Khánh Vân
Writer
Vụ việc trụ trì Thích Vĩnh Tín bị điều tra và đình chỉ chức vụ đã đặt ra một câu hỏi lớn về di sản của ông: Liệu ông là người đã cứu Thiếu Lâm Tự khỏi cảnh hoang tàn, hay chính là người đã biến ngôi chùa 1.500 năm tuổi thành một "công viên giải trí võ thuật"? Lịch sử cho thấy, hành trình của "nhà sư CEO" là một câu chuyện phức tạp về sự thương mại hóa tín ngưỡng, giữa nỗ lực khôi phục và những cám dỗ của tiền bạc.
Khi chàng thanh niên Lưu Ứng Thành (tức Thích Vĩnh Tín) đặt chân đến Thiếu Lâm Tự vào đầu thập niên 1980, nơi đây đang ở trong một tình trạng suy tàn nghiêm trọng. Theo mô tả trong cuốn sách "Thiếu Lâm Tự - Lịch sử, Tôn giáo và Võ thuật Trung Quốc" của học giả Meir Shahar, khuôn viên chùa khi đó chỉ còn là một tàn tích với cỏ dại mọc cao và vài nhà sư già nua bám trụ.
Trụ trì Thiếu Lâm Tự Thích Vĩnh Tín thời trai trẻ khi đang khổ luyện quyền pháp
Nghiêm trọng hơn cả cơ sở vật chất là danh tiếng của chùa đã bị xâm hại. Khu vực xung quanh chùa tràn ngập những "giả sư" – những người mặc áo cà sa, tự xưng là người của Thiếu Lâm để dạy võ và biểu diễn cho khách du lịch, nhưng lại ăn thịt, uống rượu và thậm chí có gia đình. Cùng với đó, việc ngôi chùa không có một trụ trì được chính thức bổ nhiệm trong hơn 300 năm cho thấy một giai đoạn quản lý lỏng lẻo và thiếu sự công nhận.
Sau khi chính thức trở thành trụ trì vào năm 1999, Thích Vĩnh Tín đã phát động một chiến dịch "thanh lọc" quy mô lớn. Vào năm 2000, ông cho dỡ bỏ hàng trăm nhà hàng, cửa hàng lưu niệm và các trường dạy võ không chính thức mọc lên xung quanh chùa, buộc khoảng 20.000 người dân phải di dời.
Mục tiêu của ông là thiết lập một ranh giới rõ ràng giữa chốn thiền môn và các hoạt động kinh doanh lộn xộn bên ngoài, nhằm khôi phục lại vẻ trang nghiêm cho ngôi chùa. Đây được xem là một bước đi chiến lược, mở đường cho việc Thiếu Lâm Tự được UNESCO công nhận là Di sản Thế giới vào tháng 8 năm 2010.
Trớ trêu thay, sau khi dẹp bỏ sự hỗn loạn thương mại bên ngoài, Thích Vĩnh Tín lại mang một mô hình kinh doanh có tổ chức và quy mô hơn vào bên trong hoạt động của chùa. Dưới sự lãnh đạo của "nhà sư CEO", Thiếu Lâm Tự đã trở thành một thương hiệu toàn cầu, có website riêng từ năm 1996, tổ chức các tour biểu diễn võ thuật quốc tế và mở hàng chục chi nhánh ở nước ngoài.
Ngôi chùa bắt đầu vận hành như một doanh nghiệp, đón hơn một triệu lượt khách du lịch mỗi năm và trở thành tài sản tài chính quan trọng nhất của khu vực. Tuy nhiên, mô hình này cũng vấp phải sự chỉ trích dữ dội. Nhiều người cảnh báo rằng Thiếu Lâm Tự đang đánh mất bản sắc tôn giáo và dần biến thành một "công viên giải trí võ thuật".
Sự sụp đổ của Thích Vĩnh Tín đã mở ra một giai đoạn mới cho Thiếu Lâm Tự, với việc bổ nhiệm tân trụ trì Thích Ẩn Lạc. Đại sư Thích Ẩn Lạc vốn có kinh nghiệm trong việc "giải thương mại hóa" chùa Bạch Mã, một ngôi chùa lịch sử khác của Trung Quốc.
Thích Ẩn Lạc - vị trụ chì mới của Thiếu Lâm Tự
Chỉ vài ngày sau khi ông nhậm chức, nhiều hoạt động gây tranh cãi tại Thiếu Lâm Tự như thu phí nhang hay quyên góp bằng mã QR đã bị dỡ bỏ. Tuy nhiên, thách thức phía trước là rất lớn. Việc điều chỉnh một guồng máy kinh tế khổng lồ đã vận hành trong nhiều thập kỷ để đưa nó trở về với tôn chỉ Phật giáo không phải là một điều dễ dàng. Tương lai của Thiếu Lâm Tự sẽ phụ thuộc rất nhiều vào khả năng của vị tân trụ trì trong việc cân bằng giữa di sản văn hóa, giá trị tâm linh và thực tế kinh tế.
Thiếu Lâm Tự trước thời kỳ "CEO khoác áo cà sa"
Khi chàng thanh niên Lưu Ứng Thành (tức Thích Vĩnh Tín) đặt chân đến Thiếu Lâm Tự vào đầu thập niên 1980, nơi đây đang ở trong một tình trạng suy tàn nghiêm trọng. Theo mô tả trong cuốn sách "Thiếu Lâm Tự - Lịch sử, Tôn giáo và Võ thuật Trung Quốc" của học giả Meir Shahar, khuôn viên chùa khi đó chỉ còn là một tàn tích với cỏ dại mọc cao và vài nhà sư già nua bám trụ.
Trụ trì Thiếu Lâm Tự Thích Vĩnh Tín thời trai trẻ khi đang khổ luyện quyền pháp
Nghiêm trọng hơn cả cơ sở vật chất là danh tiếng của chùa đã bị xâm hại. Khu vực xung quanh chùa tràn ngập những "giả sư" – những người mặc áo cà sa, tự xưng là người của Thiếu Lâm để dạy võ và biểu diễn cho khách du lịch, nhưng lại ăn thịt, uống rượu và thậm chí có gia đình. Cùng với đó, việc ngôi chùa không có một trụ trì được chính thức bổ nhiệm trong hơn 300 năm cho thấy một giai đoạn quản lý lỏng lẻo và thiếu sự công nhận.
Cuộc "thanh lọc" và sự trỗi dậy của một thương hiệu toàn cầu
Sau khi chính thức trở thành trụ trì vào năm 1999, Thích Vĩnh Tín đã phát động một chiến dịch "thanh lọc" quy mô lớn. Vào năm 2000, ông cho dỡ bỏ hàng trăm nhà hàng, cửa hàng lưu niệm và các trường dạy võ không chính thức mọc lên xung quanh chùa, buộc khoảng 20.000 người dân phải di dời.
Mục tiêu của ông là thiết lập một ranh giới rõ ràng giữa chốn thiền môn và các hoạt động kinh doanh lộn xộn bên ngoài, nhằm khôi phục lại vẻ trang nghiêm cho ngôi chùa. Đây được xem là một bước đi chiến lược, mở đường cho việc Thiếu Lâm Tự được UNESCO công nhận là Di sản Thế giới vào tháng 8 năm 2010.
Giữa bảo tồn và "công viên giải trí": Cái giá của sự thành công
Trớ trêu thay, sau khi dẹp bỏ sự hỗn loạn thương mại bên ngoài, Thích Vĩnh Tín lại mang một mô hình kinh doanh có tổ chức và quy mô hơn vào bên trong hoạt động của chùa. Dưới sự lãnh đạo của "nhà sư CEO", Thiếu Lâm Tự đã trở thành một thương hiệu toàn cầu, có website riêng từ năm 1996, tổ chức các tour biểu diễn võ thuật quốc tế và mở hàng chục chi nhánh ở nước ngoài.
Ngôi chùa bắt đầu vận hành như một doanh nghiệp, đón hơn một triệu lượt khách du lịch mỗi năm và trở thành tài sản tài chính quan trọng nhất của khu vực. Tuy nhiên, mô hình này cũng vấp phải sự chỉ trích dữ dội. Nhiều người cảnh báo rằng Thiếu Lâm Tự đang đánh mất bản sắc tôn giáo và dần biến thành một "công viên giải trí võ thuật".
Một chương mới và thách thức phía trước
Sự sụp đổ của Thích Vĩnh Tín đã mở ra một giai đoạn mới cho Thiếu Lâm Tự, với việc bổ nhiệm tân trụ trì Thích Ẩn Lạc. Đại sư Thích Ẩn Lạc vốn có kinh nghiệm trong việc "giải thương mại hóa" chùa Bạch Mã, một ngôi chùa lịch sử khác của Trung Quốc.
Thích Ẩn Lạc - vị trụ chì mới của Thiếu Lâm Tự
Chỉ vài ngày sau khi ông nhậm chức, nhiều hoạt động gây tranh cãi tại Thiếu Lâm Tự như thu phí nhang hay quyên góp bằng mã QR đã bị dỡ bỏ. Tuy nhiên, thách thức phía trước là rất lớn. Việc điều chỉnh một guồng máy kinh tế khổng lồ đã vận hành trong nhiều thập kỷ để đưa nó trở về với tôn chỉ Phật giáo không phải là một điều dễ dàng. Tương lai của Thiếu Lâm Tự sẽ phụ thuộc rất nhiều vào khả năng của vị tân trụ trì trong việc cân bằng giữa di sản văn hóa, giá trị tâm linh và thực tế kinh tế.
