Linh Pham
Intern Writer
Ngày 10/10, cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump đăng một dòng tweet đe dọa tăng 100% thuế quan với Trung Quốc. Chỉ vài phút sau, thị trường chứng khoán Mỹ rơi vào hoảng loạn, lao dốc mạnh — nhưng thị trường tiền mã hóa còn sụp đổ thảm khốc hơn.
Trong “Thứ Sáu Đen” đó, Bitcoin từ đỉnh 122.000 USD rơi thẳng xuống 103.900 USD, bốc hơi gần 15% giá trị. Ethereum cũng không khá hơn: từ 4.363 USD rớt về 3.468 USD, giảm 20%. Các meme coin thì gần như “tận diệt” – nhiều đồng nhỏ về 0 trong nháy mắt.
Đáng sợ hơn, đến cả stablecoin (đồng tiền ổn định) cũng mất neo. USDe, loại stablecoin tổng hợp được xem là “an toàn”, tụt từ 1 USD xuống 0,65 USD chỉ trong 30 phút.
Trong vòng 24 giờ, gần 19 tỷ USD vị thế long (đặt cược giá tăng) bị cưỡng chế thanh lý, liên quan đến hơn 1,6 triệu tài khoản. Một đêm tàn sát thật sự trong giới crypto.
Mạng xã hội lan truyền tin có hơn 2.000 trader trên toàn cầu đã cố gắng ***** sau khi tài sản bị quét sạch – con số chưa được xác nhận, nhưng nỗi tuyệt vọng thì rất thật.
Trên các nền tảng như Binance hay Hyperliquid, hàng nghìn ví bị “xóa sổ”, nhiều tài khoản từng được gọi là “smart money” nay hiển thị số dư 0 USD.
Một trader từng sở hữu tài sản hàng triệu đô, giờ chỉ còn lại một dòng chữ lạnh lùng: “liquidated (đã bị thanh lý)”.
Mạng xã hội tràn ngập tiếng khóc:
Còn những trader nổi tiếng thì quay ra chửi rủa cả thị trường, gọi crypto là “một trò lừa Ponzi khổng lồ”. Từ kẻ giàu trong phút chốc đến người phá sản chỉ sau một đêm, họ đều bị cuốn vào cơn xoáy của lòng tham.
Ví dụ: bạn có 10.000 USD, dùng đòn bẩy 10x để “vay” thêm 90.000 USD, tổng cộng 100.000 USD đầu tư. Nếu giá tăng 10%, bạn lời 10.000 USD — quá hấp dẫn. Nhưng nếu giá giảm 10%, bạn mất sạch toàn bộ vốn.
Khi giá trị tài sản sắp thấp hơn số tiền bạn vay, sàn giao dịch sẽ tự động bán tháo toàn bộ tài sản của bạn để bảo vệ chính họ. Đó là cơ chế ADL – Auto-Deleveraging, hay còn gọi là “cháy tài khoản” (liquidation).
Với 20x đòn bẩy, chỉ cần giá giảm 5%, bạn mất trắng. Một số sàn còn cho phép 100x–125x, nghĩa là chỉ cần biến động 0,8% sai hướng, bạn tiêu tan.
Khi hàng loạt người bị thanh lý cùng lúc, hệ thống sẽ bán tháo ồ ạt, khiến giá càng giảm nhanh hơn — tạo ra vòng xoáy tử thần. Đó chính là chuỗi phản ứng ngày 10/10.
Trong các lần khủng hoảng trước (2020, 2021), kịch bản y hệt: giá giảm → thanh lý hàng loạt → giá giảm thêm. Nhưng lần này thiệt hại lớn chưa từng có.
Trong thời điểm thị trường tăng, mô hình này sinh lời nhờ phí tài trợ (funding rate). Nhiều người còn dùng USDe để vay thêm vốn, tạo chuỗi đòn bẩy 3–4 lần, đẩy lãi suất lên 24%/năm.
Nhưng khi thị trường sụp đổ, người chơi đồng loạt rút vốn và bán tháo USDe. Giá USDe rơi xuống 0,6 USD, gây ra làn sóng thanh lý dây chuyền trên các sàn — vì tài sản thế chấp mất giá, hệ thống tự động bán tháo thêm.
Một vòng xoáy tự hủy hoàn hảo.
Tất cả chỉ cần một tia lửa – dòng tweet của Trump – là cả “thùng thuốc súng” nổ tung.
Tai họa ập đến bất kỳ lúc nào — thậm chí khi bạn đang ngủ. Trong vụ này, thời điểm sập lại rơi vào buổi chiều ở Mỹ, rạng sáng ở châu Á, khiến hàng triệu người bị cháy tài khoản trong giấc ngủ. Tệ hơn, khi thị trường hỗn loạn, nhiều sàn “đơ” hoặc “rút dây mạng”, khiến người dùng không kịp nạp tiền cứu lệnh. Một số sàn còn tính sai giá thị trường, dẫn đến thanh lý sai, khiến nhiều người mất trắng dù lẽ ra không bị cháy.
Trong thế giới không ai chịu trách nhiệm, người chơi chịu thiệt, sàn thì xin lỗi vài câu — rồi đâu lại vào đấy.
Trên Binance, một trader được cho là cựu giám đốc vận hành của Huobi kiếm 1,6 tỷ USD từ đợt này – dù anh phủ nhận có thông tin nội gián. Nhiều người tin rằng đây là âm mưu có tổ chức, nhưng không ai có thể chứng minh – vì crypto không có cơ quan giám sát.
Vài tuần sau, khi thị trường hồi phục, USDe trở lại mốc 1 USD, Bitcoin tăng lên 115.000 USD. Những người từng chửi rủa crypto lại bắt đầu nói về “cơ hội mua vào”. Một vòng lặp vô tận giữa tham lam và sợ hãi.
Một dòng tweet, một đêm hoảng loạn, và 1,6 triệu người mất trắng. Trong thế giới nơi lòng tham được khuếch đại bằng đòn bẩy, chỉ cần một biến động nhỏ, mọi thứ sụp đổ như hiệu ứng domino.
Trong “Thứ Sáu Đen” đó, Bitcoin từ đỉnh 122.000 USD rơi thẳng xuống 103.900 USD, bốc hơi gần 15% giá trị. Ethereum cũng không khá hơn: từ 4.363 USD rớt về 3.468 USD, giảm 20%. Các meme coin thì gần như “tận diệt” – nhiều đồng nhỏ về 0 trong nháy mắt.
Đáng sợ hơn, đến cả stablecoin (đồng tiền ổn định) cũng mất neo. USDe, loại stablecoin tổng hợp được xem là “an toàn”, tụt từ 1 USD xuống 0,65 USD chỉ trong 30 phút.
Trong vòng 24 giờ, gần 19 tỷ USD vị thế long (đặt cược giá tăng) bị cưỡng chế thanh lý, liên quan đến hơn 1,6 triệu tài khoản. Một đêm tàn sát thật sự trong giới crypto.
01. Một đêm không ngủ của giới crypto
Ngày 11/10, Galich, một trader nổi tiếng người Ukraine, được phát hiện ****** trong chiếc Lamborghini của mình. Anh mất khoảng 30 triệu USD trong vụ sụp đổ này.
Mạng xã hội lan truyền tin có hơn 2.000 trader trên toàn cầu đã cố gắng ***** sau khi tài sản bị quét sạch – con số chưa được xác nhận, nhưng nỗi tuyệt vọng thì rất thật.
Trên các nền tảng như Binance hay Hyperliquid, hàng nghìn ví bị “xóa sổ”, nhiều tài khoản từng được gọi là “smart money” nay hiển thị số dư 0 USD.
Một trader từng sở hữu tài sản hàng triệu đô, giờ chỉ còn lại một dòng chữ lạnh lùng: “liquidated (đã bị thanh lý)”.
Mạng xã hội tràn ngập tiếng khóc:
- Có người mất hết tiền cha mẹ dành dụm, không biết đối mặt thế nào.
- Có người 11 năm đầu tư hóa thành tro bụi chỉ trong một đêm.
- Có người đang livestream giao dịch thì tài khoản bốc hơi trong 5 phút, sững sờ đến bật khóc.
Còn những trader nổi tiếng thì quay ra chửi rủa cả thị trường, gọi crypto là “một trò lừa Ponzi khổng lồ”. Từ kẻ giàu trong phút chốc đến người phá sản chỉ sau một đêm, họ đều bị cuốn vào cơn xoáy của lòng tham.
02. Cơ chế "cưỡng chế thanh lý"
Nguyên nhân sâu xa chỉ gói gọn trong hai chữ: “Đòn bẩy” (leverage).Ví dụ: bạn có 10.000 USD, dùng đòn bẩy 10x để “vay” thêm 90.000 USD, tổng cộng 100.000 USD đầu tư. Nếu giá tăng 10%, bạn lời 10.000 USD — quá hấp dẫn. Nhưng nếu giá giảm 10%, bạn mất sạch toàn bộ vốn.
Khi giá trị tài sản sắp thấp hơn số tiền bạn vay, sàn giao dịch sẽ tự động bán tháo toàn bộ tài sản của bạn để bảo vệ chính họ. Đó là cơ chế ADL – Auto-Deleveraging, hay còn gọi là “cháy tài khoản” (liquidation).
Với 20x đòn bẩy, chỉ cần giá giảm 5%, bạn mất trắng. Một số sàn còn cho phép 100x–125x, nghĩa là chỉ cần biến động 0,8% sai hướng, bạn tiêu tan.
Khi hàng loạt người bị thanh lý cùng lúc, hệ thống sẽ bán tháo ồ ạt, khiến giá càng giảm nhanh hơn — tạo ra vòng xoáy tử thần. Đó chính là chuỗi phản ứng ngày 10/10.
Trong các lần khủng hoảng trước (2020, 2021), kịch bản y hệt: giá giảm → thanh lý hàng loạt → giá giảm thêm. Nhưng lần này thiệt hại lớn chưa từng có.
03. Khi Stablecoin mất neo – “USDe” trở thành quả bom nổ chậm
USDe – stablecoin lớn thứ ba thế giới – sụp đổ khiến cả thị trường kinh hoàng. Khác với USDT hay USDC (được bảo chứng bằng USD và trái phiếu Mỹ), USDe dùng ETH và hợp đồng phái sinh để cân bằng giá trị.Trong thời điểm thị trường tăng, mô hình này sinh lời nhờ phí tài trợ (funding rate). Nhiều người còn dùng USDe để vay thêm vốn, tạo chuỗi đòn bẩy 3–4 lần, đẩy lãi suất lên 24%/năm.
Nhưng khi thị trường sụp đổ, người chơi đồng loạt rút vốn và bán tháo USDe. Giá USDe rơi xuống 0,6 USD, gây ra làn sóng thanh lý dây chuyền trên các sàn — vì tài sản thế chấp mất giá, hệ thống tự động bán tháo thêm.
Một vòng xoáy tự hủy hoàn hảo.
Tất cả chỉ cần một tia lửa – dòng tweet của Trump – là cả “thùng thuốc súng” nổ tung.
04. Vì sao ai cũng lao vào đòn bẩy
Câu trả lời là “lòng tham”, cộng với thiếu kiểm soát. Ở các thị trường có quy định chặt chẽ như chứng khoán, đòn bẩy bị giới hạn nghiêm ngặt để tránh khủng hoảng. Nhưng tiền mã hóa là “miền Tây hoang dã”, hoạt động 24/7, không chịu giám sát pháp lý, và cho phép đòn bẩy cực cao.Tai họa ập đến bất kỳ lúc nào — thậm chí khi bạn đang ngủ. Trong vụ này, thời điểm sập lại rơi vào buổi chiều ở Mỹ, rạng sáng ở châu Á, khiến hàng triệu người bị cháy tài khoản trong giấc ngủ. Tệ hơn, khi thị trường hỗn loạn, nhiều sàn “đơ” hoặc “rút dây mạng”, khiến người dùng không kịp nạp tiền cứu lệnh. Một số sàn còn tính sai giá thị trường, dẫn đến thanh lý sai, khiến nhiều người mất trắng dù lẽ ra không bị cháy.
Trong thế giới không ai chịu trách nhiệm, người chơi chịu thiệt, sàn thì xin lỗi vài câu — rồi đâu lại vào đấy.
05. Kẻ Thắng – Người Thua:
Khi 1,6 triệu người đang tuyệt vọng, vẫn có kẻ thắng lớn. Một số “tài khoản bí ẩn” đã mở vị thế short (bán khống) nửa giờ trước khi Trump đăng tweet, kiếm được hàng trăm triệu USD. Top 100 trader trên Hyperliquid kiếm 1,69 tỷ USD, người lời nhiều nhất hơn 700 triệu.Trên Binance, một trader được cho là cựu giám đốc vận hành của Huobi kiếm 1,6 tỷ USD từ đợt này – dù anh phủ nhận có thông tin nội gián. Nhiều người tin rằng đây là âm mưu có tổ chức, nhưng không ai có thể chứng minh – vì crypto không có cơ quan giám sát.
Vài tuần sau, khi thị trường hồi phục, USDe trở lại mốc 1 USD, Bitcoin tăng lên 115.000 USD. Những người từng chửi rủa crypto lại bắt đầu nói về “cơ hội mua vào”. Một vòng lặp vô tận giữa tham lam và sợ hãi.
Một dòng tweet, một đêm hoảng loạn, và 1,6 triệu người mất trắng. Trong thế giới nơi lòng tham được khuếch đại bằng đòn bẩy, chỉ cần một biến động nhỏ, mọi thứ sụp đổ như hiệu ứng domino.
