Mạnh Quân
Writer
Tại một nhà máy bán dẫn, một cuộn dây đồng lớn lặng lẽ di chuyển qua xưởng sản xuất. Trong khi đó, bên trong các con chip, những sợi đồng mảnh hơn tóc người hàng chục nghìn lần đang truyền dẫn tín hiệu giữa hàng tỷ bóng bán dẫn. Dù là kim loại cổ xưa, đồng đang giữ một vai trò then chốt trong nền công nghiệp công nghệ cao hiện đại: từ vi mạch máy tính đến mạng lưới năng lượng tái tạo.
Cuộc chạy đua toàn cầu về sức mạnh tính toán AI đã đẩy nhu cầu sử dụng đồng tăng mạnh, song song với làn sóng chuyển đổi sang năng lượng sạch. Trong ngành bán dẫn, đồng thay thế nhôm nhờ khả năng dẫn điện tốt hơn, chịu nhiệt cao và độ bền lớn. Các chip hiện đại, đặc biệt là chip AI như NVIDIA H100 hay GB200, sử dụng hàng kilomet dây đồng chỉ trong một thiết bị. Một trung tâm dữ liệu AI tầm trung hiện nay tiêu thụ hàng trăm tấn đồng, tương đương lượng đồng dùng cho hàng trăm chiếc xe điện.
Không chỉ chip, đồng còn xuất hiện trong mọi công đoạn của chuỗi sản xuất: từ dây liên kết siêu nhỏ trong đóng gói, khung dẫn nhiệt trong bo mạch, cho đến hệ thống làm mát trong các máy chủ hiệu suất cao. Trong ngành xe điện, mỗi chiếc xe thuần điện có thể sử dụng tới 80kg đồng; với xe buýt điện, con số này có thể gấp 4 lần.
Tuy nhiên, khi nhu cầu tăng nhanh, nguồn cung đồng toàn cầu đang đối mặt với nhiều thách thức nghiêm trọng. Tính đến năm 2030, thế giới cần thêm 8 triệu tấn đồng để đáp ứng nhu cầu, trong khi các mỏ mới chỉ có thể cung cấp thêm chưa đến 3 triệu tấn. Việc mở mới một mỏ đồng có thể mất hơn 15 năm, trong đó riêng giai đoạn xây dựng đã kéo dài từ 5 đến 6 năm. Chuỗi cung ứng đồng toàn cầu hiện nay cũng cho thấy sự phụ thuộc cao: trữ lượng tập trung chủ yếu ở Nam Mỹ, trong khi năng lực luyện kim và tiêu thụ lại thuộc về châu Á, nhất là Trung Quốc.
Ngoài các rào cản công nghiệp, biến đổi khí hậu đang trở thành nguy cơ lớn nhất. Đồng là một ngành tiêu tốn nhiều nước, trong khi nhiều mỏ lớn tại Chile và Peru đang hoạt động tại những vùng hạn hán nghiêm trọng. PwC cảnh báo rằng đến năm 2035, gần ba phần tư các quốc gia sản xuất đồng lớn sẽ chịu ảnh hưởng của khan hiếm nước, khiến sản lượng có thể bị gián đoạn nghiêm trọng. Song song đó, những bất ổn địa chính trị như các chính sách thuế mới tại Mỹ hoặc xu hướng quốc hữu hóa tài nguyên tại các nước sản xuất cũng đang làm gia tăng nguy cơ gián đoạn nguồn cung.
Trong bối cảnh đó, đồng không còn chỉ là một nguyên liệu công nghiệp thông thường. Với vai trò thiết yếu trong cả công nghệ cao lẫn năng lượng xanh, kim loại này đang dần trở thành một tài nguyên chiến lược, một mắt xích then chốt có thể định hình tốc độ đổi mới toàn cầu trong thập kỷ tới.
Cuộc chạy đua toàn cầu về sức mạnh tính toán AI đã đẩy nhu cầu sử dụng đồng tăng mạnh, song song với làn sóng chuyển đổi sang năng lượng sạch. Trong ngành bán dẫn, đồng thay thế nhôm nhờ khả năng dẫn điện tốt hơn, chịu nhiệt cao và độ bền lớn. Các chip hiện đại, đặc biệt là chip AI như NVIDIA H100 hay GB200, sử dụng hàng kilomet dây đồng chỉ trong một thiết bị. Một trung tâm dữ liệu AI tầm trung hiện nay tiêu thụ hàng trăm tấn đồng, tương đương lượng đồng dùng cho hàng trăm chiếc xe điện.
Không chỉ chip, đồng còn xuất hiện trong mọi công đoạn của chuỗi sản xuất: từ dây liên kết siêu nhỏ trong đóng gói, khung dẫn nhiệt trong bo mạch, cho đến hệ thống làm mát trong các máy chủ hiệu suất cao. Trong ngành xe điện, mỗi chiếc xe thuần điện có thể sử dụng tới 80kg đồng; với xe buýt điện, con số này có thể gấp 4 lần.
Tuy nhiên, khi nhu cầu tăng nhanh, nguồn cung đồng toàn cầu đang đối mặt với nhiều thách thức nghiêm trọng. Tính đến năm 2030, thế giới cần thêm 8 triệu tấn đồng để đáp ứng nhu cầu, trong khi các mỏ mới chỉ có thể cung cấp thêm chưa đến 3 triệu tấn. Việc mở mới một mỏ đồng có thể mất hơn 15 năm, trong đó riêng giai đoạn xây dựng đã kéo dài từ 5 đến 6 năm. Chuỗi cung ứng đồng toàn cầu hiện nay cũng cho thấy sự phụ thuộc cao: trữ lượng tập trung chủ yếu ở Nam Mỹ, trong khi năng lực luyện kim và tiêu thụ lại thuộc về châu Á, nhất là Trung Quốc.
Ngoài các rào cản công nghiệp, biến đổi khí hậu đang trở thành nguy cơ lớn nhất. Đồng là một ngành tiêu tốn nhiều nước, trong khi nhiều mỏ lớn tại Chile và Peru đang hoạt động tại những vùng hạn hán nghiêm trọng. PwC cảnh báo rằng đến năm 2035, gần ba phần tư các quốc gia sản xuất đồng lớn sẽ chịu ảnh hưởng của khan hiếm nước, khiến sản lượng có thể bị gián đoạn nghiêm trọng. Song song đó, những bất ổn địa chính trị như các chính sách thuế mới tại Mỹ hoặc xu hướng quốc hữu hóa tài nguyên tại các nước sản xuất cũng đang làm gia tăng nguy cơ gián đoạn nguồn cung.
Trong bối cảnh đó, đồng không còn chỉ là một nguyên liệu công nghiệp thông thường. Với vai trò thiết yếu trong cả công nghệ cao lẫn năng lượng xanh, kim loại này đang dần trở thành một tài nguyên chiến lược, một mắt xích then chốt có thể định hình tốc độ đổi mới toàn cầu trong thập kỷ tới.
