Ổ bánh 1.300 năm hé lộ hình ảnh khác lạ của Chúa Jesus

[Nguyễn Hoàng]

Liệu một ổ bánh mì có thể giúp giải mã cách người xưa tin vào Chúa Giê-su như thế nào?

Tại một địa điểm cổ ở Thổ Nhĩ Kỳ, các nhà khảo cổ đã tìm thấy năm ổ bánh mì bị than hóa có niên đại khoảng 1.300 năm. Chúng không chỉ còn nguyên hình dạng hiếm thấy mà còn mang theo dấu tích tôn giáo rất rõ, trong đó có một ổ khắc hình Chúa Jesus kèm dòng chữ tiếng Hy Lạp với ý nghĩa cảm tạ. Phát hiện này đến từ Topraktepe, thuộc thành phố cổ Eirenopolis, nơi từng là trung tâm tôn giáo quan trọng dưới thời La Mã và Byzantine.

Ổ bánh mì cổ xưa mô tả Chúa Jesus là một người nông dân. Các nhà khảo cổ học cho biết nó được sử dụng trong lễ hiệp thông
​

Các nhà nghiên cứu cho biết những ổ bánh này được bảo quản nhờ quá trình cháy trong điều kiện thiếu oxy. Nhờ vậy, hoa văn và biểu tượng vẫn giữ được độ chi tiết cao, trở thành mẫu vật quý hiếm nhất từng ghi nhận ở khu vực Anatolia.

Biểu tượng “bánh của sự sống” hiện lên từ hiện vật​

Phát hiện này khiến nhiều người liên tưởng ngay đến câu nói trong Kinh Thánh: “Ta là bánh sự sống” (Giăng 6:35). Ở Eirenopolis thời đó, bánh mì không chỉ là thực phẩm. Nó còn được xem là vật linh thiêng, biểu tượng trực tiếp của Chúa Kitô, cả về nghĩa đen lẫn nghĩa bóng.

Phát hiện này gợi nhớ rõ ràng đến câu Kinh Thánh John 6:35, khi Chúa Jesus tuyên bố: "Ta là bánh sự sống". Đối với người dân Eirenopolis, loại bánh này không chỉ là thức ăn mà còn là một vật linh thiêng, được coi là hiện thân của Chúa Kitô theo cả nghĩa đen và nghĩa bóng.
​

Điểm đặc biệt là một ổ bánh không khắc hình ảnh Pantocrator – kiểu miêu tả Chúa Jesus thống trị như thường thấy – mà thể hiện Ngài như một người gieo giống. Hình tượng này cho thấy cách người xưa kết nối niềm tin với đời sống lao động thường ngày, dùng hình ảnh mùa vụ để nói về sự cứu rỗi và hy vọng. Điều đó cũng phản ánh quan niệm đạo đức rất đời thường, nơi đức tin gắn với công việc, sinh kế và mùa màng.

Bốn ổ bánh còn lại được trang trí bằng hình chữ thập, rất có thể được dùng trong các nghi thức hiệp thông hoặc thánh thể – nghi lễ xuất phát từ bữa Tiệc Ly, nơi Chúa Jesus lập nên việc ăn bánh và uống rượu để tưởng nhớ sự hy sinh của mình.

Chứng tích hữu hình hiếm hoi của nghi lễ Kitô giáo thời kỳ đầu​

Dù có nhiều tư liệu viết về các nghi thức này, số hiện vật thực tế còn tồn tại rất ít. Vì vậy, năm ổ bánh ở Topraktepe trở thành bằng chứng sống động cho cách cộng đồng Kitô hữu thời kỳ đầu thể hiện lòng thành qua những vật dụng bình thường nhất.

Ổ bánh khắc hình “Chúa Jesus gieo giống”, chữ Hy Lạp mang thông điệp cảm ơn và họa tiết thánh giá Malta khiến các nhà khảo cổ tin rằng chúng từng được sử dụng trong nghi thức thánh thể theo truyền thống Byzantine. Khi đó, bánh mì được xem là tượng trưng cho thân thể Chúa Kitô, còn bánh có men được coi là biểu trưng của sự sống và phục sinh.

Tổng cộng có năm ổ bánh mì được phát hiện, nhiều ổ trong số đó có họa tiết hình chữ thập

Những ổ bánh mì cổ xưa được tìm thấy ở Topraktepe, địa điểm của Eirenopolis cổ đại ở Thổ Nhĩ Kỳ
​

Eirenopolis – còn gọi là “thành phố hòa bình” – nằm gần khu vực Ermenek ngày nay. Thành phố giữ vị trí chiến lược trên tuyến giao thương nối biển Địa Trung Hải với vùng nội địa Anatolia. Các cuộc khai quật cho thấy nơi đây từng có tường thành, nhà ở đục trong đá và nghĩa trang lớn, vừa giữ vai trò phòng thủ vừa là trung tâm tôn giáo – hành chính trực thuộc Tòa Thượng phụ Constantinople.

Một số học giả liên hệ phát hiện này với lời dạy của Chúa Jesus tại hội đường Capernaum ở Galilee, nơi Ngài từng chữa lành người bệnh và nói về “bánh của sự sống” – sự nuôi dưỡng tinh thần song hành với đời sống thể chất. Hình ảnh gieo giống trên bánh đá cổ ở Topraktepe tiếp tục khắc họa tư tưởng ấy: đức tin hiện diện ngay trong lao động và mùa gặt.

Liệu ở Việt Nam, nếu tìm thấy một hiện vật tôn giáo dân gian trong hình thức đời thường như vậy, người ta sẽ nhìn nhận ra sao?

Nguồn: dailymail.co.uk