Sasha
Writer
Việt Nam từ lâu đã được coi là một ví dụ thành công về việc thu hút đầu tư. Nhiều công ty lớn nhất thế giới đã thành lập các trung tâm sản xuất từ giày dép, quần áo đến các sản phẩm điện tử để xuất khẩu đi khắp thế giới.
Nhưng hiện nay, có mối lo ngại ngày càng tăng rằng mức thuế quan mạnh tay của Tổng thống Mỹ Donald Trump có thể làm chệch hướng mục tiêu tăng trưởng đầy tham vọng của Việt Nam bất chấp những động thái ngoại giao với Washington mà các nhà kinh tế cho rằng khó có thể sớm thay đổi chính sách.
Ông Trump đã áp thuế nhập khẩu 46% đối với Việt Nam, một trong những mức thuế cao nhất trong số hơn 180 quốc gia bị nhắm mục tiêu. Điều này gây ra tác động lớn với quốc gia mà xuất khẩu hàng hóa và dịch chiếm tỷ trọng lớn trong tổng sản phẩm quốc nội hàng năm từ.
Theo ước tính của nhóm chuyên gia kinh tế tại Ngân hàng OCBC, mức thuế mới của Mỹ có thể làm giảm 1,2% tăng trưởng kinh tế của Việt Nam trong năm nay, khiến chính phủ phải hạ dự báo GDP của quốc gia xuống còn 5% vào năm 2025. Khi chưa có chính sách thuế đối của Mỹ, Việt Nam đặt tham vọng tốc độ tăng trưởng GDP là "ít nhất 8%" trong năm nay.
Tăng trưởng kinh tế của Việt Nam đã chậm lại trong năm nay, với mức tăng 6,93% trong quý đầu tiên, giảm so với mức 7,55% của quý trước.
Việt Nam đã nổi lên như một trung tâm sản xuất cho nhiều công ty bán hàng hóa tại Mỹ, bao gồm các nhà bán lẻ hàng tiêu dùng đa quốc gia như Nike, Adidas, Uniqlo và Apple nhờ sự kết hợp giữa chi phí lao động tương đối rẻ và các chính sách hỗ trợ của chính phủ.
Theo báo cáo thu nhập hàng năm của Nike năm 2024, các nhà máy tại Việt Nam sản xuất 50% giày dép và 28% sản phẩm may mặc của hãng, trong khi Adidas có tới 39% mặt hàng giày dép từ Việt Nam vào năm ngoái. Apple cũng đã mở rộng sự hiện diện sản xuất của mình tại Việt Nam trong những năm gần đây, với khoảng 20% sản lượng iPad và 90% lượng sản phẩm đeo được của Apple như Apple Watch lắp ráp tại Việt Nam.
Kể từ khi cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung gần đây nhất nổ ra trong nhiệm kỳ đầu tiên của Trump vào năm 2018, nhiều nhà sản xuất Trung Quốc cũng đã chuyển hoạt động sản xuất sang Việt Nam để tránh thuế quan của Mỹ.
Thặng dư thương mại hàng hóa của Việt Nam với Mỹ đã tăng gấp ba lần lên mức cao kỷ lục là 123,5 tỷ USD vào năm ngoái từ mức dưới 40 tỷ USD vào năm 2018. Theo dữ liệu thống kê, ước tính hàng hóa Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ ở mức 136,6 tỷ USD vào năm 2024.
Theo Ngân hàng OCBC, các mức thuế mới được ông Trump công bố vào tuần trước có thể cắt giảm tổng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam tới 40% trong năm nay. Ngân hàng này trích dẫn dữ liệu từ cơ quan hải quan Việt Nam, cho thấy hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ chiếm khoảng 30% tổng kim ngạch thương mại của nước này.
Các mức thuế mới cũng có thể làm giảm sức hấp dẫn của việc thành lập cơ sở sản xuất tại Việt Nam, gây áp lực lên dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài chảy vào đất nước.
Nhưng như thường lệ với số liệu thống kê thương mại quốc tế, có sự khác biệt giữa các số liệu chính thức do Mỹ và Việt Nam báo cáo, một phần là do sự khác biệt về phương pháp định giá.
Bà Nguyễn Thu Oanh, Trưởng phòng lạm phát tại Cục Thống kê, cho biết hôm 6/4 rằng mức thuế mới của Mỹ có thể khiến một số công ty nước ngoài chuyển một phần hoạt động sản xuất của họ ra khỏi Việt Nam, Bloomberg đưa tin.
"Các mức thuế có đi có lại đối với ASEAN và Ấn Độ sẽ gây tổn hại đến chiến lược ‘Trung Quốc + 1’ đã mang lại lợi ích cho khu vực này trong một số năm nay", các nhà kinh tế tại Ngân hàng OCBC cho biết, nhưng "sẽ mất thời gian để các chuỗi cung ứng toàn cầu điều chỉnh".
Con đường khó khăn để đạt được thỏa thuận
Ngoài Trung Quốc, Việt Nam sẽ phải đối mặt với con đường khó khăn hơn để đạt được thỏa thuận với Washington so với các nước khác ở châu Á, theo Chetan Ahya, chuyên gia kinh tế trưởng phụ trách khu vực châu Á tại Morgan Stanley, một phần là nhờ vào thặng dư thương mại lớn với Mỹ và vai trò của Việt Nam trong việc tạo điều kiện cho các công ty Trung Quốc định tuyến lại chuỗi cung ứng.
Sau cuộc điện đàm với ông Trump vào thứ Sáu tuần trước, Tổng bí thư Tô Lâm cho biết trong một bản thông báo rằng Việt Nam sẵn sàng xóa bỏ mọi khoản thuế đối với hàng nhập khẩu của Mỹ, đưa mức thuế suất xuống 0% nếu chính quyền Trump cũng làm như vậy đối với hàng xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ.
Ông cũng nhắc lại cam kết của Hà Nội trong việc thúc đẩy nhập khẩu từ Mỹ để giảm thặng dư thương mại song phương và khuyến khích các công ty Mỹ tăng đầu tư vào Việt Nam.
Trả lời các câu hỏi về đề nghị miễn thuế quan của Việt Nam, cố vấn thương mại Nhà Trắng Peter Navarro cho biết đề nghị này là không đủ để bảo đảm hủy bỏ các khoản thuế mới của Mỹ với Việt Nam.
Trước khi ông Trump áp dụng "thuế quan qua lại" rộng rãi, Việt Nam đã tìm cách đưa ra các thỏa hiệp thương mại, bao gồm giảm thuế đối với một số sản phẩm của Mỹ chẳng hạn như khí đốt tự nhiên hóa lỏng và ô tô, và chấp thuận chạy thử dịch vụ internet vệ tinh Starlink.
Trung Quốc đã trả đũa bằng mức thuế bổ sung 34% đối với tất cả hàng hóa của Mỹ nhưng hầu hết các nền kinh tế châu Á đã chọn cách không trả đũa trực tiếp.
Michael Wan, chuyên gia kinh tế cấp cao về châu Á tại MUFG Bank, cho biết các cuộc đàm phán của các nền kinh tế châu Á với Mỹ có thể không "mang lại kết quả mong muốn, đặc biệt là đối với các quốc gia có thặng dư thương mại lớn với Mỹ chẳng hạn như Việt Nam".
Ông cho biết mặc dù cuộc đàm phán của Việt Nam với chính quyền Trump có thể "mang lại một số thành quả", nhưng không có khả năng Mỹ sẽ đề nghị cắt giảm thuế quan "mạnh mẽ" so với mức đề xuất.
Michaael Wan cho biết, sự trả đũa của Trung Quốc đã làm phức tạp các cuộc đàm phán của Việt Nam với Mỹ vì các nhà hoạch định chính sách lo ngại các công ty Trung Quốc có thể lợi dụng mức thuế quan nhẹ hơn đối với Việt Nam.
Nhưng hiện nay, có mối lo ngại ngày càng tăng rằng mức thuế quan mạnh tay của Tổng thống Mỹ Donald Trump có thể làm chệch hướng mục tiêu tăng trưởng đầy tham vọng của Việt Nam bất chấp những động thái ngoại giao với Washington mà các nhà kinh tế cho rằng khó có thể sớm thay đổi chính sách.
Ông Trump đã áp thuế nhập khẩu 46% đối với Việt Nam, một trong những mức thuế cao nhất trong số hơn 180 quốc gia bị nhắm mục tiêu. Điều này gây ra tác động lớn với quốc gia mà xuất khẩu hàng hóa và dịch chiếm tỷ trọng lớn trong tổng sản phẩm quốc nội hàng năm từ.
Theo ước tính của nhóm chuyên gia kinh tế tại Ngân hàng OCBC, mức thuế mới của Mỹ có thể làm giảm 1,2% tăng trưởng kinh tế của Việt Nam trong năm nay, khiến chính phủ phải hạ dự báo GDP của quốc gia xuống còn 5% vào năm 2025. Khi chưa có chính sách thuế đối của Mỹ, Việt Nam đặt tham vọng tốc độ tăng trưởng GDP là "ít nhất 8%" trong năm nay.
Tăng trưởng kinh tế của Việt Nam đã chậm lại trong năm nay, với mức tăng 6,93% trong quý đầu tiên, giảm so với mức 7,55% của quý trước.
Việt Nam đã nổi lên như một trung tâm sản xuất cho nhiều công ty bán hàng hóa tại Mỹ, bao gồm các nhà bán lẻ hàng tiêu dùng đa quốc gia như Nike, Adidas, Uniqlo và Apple nhờ sự kết hợp giữa chi phí lao động tương đối rẻ và các chính sách hỗ trợ của chính phủ.
Theo báo cáo thu nhập hàng năm của Nike năm 2024, các nhà máy tại Việt Nam sản xuất 50% giày dép và 28% sản phẩm may mặc của hãng, trong khi Adidas có tới 39% mặt hàng giày dép từ Việt Nam vào năm ngoái. Apple cũng đã mở rộng sự hiện diện sản xuất của mình tại Việt Nam trong những năm gần đây, với khoảng 20% sản lượng iPad và 90% lượng sản phẩm đeo được của Apple như Apple Watch lắp ráp tại Việt Nam.
Kể từ khi cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung gần đây nhất nổ ra trong nhiệm kỳ đầu tiên của Trump vào năm 2018, nhiều nhà sản xuất Trung Quốc cũng đã chuyển hoạt động sản xuất sang Việt Nam để tránh thuế quan của Mỹ.
Thặng dư thương mại hàng hóa của Việt Nam với Mỹ đã tăng gấp ba lần lên mức cao kỷ lục là 123,5 tỷ USD vào năm ngoái từ mức dưới 40 tỷ USD vào năm 2018. Theo dữ liệu thống kê, ước tính hàng hóa Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ ở mức 136,6 tỷ USD vào năm 2024.
Theo Ngân hàng OCBC, các mức thuế mới được ông Trump công bố vào tuần trước có thể cắt giảm tổng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam tới 40% trong năm nay. Ngân hàng này trích dẫn dữ liệu từ cơ quan hải quan Việt Nam, cho thấy hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ chiếm khoảng 30% tổng kim ngạch thương mại của nước này.
Các mức thuế mới cũng có thể làm giảm sức hấp dẫn của việc thành lập cơ sở sản xuất tại Việt Nam, gây áp lực lên dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài chảy vào đất nước.
Nhưng như thường lệ với số liệu thống kê thương mại quốc tế, có sự khác biệt giữa các số liệu chính thức do Mỹ và Việt Nam báo cáo, một phần là do sự khác biệt về phương pháp định giá.
Bà Nguyễn Thu Oanh, Trưởng phòng lạm phát tại Cục Thống kê, cho biết hôm 6/4 rằng mức thuế mới của Mỹ có thể khiến một số công ty nước ngoài chuyển một phần hoạt động sản xuất của họ ra khỏi Việt Nam, Bloomberg đưa tin.
"Các mức thuế có đi có lại đối với ASEAN và Ấn Độ sẽ gây tổn hại đến chiến lược ‘Trung Quốc + 1’ đã mang lại lợi ích cho khu vực này trong một số năm nay", các nhà kinh tế tại Ngân hàng OCBC cho biết, nhưng "sẽ mất thời gian để các chuỗi cung ứng toàn cầu điều chỉnh".
Con đường khó khăn để đạt được thỏa thuận
Ngoài Trung Quốc, Việt Nam sẽ phải đối mặt với con đường khó khăn hơn để đạt được thỏa thuận với Washington so với các nước khác ở châu Á, theo Chetan Ahya, chuyên gia kinh tế trưởng phụ trách khu vực châu Á tại Morgan Stanley, một phần là nhờ vào thặng dư thương mại lớn với Mỹ và vai trò của Việt Nam trong việc tạo điều kiện cho các công ty Trung Quốc định tuyến lại chuỗi cung ứng.
Sau cuộc điện đàm với ông Trump vào thứ Sáu tuần trước, Tổng bí thư Tô Lâm cho biết trong một bản thông báo rằng Việt Nam sẵn sàng xóa bỏ mọi khoản thuế đối với hàng nhập khẩu của Mỹ, đưa mức thuế suất xuống 0% nếu chính quyền Trump cũng làm như vậy đối với hàng xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ.
Ông cũng nhắc lại cam kết của Hà Nội trong việc thúc đẩy nhập khẩu từ Mỹ để giảm thặng dư thương mại song phương và khuyến khích các công ty Mỹ tăng đầu tư vào Việt Nam.
Trả lời các câu hỏi về đề nghị miễn thuế quan của Việt Nam, cố vấn thương mại Nhà Trắng Peter Navarro cho biết đề nghị này là không đủ để bảo đảm hủy bỏ các khoản thuế mới của Mỹ với Việt Nam.
Trước khi ông Trump áp dụng "thuế quan qua lại" rộng rãi, Việt Nam đã tìm cách đưa ra các thỏa hiệp thương mại, bao gồm giảm thuế đối với một số sản phẩm của Mỹ chẳng hạn như khí đốt tự nhiên hóa lỏng và ô tô, và chấp thuận chạy thử dịch vụ internet vệ tinh Starlink.
Trung Quốc đã trả đũa bằng mức thuế bổ sung 34% đối với tất cả hàng hóa của Mỹ nhưng hầu hết các nền kinh tế châu Á đã chọn cách không trả đũa trực tiếp.
Michael Wan, chuyên gia kinh tế cấp cao về châu Á tại MUFG Bank, cho biết các cuộc đàm phán của các nền kinh tế châu Á với Mỹ có thể không "mang lại kết quả mong muốn, đặc biệt là đối với các quốc gia có thặng dư thương mại lớn với Mỹ chẳng hạn như Việt Nam".
Ông cho biết mặc dù cuộc đàm phán của Việt Nam với chính quyền Trump có thể "mang lại một số thành quả", nhưng không có khả năng Mỹ sẽ đề nghị cắt giảm thuế quan "mạnh mẽ" so với mức đề xuất.
Michaael Wan cho biết, sự trả đũa của Trung Quốc đã làm phức tạp các cuộc đàm phán của Việt Nam với Mỹ vì các nhà hoạch định chính sách lo ngại các công ty Trung Quốc có thể lợi dụng mức thuế quan nhẹ hơn đối với Việt Nam.
