Bùi Minh Nhật
Intern Writer
Vào đầu những năm 2000, nhà nhân chủng học Gregory Forth đã đến đảo Flores, Indonesia để nghiên cứu thực địa. Khi trò chuyện với người dân tộc thiểu số sống trên các vùng núi, ông liên tục nghe kể về một loài sinh vật kỳ lạ nhỏ con, đầy lông và có hình dáng giống con người. Người dân gọi chúng là một dạng “người vượn”, thỉnh thoảng họ thấy thấp thoáng trong rừng sâu.
Những câu chuyện này đã khiến Forth suy nghĩ nghiêm túc: Liệu có thể còn một nhánh người nguyên thủy nào đó vẫn sống sót cho đến tận ngày nay? Giả thuyết của ông càng được củng cố khi vào năm 2004, các nhà khoa học tuyên bố phát hiện ra một loài người mới Homo floresiensis, còn được gọi là “người Hobbit” trong hang động Liang Bua trên đảo Flores. Bộ xương của loài người này cho thấy họ chỉ cao khoảng 1 mét, có hộp sọ nhỏ bằng quả bưởi và dáng đi thẳng đứng.
Kể từ đó, ít nhất 12 bộ xương khác của người Hobbit đã được khai quật cùng với các công cụ bằng đá, cho thấy họ từng sinh sống ở đây vào cuối thời kỳ Pleistocene, khoảng 50.000 năm trước. Điều đặc biệt là họ không chỉ nhỏ bé mà còn có nhiều đặc điểm rất cổ xưa, gần với tổ tiên xa xưa của loài người như Australopithecus afarensis một loài đã tuyệt chủng cách đây gần 3 triệu năm.
Gregory Forth không cho rằng những câu chuyện dân gian chỉ là tưởng tượng. Trong cuốn sách Between Ape and Human (2022), ông cho rằng có khả năng Homo floresiensis vẫn tồn tại đâu đó ở Flores. Ông nhấn mạnh rằng, trước đây, rồng Komodo cũng từng bị xem là truyền thuyết cho đến khi khoa học công nhận.
Tuy nhiên, phần lớn giới cổ nhân chủng học không đồng tình. Nhà nghiên cứu Matthew Tocheri từ Viện Smithsonian cho rằng việc loài người Hobbit còn tồn tại đến nay là "cực kỳ khó xảy ra". Để duy trì một quần thể, cần có hàng nghìn cá thể sinh sản ổn định qua nhiều thế hệ trong khi không ai từng ghi nhận dấu vết sinh học nào rõ ràng như phân, nước tiểu hay nơi cư trú của loài này.
Tocheri ví những câu chuyện về “người vượn” ở Flores giống như truyền thuyết Bigfoot ở Bắc Mỹ chúng trở thành một phần văn hóa chứ không hẳn là bằng chứng khoa học. Dù vậy, ông thừa nhận: “Bạn không thể chứng minh một cách chắc chắn rằng thứ gì đó không tồn tại.”
Đối với Forth, điều quan trọng là lắng nghe người dân địa phương. Ông cho rằng chính họ là những người hiểu rõ nhất về các sinh vật sống quanh mình. Và nếu người Hobbit thực sự còn tồn tại, phát hiện này không chỉ làm rung chuyển giới khoa học, mà còn đặt lại câu hỏi về định nghĩa "con người".
Những câu chuyện này đã khiến Forth suy nghĩ nghiêm túc: Liệu có thể còn một nhánh người nguyên thủy nào đó vẫn sống sót cho đến tận ngày nay? Giả thuyết của ông càng được củng cố khi vào năm 2004, các nhà khoa học tuyên bố phát hiện ra một loài người mới Homo floresiensis, còn được gọi là “người Hobbit” trong hang động Liang Bua trên đảo Flores. Bộ xương của loài người này cho thấy họ chỉ cao khoảng 1 mét, có hộp sọ nhỏ bằng quả bưởi và dáng đi thẳng đứng.
Kể từ đó, ít nhất 12 bộ xương khác của người Hobbit đã được khai quật cùng với các công cụ bằng đá, cho thấy họ từng sinh sống ở đây vào cuối thời kỳ Pleistocene, khoảng 50.000 năm trước. Điều đặc biệt là họ không chỉ nhỏ bé mà còn có nhiều đặc điểm rất cổ xưa, gần với tổ tiên xa xưa của loài người như Australopithecus afarensis một loài đã tuyệt chủng cách đây gần 3 triệu năm.
Liệu người Hobbit có thật sự tuyệt chủng?
Gregory Forth không cho rằng những câu chuyện dân gian chỉ là tưởng tượng. Trong cuốn sách Between Ape and Human (2022), ông cho rằng có khả năng Homo floresiensis vẫn tồn tại đâu đó ở Flores. Ông nhấn mạnh rằng, trước đây, rồng Komodo cũng từng bị xem là truyền thuyết cho đến khi khoa học công nhận.
Tuy nhiên, phần lớn giới cổ nhân chủng học không đồng tình. Nhà nghiên cứu Matthew Tocheri từ Viện Smithsonian cho rằng việc loài người Hobbit còn tồn tại đến nay là "cực kỳ khó xảy ra". Để duy trì một quần thể, cần có hàng nghìn cá thể sinh sản ổn định qua nhiều thế hệ trong khi không ai từng ghi nhận dấu vết sinh học nào rõ ràng như phân, nước tiểu hay nơi cư trú của loài này.
Tocheri ví những câu chuyện về “người vượn” ở Flores giống như truyền thuyết Bigfoot ở Bắc Mỹ chúng trở thành một phần văn hóa chứ không hẳn là bằng chứng khoa học. Dù vậy, ông thừa nhận: “Bạn không thể chứng minh một cách chắc chắn rằng thứ gì đó không tồn tại.”
Đối với Forth, điều quan trọng là lắng nghe người dân địa phương. Ông cho rằng chính họ là những người hiểu rõ nhất về các sinh vật sống quanh mình. Và nếu người Hobbit thực sự còn tồn tại, phát hiện này không chỉ làm rung chuyển giới khoa học, mà còn đặt lại câu hỏi về định nghĩa "con người".
