Con voi còi
Writer
Tôi gần đây có chút "va vấp" với việc kê khai thuế thu nhập cá nhân, nên thường xuyên truy cập website thuế điện tử ở địa chỉ https://thuedientu.gdt.gov.vn/. Phải nói, nếu như eTax Mobile cũng gọi là khá thân thiện rồi, thì ngược lại website thuế điện tử lại không thân thiện chút nào 
, khiến tôi là một người cũng thường xuyên làm việc với máy tính, mạng, khai báo dịch vụ công cũng cảm thấy khó khăn.
Vậy sao tôi không làm luôn trên eTax Mobile cho xong? Xin thưa là trên eTax Mobile chưa hỗ trợ phần chỉnh sửa, bổ sung tờ khai. Do đó, nếu hồ sơ thuế thu nhập cá nhân có vấn đề (bị từ chối, không chấp nhận hoàn thuế), thì người nộp thuế buộc phải truy cập website thuế điện tử để xử lý. Người nộp thuế cũng không thể sử dụng mobile để truy cập website này vì nó không phải là giao diện responsive (có nghĩa tương thích với mobile).
Mặc dù xu hướng sử dụng mobile nhiều, nhưng nhu cầu người dân sử dụng website thuế điện tử chắc chắn vẫn còn rất nhiều vì không phải ai cũng có sẵn di động hoặc nhiều người làm việc trên máy tính là chủ yếu. Vì vậy, với tư cách là một người làm việc nhiều với giao diện người dùng và trải nghiệm người dùng, tôi có một số góp ý cho giao diện website Cục Thuế. Rất mong Cục Thuế sớm thay đổi để hỗ trợ tốt hơn cho người sử dụng là người dân bình thường - tức những người không chuyên về công nghệ hay thủ tục thuế.
Giao diện website thuế điện tử hiện tại phong cách cũ của đầu những năm 2000
Khi quan sát giao diện trang chủ của hệ thống Thuế điện tử, có thể thấy bố cục và cách tổ chức nội dung chưa thực sự tối ưu cho trải nghiệm của người dân - đặc biệt là những người lần đầu truy cập. Điểm đầu tiên gây chú ý là một banner lớn chiếm gần hết phần trung tâm, sử dụng hình nền công nghệ số với các biểu tượng như kê khai, lưu trữ, dữ liệu… Tuy nhiên, nội dung banner này không mang tính định hướng rõ ràng. Thay vì giúp người dùng hiểu họ nên bắt đầu từ đâu, nó lại đóng vai trò trang trí là chính. Với một trang phục vụ dịch vụ công, việc dành phần diện tích lớn nhất cho hình ảnh không có tác dụng dẫn dắt thao tác là một lựa chọn thiết kế gây lãng phí không gian và không phục vụ mục tiêu sử dụng.
Trong khi đó, khu vực chức năng chính - nơi người dùng lựa chọn nhóm đối tượng để truy cập hệ thống - lại được đặt gọn ở góc phải, với kích thước nhỏ, màu sắc không nổi bật, và không đi kèm giải thích. Các lựa chọn như “Doanh nghiệp”, “Cá nhân”, “Hộ kinh doanh TMĐT” nằm sát nhau, cùng kiểu trình bày, nhưng không giúp người dân hiểu được sự khác biệt giữa các nhóm này. Vấn đề ở đây không chỉ là về kích cỡ hay vị trí, mà là ở mức độ ưu tiên thị giác và tính định hướng: thông tin quan trọng nhất lại bị trình bày như một phần phụ.
Một người dân bình thường khi vào trang này sẽ nhìn thấy hình ảnh lớn chiếm trọn màn hình và có thể bị phân tâm trước khi kịp hiểu rằng, ở góc phải, họ cần chọn đúng nhóm để vào hệ thống. Không có chỉ dẫn, không có tiêu đề nổi bật như “Chọn đối tượng sử dụng” hoặc “Bạn là ai?”, giao diện đặt người dùng vào tình huống phải tự suy đoán, thay vì được hỗ trợ từng bước.
Tóm lại, cách tổ chức nội dung trang chủ hiện tại cho thấy sự ưu tiên chưa hợp lý về mặt thị giác và trải nghiệm. Thành phần phục vụ thao tác chính lại bị đặt lệch, nhỏ, thiếu nổi bật; trong khi phần trang trí - như banner - lại chiếm không gian trung tâm mà không truyền đạt được thông điệp hành động cụ thể. Với một hệ thống phục vụ công dân, nhất là trong lĩnh vực phức tạp như thuế, thiết kế giao diện cần đi từ câu hỏi: Người dùng cần gì? Họ nên làm gì đầu tiên? Thay vì chỉ trình bày theo logic nội bộ hoặc hình thức mỹ thuật, trang chủ cần được sắp xếp lại để hỗ trợ hành động cụ thể, đơn giản và dễ hiểu ngay từ bước đầu với người dân bình thường.
- Trang chủ phải được tổ chức lại với ưu tiên thị giác và hành động hợp lý hơn. Những chức năng then chốt - như lựa chọn loại người dùng, đăng nhập hệ thống, hoặc các hành động phổ biến như “nộp thuế”, “tra cứu” - cần được đặt ở trung tâm bố cục, sử dụng kích cỡ lớn, màu sắc nổi bật và đi kèm mô tả dễ hiểu. Banner hoặc hình nền có thể vẫn sử dụng để tạo điểm nhấn thương hiệu, nhưng phải nhường không gian chính cho chức năng phục vụ người dùng thao tác.
- Giao diện cần chuyển từ tư duy phân loại hành chính sang tư duy hướng dẫn theo tình huống người dùng. Thay vì yêu cầu người dân phải tự phân biệt “doanh nghiệp” với “hộ kinh doanh TMĐT”, "cá nhân", hệ thống nên hỏi: “Bạn muốn làm gì hôm nay?”, rồi dẫn người dùng vào đúng luồng - vừa giúp chọn nhóm đúng, vừa giảm khả năng nhầm lẫn. Điều này đặc biệt quan trọng với người mới, không rành thuật ngữ quản lý nhà nước.
Có một số website thuế tôi thấy khá hợp lý, có thể tham khảo gồm: Cơ quan thuế quan Hoa Kỳ IRS - trang này tôi thấy ưng nhất - HMRC (Anh), Revenue Ireland. Họ bắt đầu từ mục đích người dùng, không phải loại hình người dùng. Ví dụ: IRS hỏi bạn có muốn "File your taxes", "Check your refund", "Get your tax record" - nghĩa là bắt đầu từ hành động, không phải danh tính.
Từ đó, thiết kế giao diện gọn, không thừa chi tiết, tập trung vào thông tin cần thiết và sử dụng câu chữ đơn giản, dễ hiểu, thay vì ngôn ngữ chuyên môn hoặc pháp lý. Đặc biệt, trang chủ của GOV.UK (Anh) chỉ gồm các mục rõ ràng như “Taxes”, “Driving”, “Education” - mỗi mục dẫn đến loạt hướng dẫn từng bước, dễ theo dõi.
Họ không để người dùng phải đoán mình thuộc nhóm nào, mà đặt câu hỏi dẫn dắt và dựa vào thông tin đầu vào để lọc ra chức năng phù hợp. Kết quả là người dùng dù không hiểu luật vẫn làm đúng thao tác, giảm áp lực cho bộ phận hỗ trợ.
Trên đây là góp ý của tôi về giao diện trang chủ Thuế điện tử, trong bài viết sau tôi sẽ góp ý về trang chức năng mà tôi lận đận mất mấy lần mới xong
, khiến tôi là một người cũng thường xuyên làm việc với máy tính, mạng, khai báo dịch vụ công cũng cảm thấy khó khăn.Vậy sao tôi không làm luôn trên eTax Mobile cho xong? Xin thưa là trên eTax Mobile chưa hỗ trợ phần chỉnh sửa, bổ sung tờ khai. Do đó, nếu hồ sơ thuế thu nhập cá nhân có vấn đề (bị từ chối, không chấp nhận hoàn thuế), thì người nộp thuế buộc phải truy cập website thuế điện tử để xử lý. Người nộp thuế cũng không thể sử dụng mobile để truy cập website này vì nó không phải là giao diện responsive
(có nghĩa tương thích với mobile).Mặc dù xu hướng sử dụng mobile nhiều, nhưng nhu cầu người dân sử dụng website thuế điện tử chắc chắn vẫn còn rất nhiều vì không phải ai cũng có sẵn di động hoặc nhiều người làm việc trên máy tính là chủ yếu. Vì vậy, với tư cách là một người làm việc nhiều với giao diện người dùng và trải nghiệm người dùng, tôi có một số góp ý cho giao diện website Cục Thuế. Rất mong Cục Thuế sớm thay đổi để hỗ trợ tốt hơn cho người sử dụng là người dân bình thường - tức những người không chuyên về công nghệ hay thủ tục thuế.
Giao diện website thuế điện tử hiện tại phong cách cũ của đầu những năm 2000
Khi quan sát giao diện trang chủ của hệ thống Thuế điện tử, có thể thấy bố cục và cách tổ chức nội dung chưa thực sự tối ưu cho trải nghiệm của người dân - đặc biệt là những người lần đầu truy cập. Điểm đầu tiên gây chú ý là một banner lớn chiếm gần hết phần trung tâm, sử dụng hình nền công nghệ số với các biểu tượng như kê khai, lưu trữ, dữ liệu… Tuy nhiên, nội dung banner này không mang tính định hướng rõ ràng. Thay vì giúp người dùng hiểu họ nên bắt đầu từ đâu, nó lại đóng vai trò trang trí là chính. Với một trang phục vụ dịch vụ công, việc dành phần diện tích lớn nhất cho hình ảnh không có tác dụng dẫn dắt thao tác là một lựa chọn thiết kế gây lãng phí không gian và không phục vụ mục tiêu sử dụng.
Trong khi đó, khu vực chức năng chính - nơi người dùng lựa chọn nhóm đối tượng để truy cập hệ thống - lại được đặt gọn ở góc phải, với kích thước nhỏ, màu sắc không nổi bật, và không đi kèm giải thích. Các lựa chọn như “Doanh nghiệp”, “Cá nhân”, “Hộ kinh doanh TMĐT” nằm sát nhau, cùng kiểu trình bày, nhưng không giúp người dân hiểu được sự khác biệt giữa các nhóm này. Vấn đề ở đây không chỉ là về kích cỡ hay vị trí, mà là ở mức độ ưu tiên thị giác và tính định hướng: thông tin quan trọng nhất lại bị trình bày như một phần phụ.
Một người dân bình thường khi vào trang này sẽ nhìn thấy hình ảnh lớn chiếm trọn màn hình và có thể bị phân tâm trước khi kịp hiểu rằng, ở góc phải, họ cần chọn đúng nhóm để vào hệ thống. Không có chỉ dẫn, không có tiêu đề nổi bật như “Chọn đối tượng sử dụng” hoặc “Bạn là ai?”, giao diện đặt người dùng vào tình huống phải tự suy đoán, thay vì được hỗ trợ từng bước.
Tóm lại, cách tổ chức nội dung trang chủ hiện tại cho thấy sự ưu tiên chưa hợp lý về mặt thị giác và trải nghiệm. Thành phần phục vụ thao tác chính lại bị đặt lệch, nhỏ, thiếu nổi bật; trong khi phần trang trí - như banner - lại chiếm không gian trung tâm mà không truyền đạt được thông điệp hành động cụ thể. Với một hệ thống phục vụ công dân, nhất là trong lĩnh vực phức tạp như thuế, thiết kế giao diện cần đi từ câu hỏi: Người dùng cần gì? Họ nên làm gì đầu tiên? Thay vì chỉ trình bày theo logic nội bộ hoặc hình thức mỹ thuật, trang chủ cần được sắp xếp lại để hỗ trợ hành động cụ thể, đơn giản và dễ hiểu ngay từ bước đầu với người dân bình thường.
Cải thiện thế nào?
Theo quan điểm của tôi, cần thiết kế lại giao diện trang web thuế điện tử này, và tập trung vào hai vấn đề cốt lõi:- Trang chủ phải được tổ chức lại với ưu tiên thị giác và hành động hợp lý hơn. Những chức năng then chốt - như lựa chọn loại người dùng, đăng nhập hệ thống, hoặc các hành động phổ biến như “nộp thuế”, “tra cứu” - cần được đặt ở trung tâm bố cục, sử dụng kích cỡ lớn, màu sắc nổi bật và đi kèm mô tả dễ hiểu. Banner hoặc hình nền có thể vẫn sử dụng để tạo điểm nhấn thương hiệu, nhưng phải nhường không gian chính cho chức năng phục vụ người dùng thao tác.
- Giao diện cần chuyển từ tư duy phân loại hành chính sang tư duy hướng dẫn theo tình huống người dùng. Thay vì yêu cầu người dân phải tự phân biệt “doanh nghiệp” với “hộ kinh doanh TMĐT”, "cá nhân", hệ thống nên hỏi: “Bạn muốn làm gì hôm nay?”, rồi dẫn người dùng vào đúng luồng - vừa giúp chọn nhóm đúng, vừa giảm khả năng nhầm lẫn. Điều này đặc biệt quan trọng với người mới, không rành thuật ngữ quản lý nhà nước.
Có một số website thuế tôi thấy khá hợp lý, có thể tham khảo gồm: Cơ quan thuế quan Hoa Kỳ IRS - trang này tôi thấy ưng nhất - HMRC (Anh), Revenue Ireland. Họ bắt đầu từ mục đích người dùng, không phải loại hình người dùng. Ví dụ: IRS hỏi bạn có muốn "File your taxes", "Check your refund", "Get your tax record" - nghĩa là bắt đầu từ hành động, không phải danh tính.
Từ đó, thiết kế giao diện gọn, không thừa chi tiết, tập trung vào thông tin cần thiết và sử dụng câu chữ đơn giản, dễ hiểu, thay vì ngôn ngữ chuyên môn hoặc pháp lý. Đặc biệt, trang chủ của GOV.UK (Anh) chỉ gồm các mục rõ ràng như “Taxes”, “Driving”, “Education” - mỗi mục dẫn đến loạt hướng dẫn từng bước, dễ theo dõi.
Họ không để người dùng phải đoán mình thuộc nhóm nào, mà đặt câu hỏi dẫn dắt và dựa vào thông tin đầu vào để lọc ra chức năng phù hợp. Kết quả là người dùng dù không hiểu luật vẫn làm đúng thao tác, giảm áp lực cho bộ phận hỗ trợ.
Trên đây là góp ý của tôi về giao diện trang chủ Thuế điện tử, trong bài viết sau tôi sẽ góp ý về trang chức năng mà tôi lận đận mất mấy lần mới xong
