Khánh Vân
Writer
Trong cuộc đua trí tuệ nhân tạo (AI) khốc liệt và đầy áp lực tại Thung lũng Silicon, một mô hình làm việc khắc nghiệt và gây tranh cãi có nguồn gốc từ Trung Quốc đang ngày càng trở nên phổ biến. Đó là văn hóa làm việc "996" – làm việc từ 9 giờ sáng đến 9 giờ tối, 6 ngày một tuần. Xu hướng này, dù được một số nhà đầu tư và nhà sáng lập xem là cần thiết để chiến thắng, lại đang làm dấy lên những lo ngại sâu sắc về sức khỏe của người lao động, sự đa dạng trong ngành và cả những rủi ro pháp lý.
Nguyên nhân chính thúc đẩy sự lan rộng của văn hóa làm việc "996" đến từ cuộc cạnh tranh cực kỳ khốc liệt trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI). Theo công ty dữ liệu PitchBook, chỉ trong nửa đầu năm nay, các startup AI tại Mỹ đã huy động được tới 104,3 tỷ USD vốn đầu tư mạo hiểm. Áp lực phải biến những khoản đầu tư khổng lồ này thành lợi nhuận và thị phần đang đè nặng lên các công ty.
"Xu hướng này ngày càng trở nên phổ biến. Chúng tôi có nhiều khách hàng mà yêu cầu đầu tiên để sàng lọc ứng viên là họ phải sẵn sàng làm theo lịch 996," ông Adrian Kinnersley, một chuyên gia tuyển dụng, cho biết.
Lịch trình làm việc căng thẳng vốn không xa lạ với Thung lũng Silicon, nơi luôn có những giai thoại về các nhà sáng lập huyền thoại như Steve Jobs hay Bill Gates.
Startup AI Rilla là một ví dụ điển hình. Công ty này cho biết gần như toàn bộ 80 nhân viên của họ đều tuân theo lịch trình 996, và trong các tin tuyển dụng, họ nêu rõ kỳ vọng ứng viên sẽ làm việc hơn 70 giờ một tuần.
Ngay cả ở những công ty hàng đầu như OpenAI, văn hóa làm việc "điên cuồng" cũng tồn tại. Kỹ sư Calvin French-Owen, người vừa rời công ty, kể lại rằng dự án phát triển mô hình viết code Codex là "quãng thời gian làm việc vất vả nhất trong gần một thập kỷ" của anh, với việc thường xuyên làm việc đến quá nửa đêm và cả cuối tuần. Toàn bộ sản phẩm đã được xây dựng chỉ trong 7 tuần.
Thậm chí, một số nhà đầu tư mạo hiểm còn cho rằng 996 vẫn chưa đủ. "Sự thật là, Trung Quốc đang áp dụng chế độ 007 – từ nửa đêm đến nửa đêm, 7 ngày một tuần," nhà đầu tư Harry Stebbings nhận định.
Tuy nhiên, lịch trình làm việc dày đặc này đang xóa bỏ hoàn toàn khái niệm về sự cân bằng giữa công việc và cuộc sống, gây tổn hại đến sức khỏe thể chất và tinh thần của người lao động. Nó cũng có thể khiến một bộ phận dân số bị loại khỏi ngành công nghệ, đặc biệt là phụ nữ, những người thường phải gánh vác nhiều hơn trách nhiệm chăm sóc gia đình.
Bên cạnh đó là những rủi ro về mặt pháp lý. Chuyên gia tuyển dụng Kinnersley lo ngại rằng việc nhiều công ty theo đuổi mô hình 996 đang không tuân thủ luật lao động của Mỹ. "California là trung tâm của AI, nơi văn hóa 996 lan rộng, nhưng cũng là nơi có luật lao động thân thiện với người lao động nhất. Rất nhiều người trẻ tuổi, vì quá nhiệt huyết, đã quên mất những rủi ro pháp lý to lớn," ông nói.
Trang tin Futurism cũng đã chỉ ra một nghịch lý: AI được hứa hẹn sẽ mang đến một tương lai giải phóng con người khỏi những công việc mệt mỏi, nhưng chính những người đang xây dựng tương lai đó lại đang phải làm việc đến kiệt sức.
Áp lực từ cuộc đua tỷ đô
Nguyên nhân chính thúc đẩy sự lan rộng của văn hóa làm việc "996" đến từ cuộc cạnh tranh cực kỳ khốc liệt trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI). Theo công ty dữ liệu PitchBook, chỉ trong nửa đầu năm nay, các startup AI tại Mỹ đã huy động được tới 104,3 tỷ USD vốn đầu tư mạo hiểm. Áp lực phải biến những khoản đầu tư khổng lồ này thành lợi nhuận và thị phần đang đè nặng lên các công ty.
"Xu hướng này ngày càng trở nên phổ biến. Chúng tôi có nhiều khách hàng mà yêu cầu đầu tiên để sàng lọc ứng viên là họ phải sẵn sàng làm theo lịch 996," ông Adrian Kinnersley, một chuyên gia tuyển dụng, cho biết.
Những "tín đồ" của văn hóa làm việc cường độ cao
Lịch trình làm việc căng thẳng vốn không xa lạ với Thung lũng Silicon, nơi luôn có những giai thoại về các nhà sáng lập huyền thoại như Steve Jobs hay Bill Gates.
Startup AI Rilla là một ví dụ điển hình. Công ty này cho biết gần như toàn bộ 80 nhân viên của họ đều tuân theo lịch trình 996, và trong các tin tuyển dụng, họ nêu rõ kỳ vọng ứng viên sẽ làm việc hơn 70 giờ một tuần.
Ngay cả ở những công ty hàng đầu như OpenAI, văn hóa làm việc "điên cuồng" cũng tồn tại. Kỹ sư Calvin French-Owen, người vừa rời công ty, kể lại rằng dự án phát triển mô hình viết code Codex là "quãng thời gian làm việc vất vả nhất trong gần một thập kỷ" của anh, với việc thường xuyên làm việc đến quá nửa đêm và cả cuối tuần. Toàn bộ sản phẩm đã được xây dựng chỉ trong 7 tuần.
Thậm chí, một số nhà đầu tư mạo hiểm còn cho rằng 996 vẫn chưa đủ. "Sự thật là, Trung Quốc đang áp dụng chế độ 007 – từ nửa đêm đến nửa đêm, 7 ngày một tuần," nhà đầu tư Harry Stebbings nhận định.
Cái giá phải trả: Từ sức khỏe đến rủi ro pháp lý
Tuy nhiên, lịch trình làm việc dày đặc này đang xóa bỏ hoàn toàn khái niệm về sự cân bằng giữa công việc và cuộc sống, gây tổn hại đến sức khỏe thể chất và tinh thần của người lao động. Nó cũng có thể khiến một bộ phận dân số bị loại khỏi ngành công nghệ, đặc biệt là phụ nữ, những người thường phải gánh vác nhiều hơn trách nhiệm chăm sóc gia đình.
Bên cạnh đó là những rủi ro về mặt pháp lý. Chuyên gia tuyển dụng Kinnersley lo ngại rằng việc nhiều công ty theo đuổi mô hình 996 đang không tuân thủ luật lao động của Mỹ. "California là trung tâm của AI, nơi văn hóa 996 lan rộng, nhưng cũng là nơi có luật lao động thân thiện với người lao động nhất. Rất nhiều người trẻ tuổi, vì quá nhiệt huyết, đã quên mất những rủi ro pháp lý to lớn," ông nói.
Trang tin Futurism cũng đã chỉ ra một nghịch lý: AI được hứa hẹn sẽ mang đến một tương lai giải phóng con người khỏi những công việc mệt mỏi, nhưng chính những người đang xây dựng tương lai đó lại đang phải làm việc đến kiệt sức.
