Trung Đào
Writer
Trong bối cảnh các hạn chế công nghệ từ Hoa Kỳ đang ngày càng siết chặt, đặc biệt liên quan đến các GPU tiên tiến dùng trong trí tuệ nhân tạo và điện toán hiệu suất cao, Malaysia đang nổi lên như một trung tâm nhập khẩu mới cho các hệ thống và linh kiện máy tính đến từ Đài Loan và Trung Quốc. Theo dữ liệu do nhà phân tích Lennart Heim phát hiện và chia sẻ, chỉ riêng trong tháng 3 năm 2025, kim ngạch xuất khẩu hệ thống máy tính từ Đài Loan sang Malaysia đã đạt 187,389 tỷ đô la Mỹ (khoảng 1,37 nghìn tỷ nhân dân tệ), tăng mạnh so với con số 401,92 triệu USD cùng kỳ năm 2024 và gấp hàng nghìn lần mức 3,4 triệu USD vào tháng 3 năm 2023. Sự tăng vọt này phản ánh xu hướng nhập khẩu bùng nổ, trong bối cảnh các công ty tìm cách tránh tác động của các chính sách kiểm soát xuất khẩu mới.
Một điều đáng lưu ý là mã HS dùng cho việc xuất khẩu laptop giá rẻ và máy chủ AI của Nvidia hiện nằm chung một phân loại, khiến cho việc phân biệt cụ thể giữa các loại hàng hóa trở nên không rõ ràng. Điều này gây khó khăn trong việc xác định liệu sự gia tăng xuất khẩu từ Đài Loan sang Malaysia chủ yếu là do các đơn đặt hàng máy chủ AI hay do lượng laptop giá rẻ tăng mạnh. Bên cạnh đó, vẫn chưa rõ liệu các đơn hàng này là để tích trữ trước đợt kiểm soát mới của Hoa Kỳ, hay nhằm phục vụ cho các trung tâm dữ liệu tại Malaysia trước khi hàng hóa được chuyển tiếp ra nước ngoài.
Tuy nhiên, có một điều dễ dàng nhận thấy là Malaysia đang đầu tư ngày càng mạnh mẽ vào lĩnh vực trí tuệ nhân tạo. Từ tháng 12 năm 2024, chính phủ Malaysia đã thành lập Văn phòng Trí tuệ nhân tạo Quốc gia với mục tiêu xây dựng chính sách và cơ chế giám sát phát triển AI trong nước. Văn phòng này hoạt động dựa trên định hướng được vạch ra trong “Lộ trình AI 2021–2025” của chính phủ, vốn nhấn mạnh AI là công cụ chiến lược thúc đẩy chuyển đổi số, nâng cấp công nghiệp và tăng trưởng kinh tế - xã hội.
Trong năm 2025, chính phủ Malaysia đã phân bổ khoảng 10 triệu ringgit để vận hành Văn phòng AI Quốc gia và 50 triệu ringgit cho lĩnh vực giáo dục AI, hướng đến đào tạo nguồn nhân lực kỹ thuật và đẩy mạnh nghiên cứu phát triển công nghệ. Cùng lúc đó, Malaysia cũng triển khai nhiều chương trình hỗ trợ doanh nghiệp như Sáng kiến thử nghiệm toàn cầu (GTI), nhằm thu hút các tập đoàn trong và ngoài nước thực hiện nghiên cứu, thử nghiệm kỹ thuật và góp phần xây dựng hệ sinh thái AI hiện đại trong nước.
Các “ông lớn” công nghệ quốc tế cũng đã bắt đầu đổ bộ vào Malaysia. Nvidia, vào tháng 12 năm 2023, đã công bố hợp tác với YTL Power để đầu tư 4,3 tỷ USD xây dựng một trung tâm siêu máy tính AI tại Johor. Dự án này sẽ sử dụng chip của Nvidia để phát triển các mô hình AI cho tiếng Mã Lai và thúc đẩy Malaysia thành trung tâm hạ tầng điện toán của Đông Nam Á. Trong khi đó, Microsoft đã thông báo khoản đầu tư trị giá 2,2 tỷ USD trong bốn năm kể từ tháng 5 năm 2024 để xây dựng hạ tầng AI và điện toán đám mây. ByteDance và Google cũng lần lượt công bố các khoản đầu tư lớn, tập trung vào các trung tâm dữ liệu và dịch vụ AI tại Malaysia.
Song song với phát triển AI, Malaysia còn tăng tốc nâng cấp ngành bán dẫn trong nước. Tháng 3 năm 2025, chính phủ nước này đã ký kết thỏa thuận trị giá 250 triệu USD với công ty Arm của Anh nhằm sản xuất chip AI nội địa. Ngoài ra, trong năm 2024, Malaysia công bố Kế hoạch hành động Kuala Lumpur 20, trong đó có kế hoạch xây dựng công viên thiết kế mạch tích hợp lớn nhất Đông Nam Á. Malaysia đặt tham vọng trở thành trung tâm thiết kế và sản xuất bán dẫn có giá trị gia tăng cao, vượt ra khỏi vai trò hiện tại chủ yếu là lắp ráp, đóng gói và thử nghiệm chip.
Chiến lược Bán dẫn Quốc gia (NSS) ra mắt vào tháng 5 năm 2024 là bước đi cụ thể tiếp theo, hướng đến thu hút ít nhất 500 tỷ ringgit đầu tư trong thập kỷ tới, chủ yếu cho thiết kế mạch tích hợp, đóng gói tiên tiến và sản xuất thiết bị bán dẫn. Chính phủ cam kết hỗ trợ tài chính hơn 5 tỷ USD cùng nhiều ưu đãi về thuế và visa, đồng thời đặt mục tiêu thành lập ít nhất 10 công ty địa phương chuyên về thiết kế và đóng gói chip với doanh thu từ vài trăm triệu đến hàng tỷ USD mỗi năm.
Dù vậy, quá trình chuyển đổi của Malaysia không phải không có trở ngại. Một trong những thách thức lớn nhất hiện nay là tình trạng thiếu hụt nhân lực kỹ thuật cao. Ước tính, ngành công nghiệp bán dẫn cần khoảng 300.000 lao động, trong đó 60.000 là kỹ sư và công nhân lành nghề. Tuy nhiên, Malaysia hiện thiếu sinh viên tốt nghiệp các ngành khoa học kỹ thuật, và nhiều người không theo đúng ngành sau khi ra trường. Mức lương tương đối thấp trong nước cũng khiến nhiều nhân tài chuyển sang các thị trường hấp dẫn hơn như Singapore.
Bên cạnh đó, hệ thống hạ tầng chưa đồng đều, đặc biệt là kết nối mạng ở vùng nông thôn và điều kiện hỗ trợ tại các khu công nghiệp, vẫn cần được cải thiện. Bộ máy hành chính cồng kềnh cùng với việc thực thi không đồng nhất các quy định liên quan đến đất đai và quy hoạch càng làm tăng chi phí vận hành cho doanh nghiệp. Ngoài ra, ngành bán dẫn vốn có rào cản đầu tư cao, đòi hỏi chi phí khởi nghiệp lớn – điều này khiến không ít doanh nghiệp và nhà đầu tư tiềm năng trong nước còn e dè.
Theo ông Wong Siew Tay, Chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp Bán dẫn Malaysia, một trong những bài học mà Malaysia có thể học từ Trung Quốc là việc chính phủ đóng vai trò tích cực trong việc hỗ trợ, từ tài chính đến cơ chế pháp lý, để giúp các công ty nội địa vượt qua rào cản gia nhập và phát triển trong một ngành vốn đòi hỏi nhiều vốn và công nghệ cao như bán dẫn. (Tom's Hardware)
Một điều đáng lưu ý là mã HS dùng cho việc xuất khẩu laptop giá rẻ và máy chủ AI của Nvidia hiện nằm chung một phân loại, khiến cho việc phân biệt cụ thể giữa các loại hàng hóa trở nên không rõ ràng. Điều này gây khó khăn trong việc xác định liệu sự gia tăng xuất khẩu từ Đài Loan sang Malaysia chủ yếu là do các đơn đặt hàng máy chủ AI hay do lượng laptop giá rẻ tăng mạnh. Bên cạnh đó, vẫn chưa rõ liệu các đơn hàng này là để tích trữ trước đợt kiểm soát mới của Hoa Kỳ, hay nhằm phục vụ cho các trung tâm dữ liệu tại Malaysia trước khi hàng hóa được chuyển tiếp ra nước ngoài.
Tuy nhiên, có một điều dễ dàng nhận thấy là Malaysia đang đầu tư ngày càng mạnh mẽ vào lĩnh vực trí tuệ nhân tạo. Từ tháng 12 năm 2024, chính phủ Malaysia đã thành lập Văn phòng Trí tuệ nhân tạo Quốc gia với mục tiêu xây dựng chính sách và cơ chế giám sát phát triển AI trong nước. Văn phòng này hoạt động dựa trên định hướng được vạch ra trong “Lộ trình AI 2021–2025” của chính phủ, vốn nhấn mạnh AI là công cụ chiến lược thúc đẩy chuyển đổi số, nâng cấp công nghiệp và tăng trưởng kinh tế - xã hội.
Trong năm 2025, chính phủ Malaysia đã phân bổ khoảng 10 triệu ringgit để vận hành Văn phòng AI Quốc gia và 50 triệu ringgit cho lĩnh vực giáo dục AI, hướng đến đào tạo nguồn nhân lực kỹ thuật và đẩy mạnh nghiên cứu phát triển công nghệ. Cùng lúc đó, Malaysia cũng triển khai nhiều chương trình hỗ trợ doanh nghiệp như Sáng kiến thử nghiệm toàn cầu (GTI), nhằm thu hút các tập đoàn trong và ngoài nước thực hiện nghiên cứu, thử nghiệm kỹ thuật và góp phần xây dựng hệ sinh thái AI hiện đại trong nước.
Các “ông lớn” công nghệ quốc tế cũng đã bắt đầu đổ bộ vào Malaysia. Nvidia, vào tháng 12 năm 2023, đã công bố hợp tác với YTL Power để đầu tư 4,3 tỷ USD xây dựng một trung tâm siêu máy tính AI tại Johor. Dự án này sẽ sử dụng chip của Nvidia để phát triển các mô hình AI cho tiếng Mã Lai và thúc đẩy Malaysia thành trung tâm hạ tầng điện toán của Đông Nam Á. Trong khi đó, Microsoft đã thông báo khoản đầu tư trị giá 2,2 tỷ USD trong bốn năm kể từ tháng 5 năm 2024 để xây dựng hạ tầng AI và điện toán đám mây. ByteDance và Google cũng lần lượt công bố các khoản đầu tư lớn, tập trung vào các trung tâm dữ liệu và dịch vụ AI tại Malaysia.
Song song với phát triển AI, Malaysia còn tăng tốc nâng cấp ngành bán dẫn trong nước. Tháng 3 năm 2025, chính phủ nước này đã ký kết thỏa thuận trị giá 250 triệu USD với công ty Arm của Anh nhằm sản xuất chip AI nội địa. Ngoài ra, trong năm 2024, Malaysia công bố Kế hoạch hành động Kuala Lumpur 20, trong đó có kế hoạch xây dựng công viên thiết kế mạch tích hợp lớn nhất Đông Nam Á. Malaysia đặt tham vọng trở thành trung tâm thiết kế và sản xuất bán dẫn có giá trị gia tăng cao, vượt ra khỏi vai trò hiện tại chủ yếu là lắp ráp, đóng gói và thử nghiệm chip.
Chiến lược Bán dẫn Quốc gia (NSS) ra mắt vào tháng 5 năm 2024 là bước đi cụ thể tiếp theo, hướng đến thu hút ít nhất 500 tỷ ringgit đầu tư trong thập kỷ tới, chủ yếu cho thiết kế mạch tích hợp, đóng gói tiên tiến và sản xuất thiết bị bán dẫn. Chính phủ cam kết hỗ trợ tài chính hơn 5 tỷ USD cùng nhiều ưu đãi về thuế và visa, đồng thời đặt mục tiêu thành lập ít nhất 10 công ty địa phương chuyên về thiết kế và đóng gói chip với doanh thu từ vài trăm triệu đến hàng tỷ USD mỗi năm.
Dù vậy, quá trình chuyển đổi của Malaysia không phải không có trở ngại. Một trong những thách thức lớn nhất hiện nay là tình trạng thiếu hụt nhân lực kỹ thuật cao. Ước tính, ngành công nghiệp bán dẫn cần khoảng 300.000 lao động, trong đó 60.000 là kỹ sư và công nhân lành nghề. Tuy nhiên, Malaysia hiện thiếu sinh viên tốt nghiệp các ngành khoa học kỹ thuật, và nhiều người không theo đúng ngành sau khi ra trường. Mức lương tương đối thấp trong nước cũng khiến nhiều nhân tài chuyển sang các thị trường hấp dẫn hơn như Singapore.
Bên cạnh đó, hệ thống hạ tầng chưa đồng đều, đặc biệt là kết nối mạng ở vùng nông thôn và điều kiện hỗ trợ tại các khu công nghiệp, vẫn cần được cải thiện. Bộ máy hành chính cồng kềnh cùng với việc thực thi không đồng nhất các quy định liên quan đến đất đai và quy hoạch càng làm tăng chi phí vận hành cho doanh nghiệp. Ngoài ra, ngành bán dẫn vốn có rào cản đầu tư cao, đòi hỏi chi phí khởi nghiệp lớn – điều này khiến không ít doanh nghiệp và nhà đầu tư tiềm năng trong nước còn e dè.
Theo ông Wong Siew Tay, Chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp Bán dẫn Malaysia, một trong những bài học mà Malaysia có thể học từ Trung Quốc là việc chính phủ đóng vai trò tích cực trong việc hỗ trợ, từ tài chính đến cơ chế pháp lý, để giúp các công ty nội địa vượt qua rào cản gia nhập và phát triển trong một ngành vốn đòi hỏi nhiều vốn và công nghệ cao như bán dẫn. (Tom's Hardware)
