A-Train The Seven
...'cause for once, I didn't hate myself.
Cuộc cạnh tranh Mỹ-Trung không chỉ là thuế quan hay quân sự mà còn là cuộc chiến giành nhân tài – các nhà khoa học và kỹ sư định hình tương lai. Nhân tài giờ là “dầu mỏ mới” và dòng chảy đang thay đổi, các chuyên gia từ Mỹ đặc biệt gốc Hoa rời đi để tìm cơ hội tại Trung Quốc hoặc nơi khác, làm tái cấu trúc hệ sinh thái nghiên cứu và cân bằng đổi mới toàn cầu.
Từ 2010 đến 2021, gần 20.000 nhà khoa học gốc Hoa rời Mỹ, xu hướng tăng tốc sau 2018. Những tên tuổi lớn như Yan Ning (từ Princeton về Shenzhen Medical Academy) hay Gang Chen (từ MIT về Đại học Thanh Hoa) cho thấy đây không phải nhân sự tầm trung. Chính sách visa hạn chế, nghi ngờ phân biệt chủng tộc, và ngân sách nghiên cứu giảm khiến Mỹ kém hấp dẫn. Tâm lý bất an do China Initiative và tình cảm chống châu Á gia tăng càng đẩy họ ra đi. Lý do cá nhân như gần gia đình, gắn bó văn hóa cũng đóng vai trò quan trọng.
Trung Quốc triển khai các chương trình như Thousand Talents Plan, cung cấp lương cao, ngân sách nghiên cứu lớn, nhà ở, và vai trò lãnh đạo. Các cơ sở như Đại học Westlake hay Shenzhen Medical Academy có cơ sở vật chất đẳng cấp, biến việc trở về thành bước tiến. Nhà nước chào đón nồng nhiệt nhưng đòi hỏi lòng trung thành với Đảng, tích hợp họ vào mạng lưới kết hợp khoa học và tư tưởng. Dù kiểm soát, Trung Quốc vẫn tạo không gian sáng tạo, giảm thủ tục hành chính, xây dựng lộ trình sự nghiệp rõ ràng.
Trung Quốc hưởng lợi lớn, với các nhà khoa học trở về thúc đẩy AI, lượng tử, và y sinh. Đại học Trung Quốc leo hạng toàn cầu, củng cố hình ảnh vượt trội của Bắc Kinh. Tuy nhiên, sự thiếu cởi mở và tự do trí tuệ có thể cản trở tham vọng siêu cường khoa học. Mỹ đối mặt nguy cơ mất lợi thế đổi mới, khi các trường đại học không còn là điểm đến lý tưởng. Dòng nhân tài linh hoạt hơn, với các trung tâm mới như Singapore, Đức, UAE thu hút những người chán ngán cả Washington lẫn Bắc Kinh.
Mỹ cần cải cách nhập cư, cấp thẻ xanh cho sinh viên STEM, đơn giản hóa visa, và chống phân biệt chủng tộc. Đầu tư công vào khoa học và hợp tác toàn cầu là cần thiết để giữ nhân tài. Trung Quốc phải cân bằng kiểm soát chính trị với tự do nghiên cứu để duy trì đổi mới. Các nước như Canada, Úc, châu Âu đang tận dụng cơ hội, tạo môi trường thu hút nhà khoa học bất kể quốc tịch. Tương lai khoa học có thể đa cực, không còn xoay quanh Mỹ.
Từ 2010 đến 2021, gần 20.000 nhà khoa học gốc Hoa rời Mỹ, xu hướng tăng tốc sau 2018. Những tên tuổi lớn như Yan Ning (từ Princeton về Shenzhen Medical Academy) hay Gang Chen (từ MIT về Đại học Thanh Hoa) cho thấy đây không phải nhân sự tầm trung. Chính sách visa hạn chế, nghi ngờ phân biệt chủng tộc, và ngân sách nghiên cứu giảm khiến Mỹ kém hấp dẫn. Tâm lý bất an do China Initiative và tình cảm chống châu Á gia tăng càng đẩy họ ra đi. Lý do cá nhân như gần gia đình, gắn bó văn hóa cũng đóng vai trò quan trọng.
Trung Quốc triển khai các chương trình như Thousand Talents Plan, cung cấp lương cao, ngân sách nghiên cứu lớn, nhà ở, và vai trò lãnh đạo. Các cơ sở như Đại học Westlake hay Shenzhen Medical Academy có cơ sở vật chất đẳng cấp, biến việc trở về thành bước tiến. Nhà nước chào đón nồng nhiệt nhưng đòi hỏi lòng trung thành với Đảng, tích hợp họ vào mạng lưới kết hợp khoa học và tư tưởng. Dù kiểm soát, Trung Quốc vẫn tạo không gian sáng tạo, giảm thủ tục hành chính, xây dựng lộ trình sự nghiệp rõ ràng.
Trung Quốc hưởng lợi lớn, với các nhà khoa học trở về thúc đẩy AI, lượng tử, và y sinh. Đại học Trung Quốc leo hạng toàn cầu, củng cố hình ảnh vượt trội của Bắc Kinh. Tuy nhiên, sự thiếu cởi mở và tự do trí tuệ có thể cản trở tham vọng siêu cường khoa học. Mỹ đối mặt nguy cơ mất lợi thế đổi mới, khi các trường đại học không còn là điểm đến lý tưởng. Dòng nhân tài linh hoạt hơn, với các trung tâm mới như Singapore, Đức, UAE thu hút những người chán ngán cả Washington lẫn Bắc Kinh.
Mỹ cần cải cách nhập cư, cấp thẻ xanh cho sinh viên STEM, đơn giản hóa visa, và chống phân biệt chủng tộc. Đầu tư công vào khoa học và hợp tác toàn cầu là cần thiết để giữ nhân tài. Trung Quốc phải cân bằng kiểm soát chính trị với tự do nghiên cứu để duy trì đổi mới. Các nước như Canada, Úc, châu Âu đang tận dụng cơ hội, tạo môi trường thu hút nhà khoa học bất kể quốc tịch. Tương lai khoa học có thể đa cực, không còn xoay quanh Mỹ.
