Liệu gói cứu trợ 21 nghìn tỷ yên của Nhật Bản có phải là trường hợp "uống thuốc độc để giải cơn khát"?

[Linh Pham]

Tuần trước, nền kinh tế Nhật Bản đã gióng lên hồi chuông cảnh báo, một lần nữa chứng kiến mức tăng trưởng âm. Nguyên nhân trực tiếp của sự suy giảm này là tác động của thuế quan Mỹ đối với hàng xuất khẩu từ các ngành công nghiệp trụ cột như ô tô . Đồng thời, những vấn đề cơ cấu lâu dài trong nền kinh tế Nhật Bản, cùng với những rủi ro chính trị ngắn hạn, đã khiến những nỗ lực "phá vỡ bế tắc" thông qua các biện pháp kích thích tài khóa quy mô lớn của chính phủ Sanae Takaichi trở nên bất lực.

Ngày 17 tháng 11, số liệu thống kê sơ bộ do Văn phòng Nội các Nhật Bản công bố cho thấy GDP thực tế của Nhật Bản đã giảm 1,8% so với cùng kỳ năm ngoái trong quý 3 năm nay , đánh dấu mức tăng trưởng âm đầu tiên kể từ quý 1 năm 2024. Nguyên nhân trực tiếp là do nhu cầu bên ngoài giảm mạnh. Dữ liệu cho thấy nhu cầu bên ngoài đã đóng góp -0,2 điểm phần trăm vào tăng trưởng kinh tế của Nhật Bản trong quý 3.

Từ đầu năm nay, Hoa Kỳ đã áp thuế đối với hàng hóa Nhật Bản nhập khẩu vào Hoa Kỳ, đặc biệt là việc tăng thuế đối với ô tô từ 2,5% lên 15%, gây thiệt hại nghiêm trọng cho các ngành công nghiệp liên quan của Nhật Bản. Đặc biệt, sự sụt giảm đơn hàng và suy thoái kinh tế ở cả đầu vào và đầu ra của chuỗi cung ứng ô tô đã tạo nên một vòng luẩn quẩn.

Vào ngày 28 tháng 10, những người biểu tình đã giương cao biểu ngữ bên ngoài dinh thự chính thức của Thủ tướng tại Tokyo, Nhật Bản, bày tỏ sự bất bình sâu sắc của họ đối với chuyến thăm Nhật Bản của Trump.

Nhu cầu nội địa yếu cũng là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng trì trệ kinh tế dài hạn của Nhật Bản. Đặc biệt, lạm phát cao và tiền lương thực tế giảm trong nhiều năm liên tiếp đã khiến nhu cầu tiêu dùng của người dân tiếp tục giảm. Dữ liệu cho thấy trong quý 3 năm nay, tiêu dùng cá nhân, chiếm hơn một nửa nền kinh tế Nhật Bản, đã tăng nhẹ 0,1% so với quý trước, trong khi đầu tư nhà ở tư nhân giảm 9,4% so với quý trước. Nhu cầu nội địa đóng góp -0,2 điểm phần trăm vào tăng trưởng kinh tế của Nhật Bản trong quý đó.

Tệ hơn nữa, những phát biểu sai lầm và mang tính xúc phạm của Thủ tướng Nhật Bản Sanae Takaichi tại Quốc hội đã làm căng thẳng quan hệ Trung-Nhật, và các cảnh báo du lịch và du học của Trung Quốc đã giáng một đòn mạnh vào ngành du lịch Nhật Bản . Các nhà nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Nomura ước tính điều này có thể khiến Nhật Bản mất từ 11,5 đến 14 tỷ đô la doanh thu du lịch, kéo giảm tăng trưởng GDP từ 0,29 đến 0,36 điểm phần trăm. Cổ phiếu trong các ngành bách hóa và vận tải của Nhật Bản giảm mạnh, và việc hoãn hoặc hủy bỏ các hoạt động giao lưu nhân dân Trung-Nhật càng làm giảm thêm khả năng xoay chuyển kinh tế của Nhật Bản.