Mua hàng online sao cho an toàn? Công an Hà Nội "mách nước" chống lộ thông tin

[Khôi Nguyên]

Trước tình trạng gia tăng các vụ lừa đảo liên quan đến việc lộ lọt thông tin từ các đơn hàng mua sắm trực tuyến, Phòng An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao Công an TP Hà Nội đã đưa ra những khuyến cáo cụ thể giúp người tiêu dùng tự bảo vệ mình.

Hiểm họa từ những thông tin "vô tình" bị lộ trên gói hàng online

Hiện nay, tình trạng lộ, lọt thông tin cá nhân từ các đơn hàng khi mua sắm trực tuyến đang có dấu hiệu gia tăng đáng báo động, gây ra không ít phiền toái và tiềm ẩn nhiều rủi ro nghiêm trọng cho người tiêu dùng. Các đối tượng xấu có thể lợi dụng những thông tin này để thực hiện các hành vi lừa đảo, chiếm đoạt tài sản.

Trong thời gian qua, nhiều người dân đã chia sẻ về những trải nghiệm "dở khóc dở cười": chỉ vài giờ sau khi vừa đặt mua hàng trên mạng, họ đã nhận được cuộc gọi từ một người tự xưng là "shipper". Đối tượng này đọc chính xác tên, địa chỉ, món hàng đã đặt và số tiền phải thanh toán, sau đó yêu cầu người mua chuyển khoản trước một phần tiền hàng với lý do "đơn hàng cần được xác nhận" hoặc các lý do tương tự.

Thực tế, Công an TP Hà Nội đã tiếp nhận và đang trong quá trình giải quyết một số vụ việc các đối tượng lừa đảo giả mạo shipper gọi điện yêu cầu người dân chuyển khoản tiền cọc để được giao hàng. Tinh vi hơn, chúng còn có thể thông báo về các chương trình trúng thưởng không có thật, dựa trên chính những thông tin chi tiết từ đơn hàng đã bị lộ của nạn nhân.

Không chỉ dừng lại ở các vụ lừa đảo trực tiếp, thông tin từ các đơn hàng bị lộ còn có thể được các đối tượng xấu sử dụng cho nhiều mục đích phức tạp và nguy hiểm hơn, bao gồm:

• Phân tích hành vi tiêu dùng của người dân một cách trái phép để phục vụ cho các chiến dịch quảng cáo nhắm mục tiêu hoặc bán lại dữ liệu.
• Gửi các thông tin quảng cáo về hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng.
• Gửi thư rác (spam), tin nhắn quảng cáo không mong muốn gây phiền nhiễu.
• Nghiêm trọng hơn, những thông tin này có thể được sử dụng để tạo ra các cơ sở dữ liệu phục vụ cho các cuộc tấn công lừa đảo có chủ đích (targeted phishing attacks), nhằm đánh cắp các thông tin nhạy cảm hơn như tài khoản ngân hàng, tài khoản mạng xã hội của nạn nhân để chiếm đoạt tài sản.

​

Nguyên nhân và các biện pháp phòng tránh từ Công an TP Hà Nội

Theo Phòng An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao Công an TP Hà Nội, việc lộ lọt thông tin cá nhân có nhiều nguyên nhân khác nhau, nhưng chủ yếu xuất phát từ việc các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp và cả cá nhân người dùng chưa thực hiện đúng và đầy đủ các biện pháp bảo mật an ninh an toàn thông tin.

Để chủ động phòng ngừa và tránh trở thành nạn nhân của các đối tượng lừa đảo, Công an TP Hà Nội khuyến cáo người tiêu dùng một số nội dung quan trọng sau:

1. Cẩn trọng tối đa khi nhận hàng:
   • Luôn kiểm tra thật kỹ thông tin của người giao hàng (shipper), đối chiếu cẩn thận với thông tin đơn hàng hiển thị trên ứng dụng mua sắm của bạn (tên người gửi, mã vận đơn, tên sản phẩm, số tiền...).
   • Tuyệt đối không vội vàng thanh toán hay cung cấp thêm bất kỳ thông tin cá nhân nào (như mã OTP, mật khẩu...) nếu có bất kỳ nghi ngờ nào về người giao hàng hoặc quy trình giao nhận.
   • Nếu cảm thấy có điều gì bất thường, hãy liên hệ trực tiếp với người bán hàng hoặc tổng đài chăm sóc khách hàng của sàn thương mại điện tử mà bạn đã đặt mua để xác minh thông tin trước khi nhận hàng và thanh toán.
2. Bảo mật tài khoản mua sắm trực tuyến:
   • Sử dụng mật khẩu mạnh, phức tạp (kết hợp chữ hoa, chữ thường, số và ký tự đặc biệt) và đặc biệt là khác nhau cho từng tài khoản mua sắm trực tuyến, email, mạng xã hội.
   • Kích hoạt các biện pháp xác thực hai yếu tố (2FA) cho tất cả các tài khoản có hỗ trợ tính năng này. Đây là một lớp bảo vệ cực kỳ quan trọng.
3. Hạn chế chia sẻ thông tin đơn hàng một cách công khai:
   • Tuyệt đối không chia sẻ hình ảnh hóa đơn, thông tin chi tiết về đơn hàng (bao gồm mã vận đơn, thông tin cá nhân) lên các trang mạng xã hội hoặc các diễn đàn công cộng.
4. Xử lý bao bì, thùng hàng một cách cẩn thận:
   • Sau khi nhận hàng, hãy xé nhỏ hoặc làm mờ, che đi các thông tin cá nhân nhạy cảm (tên, địa chỉ, số điện thoại, mã vận đơn) được in trên bao bì, thùng hàng trước khi vứt bỏ chúng vào sọt rác. Đây là một nguồn rò rỉ thông tin rất phổ biến mà nhiều người thường bỏ qua.
5. Cập nhật thông tin và cảnh giác với các hình thức lừa đảo mới:
   • Thường xuyên theo dõi các thông báo, cảnh báo từ cơ quan chức năng (Công an, Bộ Thông tin và Truyền thông...) và các chuyên gia an ninh mạng về các hình thức lừa đảo trực tuyến mới để nâng cao cảnh giác.
6. Thông báo ngay khi có sự cố:
   • Nếu nghi ngờ thông tin cá nhân của mình đã bị lộ lọt hoặc bản thân đã trở thành nạn nhân của một vụ lừa đảo, cần nhanh chóng thông báo cho sàn thương mại điện tử nơi bạn đặt hàng, đơn vị vận chuyển liên quan và quan trọng nhất là trình báo ngay cho cơ quan công an gần nhất để được hỗ trợ điều tra và xử lý kịp thời.

Việc nâng cao ý thức cảnh giác và chủ động thực hiện các biện pháp tự bảo vệ là yếu tố then chốt giúp mỗi người dân tránh được những rủi ro không đáng có trong thời đại mua sắm trực tuyến bùng nổ như hiện nay.