Khôi Nguyên
Writer
Trí tuệ nhân tạo (AI) và công nghệ deepfake không còn là những khái niệm khoa học viễn tưởng. Chúng đã trở thành những vũ khí nguy hiểm trong cả chiến tranh mạng và các hoạt động lừa đảo trực tuyến. Từ việc tự động hóa các cuộc tấn công vào hạ tầng trọng yếu cho đến việc tạo ra những video, giọng nói giả mạo để thao túng thông tin và chiếm đoạt tài sản, những công nghệ này đang định hình lại một cách đáng báo động cục diện an ninh toàn cầu và an toàn cá nhân.
Trong bối cảnh địa chính trị căng thẳng, trí tuệ nhân tạo (AI) và deepfake đang được khai thác như những công cụ mạnh mẽ để gây bất ổn xã hội và tấn công mạng trên diện rộng.
AI giúp tự động hóa các chiến dịch tấn công, cho phép chúng hoạt động liên tục, nhanh và khó bị phát hiện hơn. Theo báo cáo từ các hãng bảo mật CrowdStrike và Akamai, các thuật toán AI hiện nay có khả năng tự động quét tìm các lỗ hổng chưa từng được biết đến (zero-day), tạo ra các biến thể mã độc mới và tự học để né tránh các phần mềm diệt virus. Chúng còn có thể mô phỏng hành vi của người dùng để qua mặt hệ thống phòng thủ, đồng thời phân tích lượng lớn dữ liệu để lựa chọn thời điểm và phương pháp tấn công tối ưu nhằm vào các hạ tầng trọng yếu như năng lượng, y tế và các cơ quan chính phủ.
Trong khi đó, công nghệ deepfake lại được sử dụng như một vũ khí thông tin. Bằng cách tạo ra các video, âm thanh, hình ảnh giả mạo với độ chân thực ngày càng cao, các đối tượng có thể dễ dàng lan truyền tin sai lệch, gây chia rẽ nội bộ hoặc hạ uy tín của các cá nhân và tổ chức. Liên minh châu Âu (EU) đã ghi nhận các chiến dịch sử dụng hình ảnh cũ, thêm vào các chú thích sai lệch để dựng chuyện về việc binh lính Pháp tử trận ở Ukraine nhằm gây hoang mang. Một ví dụ khác là video giả mạo Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy kêu gọi quân đội hạ vũ khí, hay hình ảnh các nữ vận động viên đấu vật của Ấn Độ bị chỉnh sửa để làm mất uy tín cuộc biểu tình của họ.
Sự kết hợp giữa AI và deepfake cũng đang khiến các hành vi lừa đảo trực tuyến (phishing) trở nên tinh vi và khó bị phát hiện hơn rất nhiều, gây ra những thiệt hại tài chính khổng lồ.
AI có thể tự động thu thập và phân tích dữ liệu cá nhân từ các mạng xã hội hoặc các nguồn dữ liệu bị rò rỉ. Từ đó, nó tạo ra những email, tin nhắn SMS (smishing) hoặc các kịch bản gọi điện thoại (vishing) được "may đo" riêng cho từng nạn nhân. Các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) giúp cho nội dung lừa đảo trở nên mạch lạc với ngữ pháp chuẩn xác, dễ dàng vượt qua các bộ lọc thư rác và chiếm được lòng tin của người nhận.
Công nghệ deepfake còn được sử dụng để giả mạo giọng nói hoặc hình ảnh của người thân, đồng nghiệp hay các lãnh đạo doanh nghiệp. Một trong những vụ lừa đảo kinh điển nhất xảy ra vào năm 2019, khi một công ty năng lượng tại Anh đã bị lừa chuyển 243.000 USD sau khi một giám đốc nhận được cuộc gọi từ một giọng nói do AI tạo ra, giả mạo y hệt giọng của CEO người Đức, yêu cầu chuyển tiền khẩn cấp.
Mức độ nghiêm trọng của vấn đề này được thể hiện qua những con số thống kê đáng báo động. Theo một báo cáo từ công ty xác minh danh tính Onfido, các nỗ lực gian lận bằng deepfake đã tăng tới 3.000% chỉ trong năm 2023. Trong khi đó, báo cáo "The Deepfake Trends 2024" của công ty Regula cho thấy mức thiệt hại trung bình đối với hầu hết các tổ chức do loại gian lận này gây ra là khoảng 450.000 USD.
Sự trỗi dậy của AI và deepfake như những công cụ tấn công mạnh mẽ đang đặt ra một thách thức lớn cho toàn xã hội. Cuộc chiến giữa công nghệ tấn công và các biện pháp phòng thủ sẽ còn tiếp tục diễn ra một cách căng thẳng, đòi hỏi phải có những chiến lược toàn diện, kết hợp giữa việc phát triển công nghệ bảo mật tiên tiến, nâng cao nhận thức và giáo dục cho người dân, cùng với việc xây dựng các khung pháp lý chặt chẽ.
Chiến trường mới: AI và deepfake trong xung đột địa chính trị
Trong bối cảnh địa chính trị căng thẳng, trí tuệ nhân tạo (AI) và deepfake đang được khai thác như những công cụ mạnh mẽ để gây bất ổn xã hội và tấn công mạng trên diện rộng.
AI giúp tự động hóa các chiến dịch tấn công, cho phép chúng hoạt động liên tục, nhanh và khó bị phát hiện hơn. Theo báo cáo từ các hãng bảo mật CrowdStrike và Akamai, các thuật toán AI hiện nay có khả năng tự động quét tìm các lỗ hổng chưa từng được biết đến (zero-day), tạo ra các biến thể mã độc mới và tự học để né tránh các phần mềm diệt virus. Chúng còn có thể mô phỏng hành vi của người dùng để qua mặt hệ thống phòng thủ, đồng thời phân tích lượng lớn dữ liệu để lựa chọn thời điểm và phương pháp tấn công tối ưu nhằm vào các hạ tầng trọng yếu như năng lượng, y tế và các cơ quan chính phủ.
Trong khi đó, công nghệ deepfake lại được sử dụng như một vũ khí thông tin. Bằng cách tạo ra các video, âm thanh, hình ảnh giả mạo với độ chân thực ngày càng cao, các đối tượng có thể dễ dàng lan truyền tin sai lệch, gây chia rẽ nội bộ hoặc hạ uy tín của các cá nhân và tổ chức. Liên minh châu Âu (EU) đã ghi nhận các chiến dịch sử dụng hình ảnh cũ, thêm vào các chú thích sai lệch để dựng chuyện về việc binh lính Pháp tử trận ở Ukraine nhằm gây hoang mang. Một ví dụ khác là video giả mạo Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy kêu gọi quân đội hạ vũ khí, hay hình ảnh các nữ vận động viên đấu vật của Ấn Độ bị chỉnh sửa để làm mất uy tín cuộc biểu tình của họ.
Khi lừa đảo trực tuyến trở nên tinh vi hơn bao giờ hết
Sự kết hợp giữa AI và deepfake cũng đang khiến các hành vi lừa đảo trực tuyến (phishing) trở nên tinh vi và khó bị phát hiện hơn rất nhiều, gây ra những thiệt hại tài chính khổng lồ.
AI có thể tự động thu thập và phân tích dữ liệu cá nhân từ các mạng xã hội hoặc các nguồn dữ liệu bị rò rỉ. Từ đó, nó tạo ra những email, tin nhắn SMS (smishing) hoặc các kịch bản gọi điện thoại (vishing) được "may đo" riêng cho từng nạn nhân. Các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) giúp cho nội dung lừa đảo trở nên mạch lạc với ngữ pháp chuẩn xác, dễ dàng vượt qua các bộ lọc thư rác và chiếm được lòng tin của người nhận.
Công nghệ deepfake còn được sử dụng để giả mạo giọng nói hoặc hình ảnh của người thân, đồng nghiệp hay các lãnh đạo doanh nghiệp. Một trong những vụ lừa đảo kinh điển nhất xảy ra vào năm 2019, khi một công ty năng lượng tại Anh đã bị lừa chuyển 243.000 USD sau khi một giám đốc nhận được cuộc gọi từ một giọng nói do AI tạo ra, giả mạo y hệt giọng của CEO người Đức, yêu cầu chuyển tiền khẩn cấp.
Những con số báo động và cuộc chiến phòng thủ
Mức độ nghiêm trọng của vấn đề này được thể hiện qua những con số thống kê đáng báo động. Theo một báo cáo từ công ty xác minh danh tính Onfido, các nỗ lực gian lận bằng deepfake đã tăng tới 3.000% chỉ trong năm 2023. Trong khi đó, báo cáo "The Deepfake Trends 2024" của công ty Regula cho thấy mức thiệt hại trung bình đối với hầu hết các tổ chức do loại gian lận này gây ra là khoảng 450.000 USD.
Sự trỗi dậy của AI và deepfake như những công cụ tấn công mạnh mẽ đang đặt ra một thách thức lớn cho toàn xã hội. Cuộc chiến giữa công nghệ tấn công và các biện pháp phòng thủ sẽ còn tiếp tục diễn ra một cách căng thẳng, đòi hỏi phải có những chiến lược toàn diện, kết hợp giữa việc phát triển công nghệ bảo mật tiên tiến, nâng cao nhận thức và giáo dục cho người dân, cùng với việc xây dựng các khung pháp lý chặt chẽ.
