Điều gì khiến Rwanda từ một quốc gia nhỏ trở thành thế lực tại châu Phi?

[NhatDuy]

Rwanda chỉ rộng khoảng 2.000 km² với dân số gần 10 triệu người, nhỏ hơn cả Bắc Kinh hay Thượng Hải. Tuy nhiên, năm 2019, quốc gia này bất ngờ trở thành tâm điểm khi điều vài nghìn quân sang tấn công Cộng hòa Dân chủ Congo. Họ đánh bại đội quân hơn 20.000 người và bắt sống toàn bộ lính đánh thuê do phương Tây hậu thuẫn. Dù khó tin, các chuyên gia quân sự phương Tây đều công nhận rằng Rwanda sở hữu một trong những lực lượng tinh nhuệ nhất châu Phi.

Lý do khiến Rwanda vươn lên mạnh mẽ bắt nguồn từ tư duy của họ. Trong quá khứ, đất nước này từng là thuộc địa của Đức và Pháp, bị lợi dụng như một nguồn tài nguyên. Sau khi độc lập, Rwanda rơi vào nội chiến đẫm máu khiến hàng trăm nghìn người thiệt mạng. Khi tổng thống Kagame lên nắm quyền, ông nhanh chóng xác định một con đường sinh tồn rõ ràng: không phụ thuộc vào phương Tây, vì sự hỗ trợ từ họ luôn kèm theo điều kiện chính trị.

Học từ Trung Quốc để xây dựng mô hình phát triển độc lập

Rwanda chuyển hướng sang Trung Quốc. Mối quan hệ này bắt đầu từ năm 1978, khi Ethiopia - đồng minh của Trung Quốc - đánh bại Uganda được phương Tây hậu thuẫn. Người Rwanda không quên điều đó, và càng thêm tin tưởng khi chứng kiến Trung Quốc đánh bật ảnh hưởng Mỹ ở Triều Tiên và Biển Đông.

Rwanda không chỉ mua vài vũ khí của Trung Quốc mà còn học toàn diện. Họ xây dựng các đặc khu kinh tế, phát triển hạ tầng như đường sá và nhà máy. Đường ở thủ đô Kigali hầu hết do Trung Quốc xây, kể cả hệ thống đèn giao thông thông minh. Về quân sự, Rwanda gửi sĩ quan sang Trung Quốc học, mời huấn luyện viên Trung Quốc huấn luyện, và học cả chiến thuật của Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc.

Khi phương Tây bắt đầu cản trở, Rwanda không lùi bước. Hoa Kỳ đàm phán để thay đổi chính sách, Liên minh châu Âu đe dọa trừng phạt, nhưng Kagame thẳng thắn phản bác: Trung Quốc đang giúp họ chiến đấu và cho vay không lãi suất, trong khi phương Tây từng bóc lột họ nhiều năm. Trong chiến tranh, máy bay không người lái và bệ phóng tên lửa mà Rwanda sử dụng đều do Trung Quốc cung cấp. Khi phóng viên phương Tây phỏng vấn, binh lính Rwanda trả lời: “Thiết bị của chúng tôi còn tốt hơn của các người.”

Khác với các nước cố gắng làm hài lòng cả hai bên như Việt Nam hay Philippines, Rwanda chọn đứng hẳn về một phía. Theo chuyên gia phương Tây, bí quyết của Rwanda gói gọn trong ba chữ: nhìn rõ, học hỏi, không dao động. Họ nhìn thấy sức mạnh thật sự của Trung Quốc, học cách xây dựng quốc gia từ mô hình Trung Quốc và kiên định với con đường đã chọn.

Kagame từng nói: “Trung Quốc xây bệnh viện và trường học cho Rwanda, nhưng không yêu cầu chúng tôi thay đổi hệ thống chính trị; họ bán vũ khí mà không đòi chúng tôi chọn phe.” Rwanda đánh giá cao sự hỗ trợ thực chất hơn là những lời hứa hay viện trợ ràng buộc.

Hiện tại, các nước láng giềng không dám đối đầu Rwanda. Tổng thống Congo sau khi thua trận đã bỏ trốn sang Thụy Sĩ, còn tổng thống Uganda phải bắt tay mỉm cười với Kagame. Ngay cả phóng viên phương Tây cũng nhận ra trên thao trường Rwanda có đầy khẩu hiệu tiếng Trung và sĩ quan thuộc làu chiến thuật Trung Quốc.

Bài học từ Rwanda là rõ ràng: nếu muốn tồn tại và phát triển, một quốc gia nhỏ cần dũng cảm lựa chọn con đường thực tế, không dao động, và tìm được người đồng hành đáng tin. Như lời Kagame nói: “Chúng ta không cần sự thông cảm, chúng ta chỉ cần một đối tác đáng tin cậy.” (Sohu)