Hoàng Anh
Writer
Hành trình từ đỉnh vinh quang với tham vọng "cân cả thế giới" của nhà sáng lập Jia Yueting, đến việc bị xóa niêm yết và CEO phá sản cá nhân, câu chuyện của LeEco là minh chứng điển hình cho cái giá phải trả khi tăng trưởng "nóng" mà thiếu nền tảng tài chính bền vững.
LeEco: Ngôi sao băng của làng công nghệ Trung Quốc
Vào giữa thập niên 2010, LeEco (Lạc Thị) từng là một trong những cái tên chói sáng và được kỳ vọng bậc nhất trong giới công nghệ Trung Quốc. Khởi đầu từ một nền tảng video trực tuyến và được mệnh danh là “Netflix của Trung Quốc”, LeEco dưới sự lèo lái của nhà sáng lập đầy tham vọng Jia Yueting đã nhanh chóng mở rộng đế chế của mình sang hàng loạt lĩnh vực khác như smartphone, xe điện, truyền hình thông minh, nội dung giải trí và bán lẻ.
Sự trỗi dậy thần tốc, những định vị sản phẩm đầy tham vọng và các buổi ra mắt sản phẩm hoành tráng, xa hoa đã từng biến LeEco trở thành một biểu tượng mới của giới startup Trung Quốc. Người ta ví LeEco như Sony, Apple hay thậm chí là “Tesla của Trung Quốc”, còn Jia Yueting được công chúng đại lục kính nể, so sánh với huyền thoại Steve Jobs bởi phong cách thuyết trình cuốn hút và tầm nhìn dường như không giới hạn.
Tuy nhiên, chỉ trong vòng vài năm ngắn ngủi, "ngôi sao băng" LeEco đã vụt tắt. Công ty rơi vào một cuộc khủng hoảng tài chính nghiêm trọng, dẫn đến việc CEO Jia Yueting phải tuyên bố phá sản cá nhân tại Mỹ, trong khi công ty mẹ tại Trung Quốc bị xóa sổ khỏi sàn giao dịch chứng khoán. Câu chuyện của LeEco đã trở thành một minh chứng điển hình và cay đắng cho bài học về việc “tăng trưởng thần tốc mà không có một trụ đỡ tài chính bền vững”.
Từ nền tảng video đến "hệ sinh thái" tỷ đô
LeEco, tên đầy đủ là Leshi Internet Information & Technology Corp, được sáng lập vào năm 2004 bởi doanh nhân Jia Yueting – một người nổi tiếng với tư duy cấp tiến và khả năng truyền cảm hứng mạnh mẽ. Ban đầu, LeEco hoạt động như một nền tảng video trực tuyến có thu phí tại Trung Quốc, một mô hình kinh doanh còn tương đối mới mẻ vào thời điểm đó. Nhờ vào sự phát triển mạnh mẽ của Internet và sự thay đổi trong thói quen xem nội dung trên thiết bị di động của người dùng, LeEco nhanh chóng trở thành một trong những nền tảng video phổ biến nhất tại thị trường tỷ dân.
Đến năm 2010, LeEco thành công niêm yết trên sàn chứng khoán Thâm Quyến, trở thành công ty công nghệ đầu tiên của Trung Quốc hoạt động trong lĩnh vực nội dung video có mặt trên sàn. Từng có thời điểm, giá trị tài sản của Jia Yueting tăng vọt, đưa ông trở thành tỷ phú giàu thứ 17 tại Trung Quốc và được truyền thông ưu ái gọi là “Steve Jobs xứ Trung”.
Không giấu giếm tham vọng, Jia Yueting từng công khai chê bai Apple đã trở nên lỗi thời trong một cuộc phỏng vấn với truyền hình quốc tế đầu tiên của mình trên kênh CNBC. Ông không chỉ "tuyên chiến" với "Táo khuyết" mà còn không ngần ngại khiêu chiến với cả Netflix, Amazon và Tesla, nuôi mộng một mình “cân” cả thế giới công nghệ. Thậm chí, vào năm 2015, trong một phát ngôn gây sốc, ông đã tự ví công ty của mình với Hitler (có lẽ nhằm ám chỉ tham vọng thống trị). "Triết lý của LeEco là trở nên vĩ đại hoặc là chết, nhưng không bao giờ chấp nhận tầm thường hóa bản thân,” Jia Yueting từng tuyên bố.
Giai đoạn tăng trưởng "vũ bão" của LeEco bắt đầu từ đó. Chỉ trong vòng vài năm, công ty đã mở rộng sang vô số lĩnh vực, từ sản xuất smartphone, TV thông minh, phát triển ô tô điện, sản xuất nội dung giải trí cho đến cả mảng bán lẻ. Tất cả những mảng kinh doanh này được Jia Yueting gọi là một “Ecosystem” (Hệ sinh thái) – một vòng tròn khép kín nơi nội dung, phần cứng, phần mềm và các hoạt động thương mại được hòa quyện và hỗ trợ lẫn nhau. LeEco thậm chí còn mạnh dạn mở văn phòng tại Mỹ, Ấn Độ và ấp ủ kế hoạch mở rộng ra toàn cầu.
"Gót chân Achilles": Tăng trưởng bằng vốn vay và đòn bẩy tài chính
Vấn đề lớn nhất và cũng là "gót chân Achilles" của LeEco chính là tốc độ tăng trưởng "phi mã" đã vượt xa năng lực tài chính thực sự của công ty. Để có thể mở rộng nhanh chóng và đầu tư dàn trải vào quá nhiều lĩnh vực cùng một lúc, LeEco đã phụ thuộc quá nặng nề vào các nguồn vốn vay và các công cụ đòn bẩy tài chính, thay vì dựa trên lợi nhuận thực tế từ hoạt động kinh doanh cốt lõi.
Các nhà phân tích thị trường đã sớm chỉ ra rằng, doanh thu mà LeEco tạo ra không đủ để bù đắp các chi phí vận hành khổng lồ, chi phí quảng bá rầm rộ và các khoản đầu tư vào phát triển sản phẩm mới. Dòng tiền của công ty liên tục âm trong nhiều quý liên tiếp, trong khi Jia Yueting vẫn tiếp tục “vẽ ra những viễn cảnh vĩ đại” và kêu gọi đầu tư. Việc đầu tư vào hãng xe điện Faraday Future (tại Mỹ) và nỗ lực mở rộng ra thị trường Mỹ đã "đốt" của LeEco hàng trăm triệu USD, nhưng lại không mang lại doanh thu đáng kể như kỳ vọng.
"Bom xịt" LeSee Pro và sự sụp đổ không thể tránh khỏi
Ngày 20 tháng 10 năm 2016 được xem là thời điểm bước ngoặt, khởi đầu cho sự sụp đổ của đế chế LeEco. Vào ngày này, Jia Yueting đã thuê hẳn một chiếc máy bay chở hàng trăm nhà báo từ khắp nơi trên thế giới đến San Francisco (Mỹ) để tham dự một buổi lễ ra mắt hoành tráng mẫu xe điện LeSee Pro, một sản phẩm được quảng bá rầm rộ là sẽ tạo ra một "cơn địa chấn", một "bom tấn" trong tương lai của ngành công nghiệp di chuyển.
Tuy nhiên, buổi lễ sau đó đã trở thành một "bom xịt" đúng nghĩa và theo như đánh giá của tạp chí Fortune, đó là "một sự thất bại hoàn toàn". Nguyên nhân là bởi Jia Yueting đã dành phần lớn thời gian trong bài phát biểu của mình để cố gắng giải thích tại sao chiếc xe điện tự lái, có khả năng kết nối Internet LeSee Pro, lại không thể tự chạy ra sân khấu như kế hoạch. Nó chỉ nằm im một cách bất động ở một khu vực cách xa sân khấu chính và được các nhân viên an ninh canh giữ nghiêm ngặt, không cho các phóng viên lại quá gần.
Sau "thảm họa" truyền thông đó, các dấu hiệu khủng hoảng của LeEco bắt đầu xuất hiện ngày càng rõ rệt. Nhiều nhà cung cấp của LeEco đã công khai lên tiếng đòi nợ. Cổ phiếu của công ty trên sàn chứng khoán Thâm Quyến lao dốc không phanh. Các sản phẩm mới ra mắt liên tiếp thất bại. Và quan trọng nhất, người tiêu dùng đã dần mất niềm tin vào thương hiệu.
Tháng 7 năm 2017, chính quyền Trung Quốc đã ra lệnh đóng băng toàn bộ tài sản cá nhân của Jia Yueting, đồng thời yêu cầu ông phải trở về nước để giải trình về các khoản nợ nần chồng chất. Tuy nhiên, CEO của LeEco khi đó đang ở Mỹ và đã từ chối trở về, với lý do đang "tập trung phát triển dự án xe điện Faraday Future".
Đến năm 2019, Jia Yueting chính thức nộp đơn xin phá sản cá nhân tại Mỹ, tuyên bố bản thân đang gánh khoản nợ lên đến hơn 3 tỷ USD. Cùng năm đó, LeEco cũng bị xóa niêm yết khỏi sàn chứng khoán Thâm Quyến, chính thức đặt dấu chấm hết cho một "đế chế" công nghệ từng được ca ngợi là "kỳ lân toàn cầu" chỉ sau khoảng 6 năm thực sự mang danh hiệu "Tesla xứ Trung".
Bài học từ "gã khổng lồ" gục ngã
LeEco không phải là startup công nghệ đầu tiên thất bại, nhưng câu chuyện của họ đặc biệt đáng chú ý bởi mức độ lan rộng của tham vọng và tốc độ sụp đổ chóng mặt. LeEco đã "đốt tiền" quá nhanh để chạy theo một viễn cảnh "tất cả trong một" đầy hấp dẫn, nhưng trước đó lại không xây dựng được một nền tảng tài chính đủ vững chắc và bền vững.
"Tôi xin lỗi tận đáy lòng và xin nhận hết lỗi về mình vì những tác động tiêu cực mà cuộc khủng hoảng nợ của LeEco đã gây nên,” Jia Yueting từng viết trên WeChat, thừa nhận rằng công ty đã "đốt tiền" và tiêu pha một cách vô tội vạ nhằm đáp ứng nhu cầu mở rộng quá nhanh của mình. “Chúng tôi đã tăng tốc mà không cần suy nghĩ. Chúng tôi đã mở rộng quy mô vượt quá nguồn vốn với những tài nguyên còn hạn chế trong khi vẫn cố gắng theo đuổi chiến lược toàn cầu hóa của mình.”
Câu chuyện của LeEco là một bài học đắt giá cho không chỉ các startup tại Trung Quốc mà còn cho cả giới công nghệ toàn cầu về tầm quan trọng của việc quản trị tài chính cẩn trọng, chiến lược tăng trưởng bền vững và sự minh bạch trong hoạt động kinh doanh, ngay cả khi đang ở trên đỉnh cao của sự tung hô.
LeEco: Ngôi sao băng của làng công nghệ Trung Quốc
Vào giữa thập niên 2010, LeEco (Lạc Thị) từng là một trong những cái tên chói sáng và được kỳ vọng bậc nhất trong giới công nghệ Trung Quốc. Khởi đầu từ một nền tảng video trực tuyến và được mệnh danh là “Netflix của Trung Quốc”, LeEco dưới sự lèo lái của nhà sáng lập đầy tham vọng Jia Yueting đã nhanh chóng mở rộng đế chế của mình sang hàng loạt lĩnh vực khác như smartphone, xe điện, truyền hình thông minh, nội dung giải trí và bán lẻ.
Sự trỗi dậy thần tốc, những định vị sản phẩm đầy tham vọng và các buổi ra mắt sản phẩm hoành tráng, xa hoa đã từng biến LeEco trở thành một biểu tượng mới của giới startup Trung Quốc. Người ta ví LeEco như Sony, Apple hay thậm chí là “Tesla của Trung Quốc”, còn Jia Yueting được công chúng đại lục kính nể, so sánh với huyền thoại Steve Jobs bởi phong cách thuyết trình cuốn hút và tầm nhìn dường như không giới hạn.
Tuy nhiên, chỉ trong vòng vài năm ngắn ngủi, "ngôi sao băng" LeEco đã vụt tắt. Công ty rơi vào một cuộc khủng hoảng tài chính nghiêm trọng, dẫn đến việc CEO Jia Yueting phải tuyên bố phá sản cá nhân tại Mỹ, trong khi công ty mẹ tại Trung Quốc bị xóa sổ khỏi sàn giao dịch chứng khoán. Câu chuyện của LeEco đã trở thành một minh chứng điển hình và cay đắng cho bài học về việc “tăng trưởng thần tốc mà không có một trụ đỡ tài chính bền vững”.
Từ nền tảng video đến "hệ sinh thái" tỷ đô
LeEco, tên đầy đủ là Leshi Internet Information & Technology Corp, được sáng lập vào năm 2004 bởi doanh nhân Jia Yueting – một người nổi tiếng với tư duy cấp tiến và khả năng truyền cảm hứng mạnh mẽ. Ban đầu, LeEco hoạt động như một nền tảng video trực tuyến có thu phí tại Trung Quốc, một mô hình kinh doanh còn tương đối mới mẻ vào thời điểm đó. Nhờ vào sự phát triển mạnh mẽ của Internet và sự thay đổi trong thói quen xem nội dung trên thiết bị di động của người dùng, LeEco nhanh chóng trở thành một trong những nền tảng video phổ biến nhất tại thị trường tỷ dân.
Đến năm 2010, LeEco thành công niêm yết trên sàn chứng khoán Thâm Quyến, trở thành công ty công nghệ đầu tiên của Trung Quốc hoạt động trong lĩnh vực nội dung video có mặt trên sàn. Từng có thời điểm, giá trị tài sản của Jia Yueting tăng vọt, đưa ông trở thành tỷ phú giàu thứ 17 tại Trung Quốc và được truyền thông ưu ái gọi là “Steve Jobs xứ Trung”.
Không giấu giếm tham vọng, Jia Yueting từng công khai chê bai Apple đã trở nên lỗi thời trong một cuộc phỏng vấn với truyền hình quốc tế đầu tiên của mình trên kênh CNBC. Ông không chỉ "tuyên chiến" với "Táo khuyết" mà còn không ngần ngại khiêu chiến với cả Netflix, Amazon và Tesla, nuôi mộng một mình “cân” cả thế giới công nghệ. Thậm chí, vào năm 2015, trong một phát ngôn gây sốc, ông đã tự ví công ty của mình với Hitler (có lẽ nhằm ám chỉ tham vọng thống trị). "Triết lý của LeEco là trở nên vĩ đại hoặc là chết, nhưng không bao giờ chấp nhận tầm thường hóa bản thân,” Jia Yueting từng tuyên bố.
Giai đoạn tăng trưởng "vũ bão" của LeEco bắt đầu từ đó. Chỉ trong vòng vài năm, công ty đã mở rộng sang vô số lĩnh vực, từ sản xuất smartphone, TV thông minh, phát triển ô tô điện, sản xuất nội dung giải trí cho đến cả mảng bán lẻ. Tất cả những mảng kinh doanh này được Jia Yueting gọi là một “Ecosystem” (Hệ sinh thái) – một vòng tròn khép kín nơi nội dung, phần cứng, phần mềm và các hoạt động thương mại được hòa quyện và hỗ trợ lẫn nhau. LeEco thậm chí còn mạnh dạn mở văn phòng tại Mỹ, Ấn Độ và ấp ủ kế hoạch mở rộng ra toàn cầu.
"Gót chân Achilles": Tăng trưởng bằng vốn vay và đòn bẩy tài chính
Vấn đề lớn nhất và cũng là "gót chân Achilles" của LeEco chính là tốc độ tăng trưởng "phi mã" đã vượt xa năng lực tài chính thực sự của công ty. Để có thể mở rộng nhanh chóng và đầu tư dàn trải vào quá nhiều lĩnh vực cùng một lúc, LeEco đã phụ thuộc quá nặng nề vào các nguồn vốn vay và các công cụ đòn bẩy tài chính, thay vì dựa trên lợi nhuận thực tế từ hoạt động kinh doanh cốt lõi.
Các nhà phân tích thị trường đã sớm chỉ ra rằng, doanh thu mà LeEco tạo ra không đủ để bù đắp các chi phí vận hành khổng lồ, chi phí quảng bá rầm rộ và các khoản đầu tư vào phát triển sản phẩm mới. Dòng tiền của công ty liên tục âm trong nhiều quý liên tiếp, trong khi Jia Yueting vẫn tiếp tục “vẽ ra những viễn cảnh vĩ đại” và kêu gọi đầu tư. Việc đầu tư vào hãng xe điện Faraday Future (tại Mỹ) và nỗ lực mở rộng ra thị trường Mỹ đã "đốt" của LeEco hàng trăm triệu USD, nhưng lại không mang lại doanh thu đáng kể như kỳ vọng.
"Bom xịt" LeSee Pro và sự sụp đổ không thể tránh khỏi
Ngày 20 tháng 10 năm 2016 được xem là thời điểm bước ngoặt, khởi đầu cho sự sụp đổ của đế chế LeEco. Vào ngày này, Jia Yueting đã thuê hẳn một chiếc máy bay chở hàng trăm nhà báo từ khắp nơi trên thế giới đến San Francisco (Mỹ) để tham dự một buổi lễ ra mắt hoành tráng mẫu xe điện LeSee Pro, một sản phẩm được quảng bá rầm rộ là sẽ tạo ra một "cơn địa chấn", một "bom tấn" trong tương lai của ngành công nghiệp di chuyển.
Tuy nhiên, buổi lễ sau đó đã trở thành một "bom xịt" đúng nghĩa và theo như đánh giá của tạp chí Fortune, đó là "một sự thất bại hoàn toàn". Nguyên nhân là bởi Jia Yueting đã dành phần lớn thời gian trong bài phát biểu của mình để cố gắng giải thích tại sao chiếc xe điện tự lái, có khả năng kết nối Internet LeSee Pro, lại không thể tự chạy ra sân khấu như kế hoạch. Nó chỉ nằm im một cách bất động ở một khu vực cách xa sân khấu chính và được các nhân viên an ninh canh giữ nghiêm ngặt, không cho các phóng viên lại quá gần.
Sau "thảm họa" truyền thông đó, các dấu hiệu khủng hoảng của LeEco bắt đầu xuất hiện ngày càng rõ rệt. Nhiều nhà cung cấp của LeEco đã công khai lên tiếng đòi nợ. Cổ phiếu của công ty trên sàn chứng khoán Thâm Quyến lao dốc không phanh. Các sản phẩm mới ra mắt liên tiếp thất bại. Và quan trọng nhất, người tiêu dùng đã dần mất niềm tin vào thương hiệu.
Tháng 7 năm 2017, chính quyền Trung Quốc đã ra lệnh đóng băng toàn bộ tài sản cá nhân của Jia Yueting, đồng thời yêu cầu ông phải trở về nước để giải trình về các khoản nợ nần chồng chất. Tuy nhiên, CEO của LeEco khi đó đang ở Mỹ và đã từ chối trở về, với lý do đang "tập trung phát triển dự án xe điện Faraday Future".
Đến năm 2019, Jia Yueting chính thức nộp đơn xin phá sản cá nhân tại Mỹ, tuyên bố bản thân đang gánh khoản nợ lên đến hơn 3 tỷ USD. Cùng năm đó, LeEco cũng bị xóa niêm yết khỏi sàn chứng khoán Thâm Quyến, chính thức đặt dấu chấm hết cho một "đế chế" công nghệ từng được ca ngợi là "kỳ lân toàn cầu" chỉ sau khoảng 6 năm thực sự mang danh hiệu "Tesla xứ Trung".
Bài học từ "gã khổng lồ" gục ngã
LeEco không phải là startup công nghệ đầu tiên thất bại, nhưng câu chuyện của họ đặc biệt đáng chú ý bởi mức độ lan rộng của tham vọng và tốc độ sụp đổ chóng mặt. LeEco đã "đốt tiền" quá nhanh để chạy theo một viễn cảnh "tất cả trong một" đầy hấp dẫn, nhưng trước đó lại không xây dựng được một nền tảng tài chính đủ vững chắc và bền vững.
"Tôi xin lỗi tận đáy lòng và xin nhận hết lỗi về mình vì những tác động tiêu cực mà cuộc khủng hoảng nợ của LeEco đã gây nên,” Jia Yueting từng viết trên WeChat, thừa nhận rằng công ty đã "đốt tiền" và tiêu pha một cách vô tội vạ nhằm đáp ứng nhu cầu mở rộng quá nhanh của mình. “Chúng tôi đã tăng tốc mà không cần suy nghĩ. Chúng tôi đã mở rộng quy mô vượt quá nguồn vốn với những tài nguyên còn hạn chế trong khi vẫn cố gắng theo đuổi chiến lược toàn cầu hóa của mình.”
Câu chuyện của LeEco là một bài học đắt giá cho không chỉ các startup tại Trung Quốc mà còn cho cả giới công nghệ toàn cầu về tầm quan trọng của việc quản trị tài chính cẩn trọng, chiến lược tăng trưởng bền vững và sự minh bạch trong hoạt động kinh doanh, ngay cả khi đang ở trên đỉnh cao của sự tung hô.
