Thế Việt
Writer
Ủy ban thương mại liên bang Mỹ cáo buộc Meta độc quyền mạng xã hội cá nhân thông qua việc thâu tóm đối thủ tiềm năng. Trong khi đó, Meta phản bác rằng thị trường cạnh tranh khốc liệt và họ đã được duyệt mua các ứng dụng này nhiều năm trước.
Những điểm chính
Bắt đầu từ thứ Hai tuần tới (14/4), tập đoàn công nghệ khổng lồ Meta sẽ bước vào một cuộc chiến pháp lý mang tính quyết định tại tòa án liên bang ở Washington D.C, đối mặt với Ủy ban Thương mại Liên bang Mỹ (FTC). Vụ kiện chống độc quyền này, nếu FTC thắng, có thể định hình lại hoàn toàn bối cảnh mạng xã hội toàn cầu và buộc Meta phải thực hiện một hành động gần như không tưởng: chia tách và bán đi hai "con gà đẻ trứng vàng" là Instagram và WhatsApp.
Trong vòng hai tháng tới, FTC sẽ trình bày các lập luận cáo buộc Meta (trước đây là Facebook) đã duy trì sự độc quyền bất hợp pháp trên thị trường "dịch vụ mạng xã hội cá nhân" thông qua việc thực hiện các thương vụ thâu tóm mang tính phản cạnh tranh. Cụ thể, FTC cho rằng việc Meta mua lại Instagram vào năm 2012 (với giá 1 tỷ USD khi ứng dụng này chỉ có 30 triệu người dùng và chưa có doanh thu) và WhatsApp vào năm 2014 (với giá kỷ lục 19,3 tỷ USD lúc đó) là những động thái chiến lược nhằm "vô hiệu hóa" các mối đe dọa tiềm tàng đối với sự thống trị của Facebook. Bằng chứng mà FTC đưa ra bao gồm cả các email nội bộ, như tin nhắn năm 2012 của CEO Mark Zuckerberg gửi cho CFO lúc bấy giờ, bày tỏ lo ngại rằng các mạng xã hội mới nổi như Instagram "có thể rất đột phá đối với chúng ta" nếu chúng phát triển quy mô lớn.
Phía Meta, tất nhiên, kịch liệt phản đối các cáo buộc này. Công ty lập luận rằng định nghĩa thị trường "mạng xã hội cá nhân" của FTC là quá hẹp và phi thực tế, bỏ qua sự cạnh tranh khốc liệt từ hàng loạt đối thủ sừng sỏ khác như TikTok (thuộc sở hữu của Trung Quốc), YouTube, X (Twitter cũ), iMessage của Apple và nhiều nền tảng khác. Meta khẳng định chính họ đã đầu tư nguồn lực khổng lồ để phát triển Instagram và WhatsApp thành những dịch vụ thành công rực rỡ với hàng tỷ người dùng như ngày nay. Hơn nữa, Meta nhấn mạnh rằng chính FTC đã xem xét và phê duyệt cả hai thương vụ mua lại này cách đây hơn một thập kỷ, và việc "lật lại" vụ việc bây giờ gửi đi một thông điệp tiêu cực rằng "không có thỏa thuận nào là thực sự cuối cùng". Phát ngôn viên Christopher Srgo của Meta còn cho rằng vụ kiện này đang "cản trở sự đổi mới của Mỹ" và "tạo thêm lợi thế cho Trung Quốc trong các vấn đề quan trọng như AI".
Mức độ rủi ro đối với Meta trong vụ kiện này là cực kỳ lớn – có thể gọi là mang tính sống còn ("existential importance"). Instagram hiện là dịch vụ có ảnh hưởng văn hóa lớn nhất và đóng góp hơn một nửa doanh thu quảng cáo của Meta tại Mỹ. WhatsApp là ứng dụng nhắn tin được sử dụng nhiều nhất thế giới và là nền tảng quan trọng cho chiến lược kinh doanh qua tin nhắn và phân phối trợ lý AI của Meta. Việc tách rời hai ứng dụng này không chỉ ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động kinh doanh mà còn là một thách thức kỹ thuật khổng lồ do sự tích hợp sâu rộng vào hạ tầng chung của Meta trong những năm qua.
Phiên tòa này diễn ra trong bối cảnh pháp lý và chính trị khá phức tạp. Đây là phiên tòa lớn thứ ba nhằm vào Big Tech tại Mỹ trong vòng hai năm qua, sau hai vụ kiện của Bộ Tư pháp (DOJ) nhắm vào Google (một vụ về tìm kiếm đã kết luận Google độc quyền, một vụ về công nghệ quảng cáo đang chờ phán quyết). Nó cũng là một phần của làn sóng xem xét lại luật chống độc quyền áp dụng cho thị trường kỹ thuật số đang diễn ra mạnh mẽ.
Tuy nhiên, môi trường chính trị dưới thời chính quyền Trump mới cũng mang đến những yếu tố khó đoán. Mặc dù vụ kiện ban đầu được đệ trình dưới thời chính quyền Trump đầu tiên, và Chủ tịch FTC hiện tại được cho là có quan điểm cứng rắn với Big Tech, nhưng trọng tâm của ông lại bao gồm cả việc kiểm duyệt nội dung bảo thủ. Trong những tuần gần đây, Zuckerberg được cho là đã đích thân vận động Tổng thống Trump hủy bỏ vụ kiện. Chủ tịch FTC Andrew Ferguson cũng từng gợi ý rằng ông sẽ tuân theo một mệnh lệnh như vậy từ Trump. Dù vậy, tính đến hiện tại, phiên tòa vẫn sẽ diễn ra theo kế hoạch.
Về mặt pháp lý, Thẩm phán James Boasberg, người thụ lý vụ án, từng bác bỏ đơn kiện ban đầu của FTC vào giữa năm 2021 vì cho rằng cơ quan này chưa cung cấp đủ bằng chứng về sức mạnh độc quyền của Meta. Tuy nhiên, ông đã cho phép FTC nộp lại đơn kiện sửa đổi và chấp nhận phần lớn các lập luận mới, dù vẫn cảnh báo FTC sẽ đối mặt "nhiệm vụ khó khăn" để chứng minh cáo buộc.
Giáo sư luật chống độc quyền Rebecca Haw Allensworth từ Đại học Vanderbilt nhận định vụ kiện của FTC chống lại Meta là "một trong những vụ kiện mạnh mẽ hơn" nhắm vào Big Tech trong 5 năm qua, đặc biệt là nhờ các bằng chứng về ý định chống cạnh tranh của Meta khi mua lại Instagram và WhatsApp. Tuy nhiên, bà cũng cho rằng lập luận mạnh nhất của Meta sẽ là tấn công vào định nghĩa thị trường mà FTC đưa ra. Phán quyết của Thẩm phán Amit Mehta trong vụ kiện Google Search trước đó (kết luận Google độc quyền) có thể tạo đà thuận lợi cho FTC, khiến các thẩm phán khác "dễ dàng hơn" trong việc đưa ra phán quyết chống lại Big Tech.
Phiên tòa dự kiến sẽ có sự tham gia của hàng loạt nhân vật cấp cao từ Meta, bao gồm CEO Mark Zuckerberg, cựu COO Sheryl Sandberg, CTO Andrew Bosworth, lãnh đạo hiện tại và trước đây của Instagram, WhatsApp, cùng với các nhân chứng từ các công ty đối thủ như Snap, TikTok và Pinterest. Kết quả của cuộc đối đầu pháp lý đỉnh cao này sẽ có ảnh hưởng sâu rộng không chỉ đến tương lai của Meta mà còn cả ngành công nghiệp công nghệ toàn cầu.
Những điểm chính
- Tập đoàn Meta (công ty mẹ Facebook) sẽ đối mặt với phiên tòa chống độc quyền quan trọng với Ủy ban Thương mại Liên bang Mỹ (FTC) bắt đầu từ thứ Hai, ngày 14 tháng 4.
- FTC cáo buộc Meta đã độc quyền bất hợp pháp thị trường "mạng xã hội cá nhân" bằng cách thâu tóm các đối thủ tiềm năng là Instagram (năm 2012) và WhatsApp (năm 2014) nhằm "vô hiệu hóa" họ.
- Meta phản bác mạnh mẽ, cho rằng thị trường cạnh tranh rất khốc liệt với nhiều đối thủ như TikTok, YouTube, X, iMessage; định nghĩa thị trường của FTC quá hẹp; và chính Meta đã đầu tư mạnh mẽ để phát triển Instagram/WhatsApp sau khi mua lại (thương vụ đã được FTC duyệt trước đây).
- Vụ kiện mang rủi ro cực lớn cho Meta: Nếu thua kiện, công ty có thể bị buộc phải tách và bán đi Instagram hoặc/và WhatsApp, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động kinh doanh và chiến lược tương lai, đặc biệt là về AI.
- Phiên tòa diễn ra trong bối cảnh luật chống độc quyền đối với Big Tech đang được siết chặt, có khả năng chịu ảnh hưởng từ các phán quyết trước đó đối với Google và môi trường chính trị dưới thời chính quyền Trump mới.
Bắt đầu từ thứ Hai tuần tới (14/4), tập đoàn công nghệ khổng lồ Meta sẽ bước vào một cuộc chiến pháp lý mang tính quyết định tại tòa án liên bang ở Washington D.C, đối mặt với Ủy ban Thương mại Liên bang Mỹ (FTC). Vụ kiện chống độc quyền này, nếu FTC thắng, có thể định hình lại hoàn toàn bối cảnh mạng xã hội toàn cầu và buộc Meta phải thực hiện một hành động gần như không tưởng: chia tách và bán đi hai "con gà đẻ trứng vàng" là Instagram và WhatsApp.
Trong vòng hai tháng tới, FTC sẽ trình bày các lập luận cáo buộc Meta (trước đây là Facebook) đã duy trì sự độc quyền bất hợp pháp trên thị trường "dịch vụ mạng xã hội cá nhân" thông qua việc thực hiện các thương vụ thâu tóm mang tính phản cạnh tranh. Cụ thể, FTC cho rằng việc Meta mua lại Instagram vào năm 2012 (với giá 1 tỷ USD khi ứng dụng này chỉ có 30 triệu người dùng và chưa có doanh thu) và WhatsApp vào năm 2014 (với giá kỷ lục 19,3 tỷ USD lúc đó) là những động thái chiến lược nhằm "vô hiệu hóa" các mối đe dọa tiềm tàng đối với sự thống trị của Facebook. Bằng chứng mà FTC đưa ra bao gồm cả các email nội bộ, như tin nhắn năm 2012 của CEO Mark Zuckerberg gửi cho CFO lúc bấy giờ, bày tỏ lo ngại rằng các mạng xã hội mới nổi như Instagram "có thể rất đột phá đối với chúng ta" nếu chúng phát triển quy mô lớn.
Phía Meta, tất nhiên, kịch liệt phản đối các cáo buộc này. Công ty lập luận rằng định nghĩa thị trường "mạng xã hội cá nhân" của FTC là quá hẹp và phi thực tế, bỏ qua sự cạnh tranh khốc liệt từ hàng loạt đối thủ sừng sỏ khác như TikTok (thuộc sở hữu của Trung Quốc), YouTube, X (Twitter cũ), iMessage của Apple và nhiều nền tảng khác. Meta khẳng định chính họ đã đầu tư nguồn lực khổng lồ để phát triển Instagram và WhatsApp thành những dịch vụ thành công rực rỡ với hàng tỷ người dùng như ngày nay. Hơn nữa, Meta nhấn mạnh rằng chính FTC đã xem xét và phê duyệt cả hai thương vụ mua lại này cách đây hơn một thập kỷ, và việc "lật lại" vụ việc bây giờ gửi đi một thông điệp tiêu cực rằng "không có thỏa thuận nào là thực sự cuối cùng". Phát ngôn viên Christopher Srgo của Meta còn cho rằng vụ kiện này đang "cản trở sự đổi mới của Mỹ" và "tạo thêm lợi thế cho Trung Quốc trong các vấn đề quan trọng như AI".
Mức độ rủi ro đối với Meta trong vụ kiện này là cực kỳ lớn – có thể gọi là mang tính sống còn ("existential importance"). Instagram hiện là dịch vụ có ảnh hưởng văn hóa lớn nhất và đóng góp hơn một nửa doanh thu quảng cáo của Meta tại Mỹ. WhatsApp là ứng dụng nhắn tin được sử dụng nhiều nhất thế giới và là nền tảng quan trọng cho chiến lược kinh doanh qua tin nhắn và phân phối trợ lý AI của Meta. Việc tách rời hai ứng dụng này không chỉ ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động kinh doanh mà còn là một thách thức kỹ thuật khổng lồ do sự tích hợp sâu rộng vào hạ tầng chung của Meta trong những năm qua.
Phiên tòa này diễn ra trong bối cảnh pháp lý và chính trị khá phức tạp. Đây là phiên tòa lớn thứ ba nhằm vào Big Tech tại Mỹ trong vòng hai năm qua, sau hai vụ kiện của Bộ Tư pháp (DOJ) nhắm vào Google (một vụ về tìm kiếm đã kết luận Google độc quyền, một vụ về công nghệ quảng cáo đang chờ phán quyết). Nó cũng là một phần của làn sóng xem xét lại luật chống độc quyền áp dụng cho thị trường kỹ thuật số đang diễn ra mạnh mẽ.
Tuy nhiên, môi trường chính trị dưới thời chính quyền Trump mới cũng mang đến những yếu tố khó đoán. Mặc dù vụ kiện ban đầu được đệ trình dưới thời chính quyền Trump đầu tiên, và Chủ tịch FTC hiện tại được cho là có quan điểm cứng rắn với Big Tech, nhưng trọng tâm của ông lại bao gồm cả việc kiểm duyệt nội dung bảo thủ. Trong những tuần gần đây, Zuckerberg được cho là đã đích thân vận động Tổng thống Trump hủy bỏ vụ kiện. Chủ tịch FTC Andrew Ferguson cũng từng gợi ý rằng ông sẽ tuân theo một mệnh lệnh như vậy từ Trump. Dù vậy, tính đến hiện tại, phiên tòa vẫn sẽ diễn ra theo kế hoạch.
Về mặt pháp lý, Thẩm phán James Boasberg, người thụ lý vụ án, từng bác bỏ đơn kiện ban đầu của FTC vào giữa năm 2021 vì cho rằng cơ quan này chưa cung cấp đủ bằng chứng về sức mạnh độc quyền của Meta. Tuy nhiên, ông đã cho phép FTC nộp lại đơn kiện sửa đổi và chấp nhận phần lớn các lập luận mới, dù vẫn cảnh báo FTC sẽ đối mặt "nhiệm vụ khó khăn" để chứng minh cáo buộc.
Giáo sư luật chống độc quyền Rebecca Haw Allensworth từ Đại học Vanderbilt nhận định vụ kiện của FTC chống lại Meta là "một trong những vụ kiện mạnh mẽ hơn" nhắm vào Big Tech trong 5 năm qua, đặc biệt là nhờ các bằng chứng về ý định chống cạnh tranh của Meta khi mua lại Instagram và WhatsApp. Tuy nhiên, bà cũng cho rằng lập luận mạnh nhất của Meta sẽ là tấn công vào định nghĩa thị trường mà FTC đưa ra. Phán quyết của Thẩm phán Amit Mehta trong vụ kiện Google Search trước đó (kết luận Google độc quyền) có thể tạo đà thuận lợi cho FTC, khiến các thẩm phán khác "dễ dàng hơn" trong việc đưa ra phán quyết chống lại Big Tech.
Phiên tòa dự kiến sẽ có sự tham gia của hàng loạt nhân vật cấp cao từ Meta, bao gồm CEO Mark Zuckerberg, cựu COO Sheryl Sandberg, CTO Andrew Bosworth, lãnh đạo hiện tại và trước đây của Instagram, WhatsApp, cùng với các nhân chứng từ các công ty đối thủ như Snap, TikTok và Pinterest. Kết quả của cuộc đối đầu pháp lý đỉnh cao này sẽ có ảnh hưởng sâu rộng không chỉ đến tương lai của Meta mà còn cả ngành công nghiệp công nghệ toàn cầu.
