Dũng Đỗ
Writer
Trong nỗ lực đối phó với cuộc khủng hoảng binh sĩ ngày càng nghiêm trọng trên chiến trường, Ukraine đang đặt cược lớn vào công nghệ robot. Quốc gia này đặt mục tiêu triển khai tới 15.000 robot mặt đất, hay còn gọi là Phương tiện không người lái mặt đất (UGV), vào hoạt động chiến sự ngay trong năm 2025. Động thái này nhằm tìm cách thay thế vai trò của binh sĩ trong những nhiệm vụ nguy hiểm nhất, theo nhận định của bà Kateryna Bondar, chuyên gia tại Trung tâm Trí tuệ nhân tạo Wadhwani thuộc Viện Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS).
Những điểm chính
Từ trên không xuống mặt đất: Bước tiến chậm nhưng quyết liệt
Nếu như việc sản xuất và ứng dụng máy bay không người lái (UAV) đã chứng kiến sự bùng nổ phi thường ở Ukraine (từ vài nghìn chiếc năm 2022 lên tới 2 triệu chiếc năm 2024), thì việc đưa robot mặt đất vào thực chiến lại là một bài toán phức tạp và tốn kém hơn nhiều. Tuy nhiên, quyết tâm của Kyiv là rất rõ ràng. Ông Hlib Kanevskyi, một quan chức cấp cao của Bộ Quốc phòng Ukraine, cho biết nếu như nửa cuối năm 2024, nước này chỉ ký các hợp đồng mua sắm UGV trị giá khoảng 2,5 triệu USD, thì chỉ riêng quý đầu năm 2025, con số này đã vọt lên tới 150 triệu USD.
Gần như mỗi tuần, Ukraine lại giới thiệu các mẫu robot chiến đấu mới, từ loại bánh xích, bánh lốp, robot dò mìn, xe vận tải hậu cần tự hành, cho đến các robot chiến đấu trang bị súng máy hoặc thuốc nổ. Trung tâm công nghệ quốc phòng BRAVE1 gần đây đã trình làng tới 70 nguyên mẫu khác nhau. Dù vậy, thực tế chỉ khoảng 10-15 mẫu trong số khoảng 50 mẫu được cấp phép là thực sự được sử dụng thường xuyên trên chiến trường.
Ứng dụng thực tế: Thay người ở nơi nguy hiểm nhất
Hiện tại, các UGV tỏ ra hữu dụng nhất trong những nhiệm vụ mà UAV không thể thay thế hoặc nơi con người đối mặt rủi ro quá lớn. Một trong những ứng dụng hiệu quả nhất là vận chuyển hàng hóa, đạn dược ra tiền tuyến – những khu vực luôn nằm dưới sự giám sát và tấn công của UAV đối phương.
Một robot có thể mang tới 60kg hàng, đủ cung cấp cho một đơn vị nhỏ trong vài ngày mà không cần binh sĩ phải liều mạng. Ukraine cũng đang thử nghiệm dùng UGV để di tản thương binh, dù một trường hợp thành công đưa 3 lính bị thương vượt 16km lại cần tới hơn 50 người hỗ trợ điều khiển và bảo vệ. Các tháp pháo tự động điều khiển từ xa cũng chứng tỏ hiệu quả trong phòng thủ.
Thách thức và giới hạn không nhỏ
Bất chấp tiềm năng, việc triển khai UGV quy mô lớn đối mặt nhiều trở ngại. Khác với UAV giá rẻ (vài trăm USD), UGV phức tạp và đắt đỏ hơn nhiều (từ 2.000-3.000 USD cho mẫu đơn giản đến hàng chục nghìn USD – theo bà Bondar). Vấn đề hậu cần cũng rất nan giải: vận chuyển các cỗ máy nặng hàng tấn ra mặt trận, đảm bảo nguồn nhiên liệu hoặc pin dung lượng lớn cùng máy phát điện để sạc.
Quan trọng hơn, dù gọi là "không người lái", phần lớn UGV hiện tại vẫn cần sự điều khiển trực tiếp từ con người, thậm chí một đơn vị chiến đấu có thể cần tới 4 người vận hành (lái xe, điều khiển vũ khí, giám sát drone, định hướng). Nỗ lực tích hợp AI để robot tự hành và tác chiến độc lập vẫn đang được thực hiện, nhưng theo bà Bondar, "AI đủ thông minh để hoạt động độc lập trong môi trường chiến sự vẫn là chuyện của tương lai xa".
Bà chỉ ra rằng ngay cả xe tự lái dân sự còn gặp khó với tình huống bất ngờ, thì trong môi trường chiến đấu với GPS bị nhiễu, liên lạc gián đoạn và tác chiến điện tử, robot càng dễ gặp trục trặc.Thực tế thử nghiệm cho thấy các robot 4 chân không ít lần bị mắc kẹt hoặc bị phá hủy, khiến chúng đôi khi giống "đồ chơi công nghệ" hơn là khí tài thực chiến.
Bước đi đầu tiên và tương lai
Dù vậy, Ukraine đã đạt được cột mốc đáng ghi nhận vào cuối năm 2024 khi Lữ đoàn Vệ binh Quốc gia số 13 thực hiện thành công một cuộc tấn công hoàn toàn bằng robot, sử dụng UAV trinh sát, UAV cảm tử FPV và hàng chục UGV để dọn đường trước khi bộ binh tiến vào chiếm lĩnh vị trí. Chiến thuật "tấn công mà không cần tấn công" này cho thấy tiềm năng thay đổi cục diện chiến trường.
Với kế hoạch triển khai 15.000 robot mặt đất trong năm nay hoạt động song song cùng lực lượng binh sĩ, vai trò của UGV tại Ukraine trong giai đoạn hiện tại chủ yếu là đảm nhiệm các nhiệm vụ nguy hiểm nhất, giảm thiểu thương vong cho con người. (Bôi đen 3/3) Như bà Kateryna Bondar nhận định, khi AI tiếp tục phát triển, ranh giới giữa người và máy trong chiến tranh sẽ ngày càng được xóa nhòa, nhưng con đường đến với những đội quân robot hoàn toàn tự động vẫn còn rất dài và đầy thách thức.
#chiếntranhngavàukraine
Những điểm chính
- Ukraine đặt mục tiêu triển khai 15.000 robot mặt đất (UGV) trong năm 2025 nhằm giải quyết khủng hoảng nhân lực và giảm thương vong cho binh sĩ.
- UGV được ứng dụng vào các nhiệm vụ nguy hiểm như vận tải tiền tuyến, dò mìn, chiến đấu, medevac (thử nghiệm), với nhiều loại hình đa dạng đang được phát triển.
- Tuy nhiên, việc triển khai UGV quy mô lớn đối mặt nhiều thách thức về chi phí, hậu cần, khả năng điều khiển (đa số vẫn cần người lái) và giới hạn của công nghệ AI tự hành trong môi trường chiến tranh phức tạp.
Từ trên không xuống mặt đất: Bước tiến chậm nhưng quyết liệt
Nếu như việc sản xuất và ứng dụng máy bay không người lái (UAV) đã chứng kiến sự bùng nổ phi thường ở Ukraine (từ vài nghìn chiếc năm 2022 lên tới 2 triệu chiếc năm 2024), thì việc đưa robot mặt đất vào thực chiến lại là một bài toán phức tạp và tốn kém hơn nhiều. Tuy nhiên, quyết tâm của Kyiv là rất rõ ràng. Ông Hlib Kanevskyi, một quan chức cấp cao của Bộ Quốc phòng Ukraine, cho biết nếu như nửa cuối năm 2024, nước này chỉ ký các hợp đồng mua sắm UGV trị giá khoảng 2,5 triệu USD, thì chỉ riêng quý đầu năm 2025, con số này đã vọt lên tới 150 triệu USD.
Ứng dụng thực tế: Thay người ở nơi nguy hiểm nhất
Hiện tại, các UGV tỏ ra hữu dụng nhất trong những nhiệm vụ mà UAV không thể thay thế hoặc nơi con người đối mặt rủi ro quá lớn. Một trong những ứng dụng hiệu quả nhất là vận chuyển hàng hóa, đạn dược ra tiền tuyến – những khu vực luôn nằm dưới sự giám sát và tấn công của UAV đối phương.
Một robot có thể mang tới 60kg hàng, đủ cung cấp cho một đơn vị nhỏ trong vài ngày mà không cần binh sĩ phải liều mạng. Ukraine cũng đang thử nghiệm dùng UGV để di tản thương binh, dù một trường hợp thành công đưa 3 lính bị thương vượt 16km lại cần tới hơn 50 người hỗ trợ điều khiển và bảo vệ. Các tháp pháo tự động điều khiển từ xa cũng chứng tỏ hiệu quả trong phòng thủ.
Thách thức và giới hạn không nhỏ
Bất chấp tiềm năng, việc triển khai UGV quy mô lớn đối mặt nhiều trở ngại. Khác với UAV giá rẻ (vài trăm USD), UGV phức tạp và đắt đỏ hơn nhiều (từ 2.000-3.000 USD cho mẫu đơn giản đến hàng chục nghìn USD – theo bà Bondar). Vấn đề hậu cần cũng rất nan giải: vận chuyển các cỗ máy nặng hàng tấn ra mặt trận, đảm bảo nguồn nhiên liệu hoặc pin dung lượng lớn cùng máy phát điện để sạc.
Quan trọng hơn, dù gọi là "không người lái", phần lớn UGV hiện tại vẫn cần sự điều khiển trực tiếp từ con người, thậm chí một đơn vị chiến đấu có thể cần tới 4 người vận hành (lái xe, điều khiển vũ khí, giám sát drone, định hướng). Nỗ lực tích hợp AI để robot tự hành và tác chiến độc lập vẫn đang được thực hiện, nhưng theo bà Bondar, "AI đủ thông minh để hoạt động độc lập trong môi trường chiến sự vẫn là chuyện của tương lai xa".
Bà chỉ ra rằng ngay cả xe tự lái dân sự còn gặp khó với tình huống bất ngờ, thì trong môi trường chiến đấu với GPS bị nhiễu, liên lạc gián đoạn và tác chiến điện tử, robot càng dễ gặp trục trặc.Thực tế thử nghiệm cho thấy các robot 4 chân không ít lần bị mắc kẹt hoặc bị phá hủy, khiến chúng đôi khi giống "đồ chơi công nghệ" hơn là khí tài thực chiến.
Bước đi đầu tiên và tương lai
Dù vậy, Ukraine đã đạt được cột mốc đáng ghi nhận vào cuối năm 2024 khi Lữ đoàn Vệ binh Quốc gia số 13 thực hiện thành công một cuộc tấn công hoàn toàn bằng robot, sử dụng UAV trinh sát, UAV cảm tử FPV và hàng chục UGV để dọn đường trước khi bộ binh tiến vào chiếm lĩnh vị trí. Chiến thuật "tấn công mà không cần tấn công" này cho thấy tiềm năng thay đổi cục diện chiến trường.
Với kế hoạch triển khai 15.000 robot mặt đất trong năm nay hoạt động song song cùng lực lượng binh sĩ, vai trò của UGV tại Ukraine trong giai đoạn hiện tại chủ yếu là đảm nhiệm các nhiệm vụ nguy hiểm nhất, giảm thiểu thương vong cho con người. (Bôi đen 3/3) Như bà Kateryna Bondar nhận định, khi AI tiếp tục phát triển, ranh giới giữa người và máy trong chiến tranh sẽ ngày càng được xóa nhòa, nhưng con đường đến với những đội quân robot hoàn toàn tự động vẫn còn rất dài và đầy thách thức.
#chiếntranhngavàukraine
