thuha19051234
Pearl
Thành phố Magdeburg vốn ở Đông Đức cũ vốn nổi tiếng với nhà thờ gothic cao chót vót, nhưng hiện nay nó sắp giữ một vai trò quan trọng khác. Intel đã công bố kế hoạch xây dựng một nhà máy khổng lồ sản xuất chất bán dẫn tiên tiến, trị giá 18.7 tỷ USD, ở đây. Chúng cũng là một phần trong kế hoạch giành quyền kiểm soát sản xuất chip từ châu Á, giải quyết tình trạng thiếu chip trên toàn cầu đang ngày càng trầm trọng hơn trong đại dịch Covid-19.
Tuy vậy, trước những cuộc đấu như thế này, một số người trong ngành ngày càng lo ngại việc thúc đẩy phương Tây cạnh tranh hơn có thể phản tác dụng.
Những lo lắng của họ không đơn thuần là về tài chính quá hạn chế, hay đầu tư đến quá muộn, mà là những ràng buộc và rắc rối về chính trị gắn liền với khoản viện trợ có thể làm phức tạp thêm chuỗi cung ứng toàn cầu. Những khu vực khác nhau trên hành tinh sẽ cạnh tranh để đảm bảo 1 suất trong chuỗi cung ứng, còn những nhà máy sản xuất lớn nhất trong nước vẫn chưa thể lấp đầy khoảng trống.
Sự khan hiếm chất bán dẫn thời gian qua đã khiến một số lĩnh vực như sản xuất ô tô bị đình trệ, các lô hàng máy chơi game và smartphone cũng bị trì hoãn. Washington và Brussels càng nhận thức rõ hơn về thực tế rằng, các lục địa của họ phụ thuộc vào một số khu vực nhất định.
Hiện Nga đang phải hứng chịu các lệnh trừng phạt của Mỹ và châu Âu, cho thấy một ví dụ rõ ràng rằng một thiết bị điện tử đang biến thành công cụ chính trị quan trọng. "Đây là những mặt hàng đầu tiên mà Washington và Brussels nhắm tới để cắt đứt Nga khỏi nền kinh tế toàn cầu. Thậm chí còn đe dọa bởi những hành động khác nữa, sản xuất ô tô ở Nga đang bị ảnh hưởng nghiêm trọng." Nga và Ukraine cũng là những quốc gia xuất khẩu paladi và neon.
Bộ trưởng Thương mại Mỹ Gina Raimondo cho biết trong một cuộc phỏng vấn vào ngày 9/3, nếu các doanh nghiệp Trung Quốc bất chấp các hạn chế của Mỹ để xuất khẩu sang Nga, Washington có thể cấm vận các công ty bằng cách không cho tiếp cận thiết bị và phần mềm của Mỹ.
Còn Rafael Laguna de la Vera, Giám đốc điều hành của SPRIN-D, cơ quan liên bang về đổi mới đột phá của Đức, cho biết chất bán dẫn và công nghệ tiên tiến khác đang bị “vũ khí hóa” trong cuộc chiến thương mại. Ông nói thêm: "Đây là lý do tại sao các khu vực cần đầu tư vào công nghệ cao để có được khả năng phục hồi."
Mỹ và châu Âu đang muốn giành lại thị phần chip sau khi sụp đổ trong những thập kỷ gần đây. Vào những năm 1990, Mỹ chiếm gần 40% sản lượng wafer silicon của thế giới, trong khi EU chiếm hơn 20%, nhưng hiện tại Mỹ chỉ còn dưới 15% và EU còn khoảng 10%.
Còn 27 quốc gia thành viên EU hiện tập trung vào việc xem xét đề xuất gần đây của Ủy ban châu Âu trị giá 48 tỷ USD, hòng tăng năng lực chip của khối này.
Trung Quốc dự chi một khoản tiền không nhỏ lên tới 150 tỷ USD tới năm 2030 để tự chủ sản xuất chip. Hiện đất nước tỷ dân vẫn còn kém xa nhiều nơi khác về mảng chế tạo chip tiên tiến, nhưng khả năng họ sẽ nhanh chóng đuổi kịp. Bà Raimondo - Bộ trưởng Thương mại Hoa Kỳ - cho biết: "Chúng tôi đang tập trung vào việc hồi sinh ngành công nghiệp bán dẫn của Mỹ. Chất bán dẫn là nền tảng thiết yếu của nền kinh tế hiện đại."
Một số thành viên của Quốc hội Mỹ muốn thấy quỹ thuế được sử dụng để ngăn chăn các công ty đầu tư vào Trung Quốc. Trong khi Intel đã từng vận động chống lại việc các quỹ của người đóng thuế chuyển đến các công ty có trụ sở chính ở nước ngoài.
Kurt Sievers, Giám đốc điều hành của nhà sản xuất chip Hà Lan NXP Semiconductors NV, cho biết: "Trước đây, mọi thứ rất đơn giản đối với các nhà sản xuất chip. Các công ty chỉ có thể chọn địa điểm sản xuất và địa điểm R&D ở bất cứ đâu. Nhưng có lẽ những thời điểm này đã qua. Bây giờ chúng tôi đang đối phó với thế giới khi nó sẽ phát triển. "
Giám đốc điều hành Gelsinger của Intel là người đứng sau đầu tư của chính phủ vào các nhà máy mới. Ông không quan tâm đến những ý kiến phản đối và tin rằng, những nguồn tài trợ công có thể giúp Intel giảm được nhiều chi phí để bắt kịp công nghệ chip tiên tiến. Hiện tại, Intel đang tụt lại phía sau TSMC và Samsung.
Gelsinger nói "Đừng lãng phí cuộc khủng hoảng này. Đó là cơ hội kinh tế tốt nhưng nó cũng là vì an ninh quốc gia". Nhà máy mới của Intel tại Magdeburg, sẽ bắt đầu đi vào sản xuất vào năm 2027, là một phần trong gói đầu tư trị giá 80 tỷ euro vào châu Âu của công ty California. Hoa Kỳ và Châu Âu cũng sẽ có những động thái nghiêm túc để bắt kịp xu thế. Ngoài ra, một nhà máy trị giá hơn 7 tỷ đô la do TSMC hợp tác với Sony và Denso cũng đã có kế hoạch triển khai.
Hàn Quốc cũng đang muốn trở thành nhà sản xuất chip lớn nhất thế giới, các tập đoàn trong nước và chính phủ cam kết "rót" tổng cộng 450 tỷ USD cho ngành này cho tới năm 2030.
TSMC hiện chiếm hơn 50% thị trường đúc toàn cầu, chỉ kinh doanh thuần túy là hãng sản xuất chip theo hợp đồng. Khách hàng của họ bao gồm Apple, Nvidia, Qualcomm, Intel, AMD, Sony, Microsoft...
Sự phụ thuộc vào TSMC là mối quan tâm cốt lõi hiện nay. TSMC đã xác định xây nhà máy mới ở Arizona trị giá 12 tỷ USD, hiện đang cân nhắc một nhà máy tiềm năng khác ở Đức. Sau khi các nhà sản xuất ô tô châu Âu liên tục bày tỏ lo ngại về tác động từ tình trạng thiếu chip, thậm chí đã phải nhờ đến kênh ngoại giao. Tuy nhiên, những người trong ngành công nghiệp Đài Loan vẫn hoài nghi kế hoạch đưa sản xuất về phương Tây.
Morris Chang, nhà sáng lập TSMC, nói: “Không thể quay ngược đồng hồ. Nếu bạn muốn thiết lập lại một chuỗi cung ứng chất bán dẫn hoàn chỉnh ở Mỹ, bạn sẽ không thấy đó là một nhiệm vụ khả thi, ngay cả sau khi bạn đã chi hàng trăm tỷ đô la”. Số tiền tài trợ liên bang chỉ là một phần nhỏ so với những gì ngành công nghiệp của Mỹ cần. Một số vị CEO công nghệ đã bắt đầu cảnh giác về cách các chính phủ hứa hẹn. Bằng cách đánh sập các vụ sáp nhập, hạn chế xuất khẩu hoặc cấm làm việc với đối tác "thù địch" trong ngành, họ muốn thao túng ngành chip..
Chẳng hạn gần đây nhất là, Đức chặn công ty Đài Loan GlobalWafer tiếp quản đối thủ Siltronic đầu năm nay. Nhà Trắng đã âm thầm ngăn cản công ty Hà Lan ASML xuất khẩu thiết bị tiên tiến của mình sang Trung Quốc. ASML độc quyền sản xuất các máy quang khắc EUV trên toàn cầu.
Theo thông tin từ những người đã làm việc nhiều trong các cuộc đàm phán, chính quyền Trump đã bắt đầu gây áp lực lên chính phủ Hà Lan ngay từ năm 2018, nhằm không cho phép bán các máy EUV của ASML cho Trung Quốc. Áp lực này không những không giảm mà còn có xu hướng leo thang dưới thời Biden, với việc các quan chức đang cân nhắc thúc đẩy chính phủ Hà Lan đưa ra văn bản lệnh cấm xuất khẩu.
Phía ASML ngày càng trở nên thất vọng với sự can thiệp của Mỹ. Giám đốc điều hành ASML, Peter Wennink, cho biết: "Bất kỳ đề xuất nào của bất kỳ quốc gia nào về việc hạn chế vận chuyển thiết bị chế tạo chip đến các khu vực trên thế giới, nơi công nghệ đó cần cho sản xuất, không phải là một ý kiến hay. Chúng ta không nên làm điều đó."
Bên cạnh đó vẫn có rất nhiều người hoài nghi, khi EU từng cố gắng tăng gấp đôi sản lượng gần 10 năm trước nhưng đã thất bại. Còn hiện tại, mục tiêu tổng thể của châu Âu là sản xuất 20% chất bán dẫn trên thế giới vào năm 2030. Theo ước tính, với nhu cầu toàn cầu dự kiến sẽ tăng gấp đôi, sản lượng của châu Âu phải tăng gấp 4 lần trong vòng 8 năm tới.
Tuy nhiên, lần này EU đã mở cửa và cung cấp viện trợ lớn cho ngành sản xuất chip, nó được xem như một sự thay đổi lớn. Nhưng nhiều công ty công nghệ trong khu vực EU cũng đang đặt ra câu hỏi, liệu EU có nên chú trọng vào chế tạo thế hệ chip tiếp theo thay vì đầu tư cho những loại “trưởng thành” hơn, kém tiên tiến hơn, hiện đang bị thiếu hụt hay không.
Những lo lắng về thiếu chip chưa có hồi kết
Giám đốc điều hành Pat Gelsinger nói "Tình hình hiện tại càng củng cố cho lý do tại sao chúng tôi thực hiện dự án này. Nhu cầu về chuỗi cung ứng cân bằng và đàn hồi trên toàn cầu là cấp thiết." Tham vọng của vị CEO này là thông qua nguồn hỗ trợ từ Mỹ và Liên minh châu Âu, lên tới 100 tỷ USD, giảm sự phụ thuộc vào nhập khẩu chip, tiến tới trở thành nơi dẫn đầu chế tạo chip, giống như kế hoạch của Trung Quốc muốn biến mình thành cường quốc chip bán dẫn.Tuy vậy, trước những cuộc đấu như thế này, một số người trong ngành ngày càng lo ngại việc thúc đẩy phương Tây cạnh tranh hơn có thể phản tác dụng.
Những lo lắng của họ không đơn thuần là về tài chính quá hạn chế, hay đầu tư đến quá muộn, mà là những ràng buộc và rắc rối về chính trị gắn liền với khoản viện trợ có thể làm phức tạp thêm chuỗi cung ứng toàn cầu. Những khu vực khác nhau trên hành tinh sẽ cạnh tranh để đảm bảo 1 suất trong chuỗi cung ứng, còn những nhà máy sản xuất lớn nhất trong nước vẫn chưa thể lấp đầy khoảng trống.
Thế giới vẫn sẽ thiếu chip do những siết chặt về chính trị
Dù tình hình hiện tại vẫn đang có nhiều rối ren nhưng chuỗi cung ứng toàn cầu vẫn được đảm bảo và tích hợp đầy đủ. Rudi De Winter, Giám đốc điều hành của nhà sản xuất chip Đức X-Fab Silicon Foundries, nói rằng: "Ngành công nghiệp bán dẫn là một ngành kinh doanh toàn cầu, và nó đã hoạt động rất tốt. Toàn bộ xu hướng cố gắng biến mọi thứ trở nên có chủ quyền ở mọi khu vực, có chuỗi cung ứng riêng, là do chính trị thúc đẩy chứ không phải bởi bản thân ngành công nghiệp bán dẫn”.Hiện Nga đang phải hứng chịu các lệnh trừng phạt của Mỹ và châu Âu, cho thấy một ví dụ rõ ràng rằng một thiết bị điện tử đang biến thành công cụ chính trị quan trọng. "Đây là những mặt hàng đầu tiên mà Washington và Brussels nhắm tới để cắt đứt Nga khỏi nền kinh tế toàn cầu. Thậm chí còn đe dọa bởi những hành động khác nữa, sản xuất ô tô ở Nga đang bị ảnh hưởng nghiêm trọng." Nga và Ukraine cũng là những quốc gia xuất khẩu paladi và neon.
Bộ trưởng Thương mại Mỹ Gina Raimondo cho biết trong một cuộc phỏng vấn vào ngày 9/3, nếu các doanh nghiệp Trung Quốc bất chấp các hạn chế của Mỹ để xuất khẩu sang Nga, Washington có thể cấm vận các công ty bằng cách không cho tiếp cận thiết bị và phần mềm của Mỹ.
Còn Rafael Laguna de la Vera, Giám đốc điều hành của SPRIN-D, cơ quan liên bang về đổi mới đột phá của Đức, cho biết chất bán dẫn và công nghệ tiên tiến khác đang bị “vũ khí hóa” trong cuộc chiến thương mại. Ông nói thêm: "Đây là lý do tại sao các khu vực cần đầu tư vào công nghệ cao để có được khả năng phục hồi."
Mỹ định giải quyết tình trạng thiếu hụt chip như thế nào?
Nằm trong những nỗ lực để chuyển hoạt động sản xuất ra khỏi châu Á, Tổng thống Joe Biden có kế hoạch đầu tư 52 tỷ USD vào nghiên cứu, phát triển và sản xuất chất bán dẫn trong nước. Một phần của dự luật cạnh tranh rộng rãi tại Trung Quốc, tuy vậy, dự luật này vẫn đang chờ được thông qua.Còn 27 quốc gia thành viên EU hiện tập trung vào việc xem xét đề xuất gần đây của Ủy ban châu Âu trị giá 48 tỷ USD, hòng tăng năng lực chip của khối này.
Trung Quốc dự chi một khoản tiền không nhỏ lên tới 150 tỷ USD tới năm 2030 để tự chủ sản xuất chip. Hiện đất nước tỷ dân vẫn còn kém xa nhiều nơi khác về mảng chế tạo chip tiên tiến, nhưng khả năng họ sẽ nhanh chóng đuổi kịp. Bà Raimondo - Bộ trưởng Thương mại Hoa Kỳ - cho biết: "Chúng tôi đang tập trung vào việc hồi sinh ngành công nghiệp bán dẫn của Mỹ. Chất bán dẫn là nền tảng thiết yếu của nền kinh tế hiện đại."
Một số thành viên của Quốc hội Mỹ muốn thấy quỹ thuế được sử dụng để ngăn chăn các công ty đầu tư vào Trung Quốc. Trong khi Intel đã từng vận động chống lại việc các quỹ của người đóng thuế chuyển đến các công ty có trụ sở chính ở nước ngoài.
Giám đốc điều hành Gelsinger của Intel là người đứng sau đầu tư của chính phủ vào các nhà máy mới. Ông không quan tâm đến những ý kiến phản đối và tin rằng, những nguồn tài trợ công có thể giúp Intel giảm được nhiều chi phí để bắt kịp công nghệ chip tiên tiến. Hiện tại, Intel đang tụt lại phía sau TSMC và Samsung.
Gelsinger nói "Đừng lãng phí cuộc khủng hoảng này. Đó là cơ hội kinh tế tốt nhưng nó cũng là vì an ninh quốc gia". Nhà máy mới của Intel tại Magdeburg, sẽ bắt đầu đi vào sản xuất vào năm 2027, là một phần trong gói đầu tư trị giá 80 tỷ euro vào châu Âu của công ty California. Hoa Kỳ và Châu Âu cũng sẽ có những động thái nghiêm túc để bắt kịp xu thế. Ngoài ra, một nhà máy trị giá hơn 7 tỷ đô la do TSMC hợp tác với Sony và Denso cũng đã có kế hoạch triển khai.
Hàn Quốc cũng đang muốn trở thành nhà sản xuất chip lớn nhất thế giới, các tập đoàn trong nước và chính phủ cam kết "rót" tổng cộng 450 tỷ USD cho ngành này cho tới năm 2030.
Tại sao Trung Quốc muốn chip từ Đài Loan?
Tham vọng để chiếm lợi thế về quy mô, đủ cạnh tranh với mô hình kinh doanh của Đài Loan cũng sẽ rất khó khăn, khi các quốc gia đều đang chạy đua để xây dựng nhà máy chịp bằng năng lực riêng.TSMC hiện chiếm hơn 50% thị trường đúc toàn cầu, chỉ kinh doanh thuần túy là hãng sản xuất chip theo hợp đồng. Khách hàng của họ bao gồm Apple, Nvidia, Qualcomm, Intel, AMD, Sony, Microsoft...
Morris Chang, nhà sáng lập TSMC, nói: “Không thể quay ngược đồng hồ. Nếu bạn muốn thiết lập lại một chuỗi cung ứng chất bán dẫn hoàn chỉnh ở Mỹ, bạn sẽ không thấy đó là một nhiệm vụ khả thi, ngay cả sau khi bạn đã chi hàng trăm tỷ đô la”. Số tiền tài trợ liên bang chỉ là một phần nhỏ so với những gì ngành công nghiệp của Mỹ cần. Một số vị CEO công nghệ đã bắt đầu cảnh giác về cách các chính phủ hứa hẹn. Bằng cách đánh sập các vụ sáp nhập, hạn chế xuất khẩu hoặc cấm làm việc với đối tác "thù địch" trong ngành, họ muốn thao túng ngành chip..
Chẳng hạn gần đây nhất là, Đức chặn công ty Đài Loan GlobalWafer tiếp quản đối thủ Siltronic đầu năm nay. Nhà Trắng đã âm thầm ngăn cản công ty Hà Lan ASML xuất khẩu thiết bị tiên tiến của mình sang Trung Quốc. ASML độc quyền sản xuất các máy quang khắc EUV trên toàn cầu.
Theo thông tin từ những người đã làm việc nhiều trong các cuộc đàm phán, chính quyền Trump đã bắt đầu gây áp lực lên chính phủ Hà Lan ngay từ năm 2018, nhằm không cho phép bán các máy EUV của ASML cho Trung Quốc. Áp lực này không những không giảm mà còn có xu hướng leo thang dưới thời Biden, với việc các quan chức đang cân nhắc thúc đẩy chính phủ Hà Lan đưa ra văn bản lệnh cấm xuất khẩu.
Phía ASML ngày càng trở nên thất vọng với sự can thiệp của Mỹ. Giám đốc điều hành ASML, Peter Wennink, cho biết: "Bất kỳ đề xuất nào của bất kỳ quốc gia nào về việc hạn chế vận chuyển thiết bị chế tạo chip đến các khu vực trên thế giới, nơi công nghệ đó cần cho sản xuất, không phải là một ý kiến hay. Chúng ta không nên làm điều đó."
Mỹ có thể hợp tác với châu Âu
Mỹ và châu Âu sẽ thương lượng về chiến lược chất bán dẫn trong khuôn khổ Hội đồng Thương mại và Công nghệ. Tuy nhiên, để tìm ra cách điều phối viện trợ của chính phủ theo phương án chiến lược nhất vẫn còn là một chặng đường rất dài. Một quan chức Mỹ cho biết, họ cũng muốn tránh một cuộc chạy đua vũ trang trợ cấp.
Tuy nhiên, lần này EU đã mở cửa và cung cấp viện trợ lớn cho ngành sản xuất chip, nó được xem như một sự thay đổi lớn. Nhưng nhiều công ty công nghệ trong khu vực EU cũng đang đặt ra câu hỏi, liệu EU có nên chú trọng vào chế tạo thế hệ chip tiếp theo thay vì đầu tư cho những loại “trưởng thành” hơn, kém tiên tiến hơn, hiện đang bị thiếu hụt hay không.
