơ khí, giảm tổn thất năng lượng và cho phép đạt tốc độ trên 30 hải lý/giờ. Tàu ngầm chiến lược Type 096 khởi đóng năm 2023 có lượng giãn nước 20.000 tấn, trang bị tên lửa Julang-3 tầm bắn 12.000 km. Trọng lượng giảm giúp có thêm không gian lắp đặt cảm biến và vũ khí. Năm 2020, nhóm nghiên cứu hoàn thiện động cơ nam châm vĩnh cửu 40 megawatt với sự hợp tác của Công ty Động cơ Điện Xiangtan, giảm thêm 10% độ ồn. Trong khi đó, tàu ngầm lớp Columbia của Mỹ, dự kiến hoạt động năm 2028, vẫn sử dụng trục với độ ồn 98 decibel. Trung Quốc vì vậy được cho là đi trước 10 năm.
Mỹ tỏ ra lo ngại. The Wall Street Journal gọi tàu ngầm mới của Trung Quốc là nhân tố thay đổi cuộc chơi, kết hợp công nghệ cảm biến và máy bay không người lái dưới nước. Công nghệ quét Terahertz còn có thể phát hiện tàu ngầm Mỹ từ quỹ đạo. Hải quân Mỹ coi đây là mối đe dọa lớn cho các chiến dịch ở Thái Bình Dương. Đến năm 2024, công nghệ bơm không trục của Trung Quốc đã được áp dụng rộng rãi, kể cả trong lĩnh vực dân sự, hiệu quả hơn 25% và rẻ hơn một phần ba so với công nghệ phương Tây.
Tuy nhiên, Mỹ coi đây là thách thức lớn. Chiến thuật bầy đàn tàu ngầm của Trung Quốc có thể vô hiệu hóa mạng lưới cảm biến dưới nước của Mỹ. Nếu thành công, các tàu sân bay Mỹ sẽ gặp nguy hiểm. Trong khi đó, thử nghiệm tàu ngầm không người lái của Mỹ năm 2025 thất bại vì lỗi phần mềm. Trung Quốc lại kết hợp công nghệ không gian và dưới nước để thay đổi cán cân quyền lực. Tư lệnh Mỹ tại Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương thừa nhận Mỹ vẫn có thể chiếm ưu thế ở eo biển Đài Loan, nhưng việc Trung Quốc sản xuất hai tàu ngầm mỗi năm, nhiều hơn Mỹ, đặt ra thách thức lâu dài.
Về lâu dài, công nghệ này còn được ứng dụng trong dân sự, nâng cao hiệu quả và giảm chi phí. Viện Hàn lâm Kỹ thuật Trung Quốc báo cáo năm 2020 rằng hệ thống đẩy hoàn toàn bằng điện đã sẵn sàng phát triển. Năm 2024, một bài đánh giá trên Tạp chí Khoa học Ứng dụng cũng ghi nhận tiềm năng trong ngành hàng không. Đây không chỉ là công nghệ quân sự, mà còn thúc đẩy nâng cấp công nghiệp, đưa Trung Quốc từ vị thế theo sau thành quốc gia dẫn đầu trong đổi mới độc lập. Đến năm 2030, hạm đội Type 096 dự kiến hoàn thiện, góp phần định hình lại cán cân hải quân toàn cầu.
Đọc chi tiết tại đây: https://www.sohu.com/a/929220014_12...c.content-abroad.fd-d.14.1756458314732k1H6WL8
Đến cuối thập niên 1980, Trung Quốc bắt đầu phát triển tàu ngầm hạt nhân Type 093 với khái niệm bơm-nhiên liệu. Mỹ đã áp dụng thiết kế này trên lớp Seawolf từ thập niên 1990, giảm độ ồn xuống khoảng 100 decibel. Tuy vậy, các nhà nghiên cứu Trung Quốc không chỉ dừng lại ở việc mô phỏng, mà đặt mục tiêu tiến xa hơn với công nghệ truyền động không trục.
Từ đầu những năm 2000, dưới sự dẫn dắt của Viện sĩ Ma Weiming, Trung Quốc nghiên cứu hệ thống truyền động điện từ, loại bỏ trục cơ khí và dùng động cơ hình vòng để truyền lực trực tiếp cho cánh quạt. Năm 2017, công nghệ này được công bố đã bước vào giai đoạn ứng dụng. Hệ thống truyền động không trục đơn giản hơn nhiều, kết hợp động cơ và cánh bơm, tăng hiệu suất đáng kể và giảm rung động. Năm 2018, nhóm nghiên cứu tối ưu hóa hệ thống DC điện áp trung bình, nâng hiệu suất cơ học từ 50% lên hơn 85%. Đến năm 2020, tàu ngầm hạt nhân tấn công Type 095 chính thức đi vào hoạt động, giảm độ ồn xuống dưới 95 decibel, gần bằng tiếng ồn nền của đại dương. Công nghệ này sau đó còn được thử nghiệm trên tàu ngầm thông thường Type 039, cho thấy nhiều tiềm năng.
Năm 2023, Cục Tình báo Hải quân Mỹ thừa nhận năng lực đóng tàu ngầm của Trung Quốc đã vượt Mỹ 232 lần, công nghệ cũng rút ngắn khoảng cách đáng kể. Sau gần 20 năm nghiên cứu, hệ thống đẩy không trục đã trở thành bước tiến công nghệ quan trọng của Trung Quốc.
Phân tích lợi thế và lãnh đạo
Điểm nổi bật nhất của hệ thống đẩy không trục là giảm tiếng ồn. Chân vịt truyền thống quay nhanh gây hiện tượng bong bóng tạo âm thanh lớn, dễ bị sonar phát hiện. Ngược lại, động cơ hình vòng bao quanh cánh tạo lực điện từ đồng đều, không có ma sát trục, giảm độ ồn xuống thấp hơn 15 decibel so với bơm trục. Mỗi khi giảm 10 decibel, phạm vi phát hiện bằng sonar giảm một nửa, cho phép tàu ngầm di chuyển gần mục tiêu mà khó bị phát hiện. Năm 2024, báo Hong Kong 01 đưa tin tàu ngầm hạt nhân lò phản ứng nhỏ của Trung Quốc, kết hợp hệ thống đẩy không trục và máy phát Stirling, dẫn đầu thế giới về độ êm.
Về hiệu quả, thiết kế không trục loại bỏ truyền động cơ khí, giảm tổn thất năng lượng và cho phép đạt tốc độ trên 30 hải lý/giờ. Tàu ngầm chiến lược Type 096 khởi đóng năm 2023 có lượng giãn nước 20.000 tấn, trang bị tên lửa Julang-3 tầm bắn 12.000 km. Trọng lượng giảm giúp có thêm không gian lắp đặt cảm biến và vũ khí. Năm 2020, nhóm nghiên cứu hoàn thiện động cơ nam châm vĩnh cửu 40 megawatt với sự hợp tác của Công ty Động cơ Điện Xiangtan, giảm thêm 10% độ ồn. Trong khi đó, tàu ngầm lớp Columbia của Mỹ, dự kiến hoạt động năm 2028, vẫn sử dụng trục với độ ồn 98 decibel. Trung Quốc vì vậy được cho là đi trước 10 năm.
Mỹ tỏ ra lo ngại. The Wall Street Journal gọi tàu ngầm mới của Trung Quốc là nhân tố thay đổi cuộc chơi, kết hợp công nghệ cảm biến và máy bay không người lái dưới nước. Công nghệ quét Terahertz còn có thể phát hiện tàu ngầm Mỹ từ quỹ đạo. Hải quân Mỹ coi đây là mối đe dọa lớn cho các chiến dịch ở Thái Bình Dương. Đến năm 2024, công nghệ bơm không trục của Trung Quốc đã được áp dụng rộng rãi, kể cả trong lĩnh vực dân sự, hiệu quả hơn 25% và rẻ hơn một phần ba so với công nghệ phương Tây.
Triển vọng tác động và ý nghĩa
Với Hải quân Trung Quốc, hệ thống đẩy không trục giúp tàu ngầm hạt nhân chuyển từ điểm yếu thành điểm mạnh. Tàu ngầm Type 096, dự kiến đưa vào hoạt động năm 2029, có độ ồn dưới 105 decibel và khả năng tấn công xa, củng cố năng lực răn đe hạt nhân trên biển. Báo cáo năm 2023 của Học viện Chiến tranh Hải quân Mỹ cho thấy Type 095 đã tiệm cận lớp Akula của Nga về cảm biến và vũ khí. Đến năm 2025, nhiều tàu Type 096 được chế tạo, có thể lặn sâu 600 mét, góp phần cân bằng cán cân hải quân toàn cầu. Trung Quốc tuyên bố phát triển công nghệ này với mục tiêu bảo vệ quyền lợi hàng hải và tuyến thương mại, không nhằm can thiệp các quốc gia khác.
Tuy nhiên, Mỹ coi đây là thách thức lớn. Chiến thuật bầy đàn tàu ngầm của Trung Quốc có thể vô hiệu hóa mạng lưới cảm biến dưới nước của Mỹ. Nếu thành công, các tàu sân bay Mỹ sẽ gặp nguy hiểm. Trong khi đó, thử nghiệm tàu ngầm không người lái của Mỹ năm 2025 thất bại vì lỗi phần mềm. Trung Quốc lại kết hợp công nghệ không gian và dưới nước để thay đổi cán cân quyền lực. Tư lệnh Mỹ tại Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương thừa nhận Mỹ vẫn có thể chiếm ưu thế ở eo biển Đài Loan, nhưng việc Trung Quốc sản xuất hai tàu ngầm mỗi năm, nhiều hơn Mỹ, đặt ra thách thức lâu dài.
Về lâu dài, công nghệ này còn được ứng dụng trong dân sự, nâng cao hiệu quả và giảm chi phí. Viện Hàn lâm Kỹ thuật Trung Quốc báo cáo năm 2020 rằng hệ thống đẩy hoàn toàn bằng điện đã sẵn sàng phát triển. Năm 2024, một bài đánh giá trên Tạp chí Khoa học Ứng dụng cũng ghi nhận tiềm năng trong ngành hàng không. Đây không chỉ là công nghệ quân sự, mà còn thúc đẩy nâng cấp công nghiệp, đưa Trung Quốc từ vị thế theo sau thành quốc gia dẫn đầu trong đổi mới độc lập. Đến năm 2030, hạm đội Type 096 dự kiến hoàn thiện, góp phần định hình lại cán cân hải quân toàn cầu.
Đọc chi tiết tại đây: https://www.sohu.com/a/929220014_12...c.content-abroad.fd-d.14.1756458314732k1H6WL8
