Khi khoa học tìm cách "gọi hồn" người đã khuất bằng công nghệ

[Yu Ki San]

Liệu chúng ta có thể "gọi hồn" người chết, hay đúng hơn là trích xuất những ký ức cuối cùng từ bộ não của họ? Câu hỏi vốn chỉ thuộc về khoa học viễn tưởng này đang dần trở nên nghiêm túc hơn bao giờ hết, khi một khảo sát mới cho thấy có tới 70% các nhà thần kinh học đương đại tin rằng ký ức vẫn tồn tại sau khi một người qua đời, và một bộ phận không nhỏ tin rằng công nghệ của thế kỷ 22 có thể sẽ đọc được chúng.

"Ổ cứng" bí mật của não bộ và lý thuyết về Engram​

Các quan điểm thần kinh học truyền thống cho rằng ký ức chỉ tồn tại dưới dạng các tín hiệu điện hóa động. Theo lý thuyết này, khi một người qua đời, toàn bộ năng lượng và hoạt động điện trong não sẽ biến mất trong vòng 5-10 phút, và cùng với đó là toàn bộ ký ức. Nếu vậy, việc trích xuất ký ức từ một bộ não "đã tắt" là điều bất khả thi.

Tuy nhiên, một quan điểm mới đang ngày càng được củng cố, cho rằng ký ức còn được lưu trữ dưới dạng các bản ghi vật lý trong não. Tương tự như một chiếc máy tính, bên cạnh bộ nhớ RAM tạm thời sẽ bị xóa khi mất điện, não bộ còn có một "ổ cứng" bí mật. Cấu trúc lưu trữ vật lý này được các nhà khoa học gọi là "engram". Nó có thể là sự hình thành các khớp nối thần kinh (synap) mới, sự thay đổi trong các kênh ion, hoặc các thay đổi trong mạng lưới quanh tế bào thần kinh.

Bằng chứng cho lý thuyết này đến từ một nghiên cứu trên các bệnh nhân trải qua quá trình ngừng tuần hoàn hạ thân nhiệt trong phẫu thuật. Mặc dù hoạt động điện não của họ đã hoàn toàn biến mất, phần lớn vẫn giữ được ký ức cũ của mình sau khi được làm ấm trở lại. Điều này cho thấy ký ức không chỉ là tín hiệu điện.

Khảo sát gây chấn động và lộ trình 100 năm​

Trong một nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí PLOS One, các nhà khoa học đã thực hiện một cuộc khảo sát chuyên sâu với hơn 300 nhà thần kinh học trên khắp thế giới. Kết quả thật đáng kinh ngạc: 70,7% trong số họ tin rằng ký ức vẫn tồn tại trong não bộ sau khi chết.

Khoảng 40% tiếp theo tin rằng trong tương lai, con người sẽ có công nghệ để trích xuất những ký ức này. Họ thậm chí còn đưa ra một lộ trình đầy tham vọng kéo dài 100 năm:

• Năm 2045: Có khả năng trích xuất ký ức từ giun tròn đã chết.
• Năm 2065: Có thể làm điều tương tự trên chuột.
• Năm 2125: Đạt được thành công cuối cùng trên não bộ con người.

Để đi đến mốc 2065, một thí nghiệm "bằng chứng ý tưởng" được đề xuất: các nhà khoa học sẽ phải tìm ra chính xác bộ não của một con chuột từng bị chích điện (và đã lưu giữ ký ức sợ hãi) trong số 10 bộ não chuột đối chứng khác đã được đông lạnh.

Điều kiện tiên quyết: Bảo quản não bộ hoàn hảo​

Cuộc khảo sát cũng chỉ ra một điều kiện tiên quyết cho toàn bộ viễn cảnh này: khả năng bảo quản thành công và hoàn hảo cấu trúc vật lý của não bộ sau khi chết. Một cuộc khảo sát khác, tập trung vào các nhà khoa học chuyên nghiên cứu về engram, cho thấy có 30% tin rằng một bộ não được bảo quản bằng phương pháp đông lạnh ổn định bằng aldehyde về mặt lý thuyết có thể lưu giữ đủ thông tin để giải mã ký ức.

"Hiện đã có một bộ phận lớn các nhà khoa học thần kinh cho rằng có một cơ hội thực sự rằng phương pháp này sẽ hiệu quả, và tôi đoán rằng con số đó sẽ tăng lên theo thời gian," Tiến sĩ Ariel Zeleznikow-Johnston, tác giả chính của nghiên cứu, cho biết.

Mặc dù việc "đọc" suy nghĩ của người đã khuất vẫn còn là một viễn cảnh rất xa, nhưng nghiên cứu này cho thấy một sự thay đổi lớn trong tư duy của cộng đồng khoa học. Niềm tin vào các bản ghi ký ức vật lý đang mở ra những cánh cửa cho các khả năng mà trước đây chỉ được xem là không tưởng.

Lộ trình 100 năm, dù đầy tham vọng, cũng đã vẽ ra một tương lai nơi ranh giới giữa sự sống, cái chết và ký ức có thể sẽ được định hình lại, đặt ra những câu hỏi sâu sắc về đạo đức và triết học mà chúng ta chỉ vừa mới bắt đầu suy ngẫm.
Trích xuất ký ức