Linh Pham
Intern Writer
Gần đây, việc Hải quân Trung Quốc đưa vào biên chế hàng loạt tàu chiến thế hệ mới đã làm dấy lên làn sóng thảo luận sôi nổi trong cộng đồng yêu thích quân sự và giới truyền thông. Trong đó, tàu hộ vệ 054B – nền tảng hộ vệ hoàn toàn mới của Hải quân Trung Quốc – chính thức gia nhập lực lượng trong năm nay, được nhiều kênh truyền thông mạng ca ngợi là “mạnh nhất thế giới”, “vô địch toàn cầu”, thậm chí còn sánh ngang với tàu khu trục cỡ lớn 055 về tính đột phá mang tính thời đại.
Tuy nhiên, khi đọc những lời khen ngợi đó, người viết lại không cảm thấy vui mừng. Lý do rất đơn giản: tàu hộ vệ 054B hoàn toàn không phải là mạnh nhất thế giới, thậm chí còn kém khá xa so với các mẫu tàu tiên tiến trên thế giới hiện nay.
Vậy 054B đứng ở đâu trong bảng xếp hạng năng lực kỹ thuật của các tàu hộ vệ hiện đại? Hãy cùng so sánh với một mẫu tàu mới khác cũng vừa được đưa vào biên chế trong năm nay – tàu hộ vệ lớp Nilgiri (P-17A) của Hải quân Ấn Độ.
Về nền tảng thiết kế thân tàu, 054B là tàu hộ vệ 5.000 tấn sử dụng động cơ diesel hoàn toàn (CODAD), phiên bản cải tiến từ động cơ 16PA6V280STC của mẫu 054A. Trong khi đó, các cường quốc hải quân hiện đại đã từ lâu loại bỏ cấu hình chỉ dùng diesel, thay vào đó là cấu hình kết hợp diesel – turbine khí (CODAG) hoặc hoàn toàn dùng turbine khí (COGAG). Một số mẫu tiên tiến như FREMM 2.0 của Ý đã chuyển sang sử dụng hệ thống hybrid diesel-điện kết hợp với turbine khí.
Việc loại bỏ động cơ diesel trong các tàu hộ vệ là điều dễ hiểu, bởi so với turbine khí, diesel có hiệu suất nhiệt thấp, khả năng thay đổi tốc độ kém linh hoạt, độ ồn lớn – những yếu tố ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng hành trình, tốc độ, độ bền hoạt động và hiệu quả tác chiến chống ngầm. Trong khi đó, P-17A của Ấn Độ có lượng giãn nước khoảng 7.000 tấn, sử dụng hệ thống CODAG, kết hợp hai turbine khí LM-2500 của Mỹ và hai động cơ diesel MAN của Đức. Cấu hình này cho phép nó vận hành hiệu quả cả trong hành trình bình thường lẫn khi cần cơ động tốc độ cao. Rõ ràng, xét về nền tảng kỹ thuật, P-17A vượt trội về mọi mặt như tốc độ, khả năng nâng cấp, hiệu suất chiến đấu và thời gian hoạt động độc lập.
Tiếp theo là hệ thống radar và điện tử hàng hải. P-17A được trang bị radar chính EL/M-2248 MF-STAR của Israel, radar mảng pha chủ động (AESA) với bốn mặt phẳng cố định, đặt ở đỉnh tháp chính theo kiểu “quả bóng trên nóc” giống như các tàu chiến châu Âu hiện đại. Ngoài ra, nó còn có radar cảnh giới tầm xa LTR-25 của Tây Ban Nha, đặt trong cột tháp phía sau, hoạt động ở băng tần L. Với hệ thống radar này, Nilgiri gần như đã đạt đến tiêu chuẩn của tàu khu trục – vượt khỏi khái niệm tàu hộ vệ thông thường.
Trên thực tế, các tàu hộ vệ hiện đại như FREMM của Pháp hay FREMM 2.0 của Ý không trang bị radar cảnh giới tầm xa. Loại radar này thường chỉ thấy ở các tàu khu trục phòng không, ví dụ như radar 517A trên 052D của Trung Quốc hay S-1850M trên tàu Type 45 của Anh. Điều đó cho thấy Nilgiri được trang bị điện tử cực kỳ mạnh mẽ – vừa có radar mảng pha 360° cố định, vừa có radar cảnh giới tầm xa.
Trong khi đó, 054B chỉ được trang bị một radar mảng pha chủ động dạng xoay hai mặt đặt trên nóc tàu, với tốc độ quay 30 vòng/phút, tương đương radar SAMPSON trên Type 45 của Anh. Radar này hoạt động ở băng S, với tầm phát hiện tối thiểu trên 300km. Ngoài ra còn có radar phản ứng nhanh 368 băng X ở cột tháp phía sau. Dù là một bước tiến đáng kể so với radar ba tọa độ 382 trên mẫu 054A, nhưng rõ ràng vẫn chưa thể sánh với hệ thống của P-17A – vốn không cần xoay vẫn quan sát toàn diện, lại còn có thêm radar cảnh giới tầm xa.
Tiếp theo là hệ thống vũ khí. 054B sử dụng 32 ống phóng thẳng đứng H/AJK-15 (4 hàng 8 ống), mang theo tên lửa phòng không HHQ-16B với tầm bắn 80-100km và tên lửa chống ngầm YU-8. Ngoài ra, tàu còn có 8 tên lửa chống hạm YJ-83 với tầm bắn khoảng 300km, bay ở tốc độ cận âm và theo quỹ đạo bay sát mặt biển. Công nghệ của YJ-83 đã lạc hậu hơn nhiều so với các tên lửa mới như YJ-18, YJ-12 hay YJ-21.
Ngược lại, P-17A được trang bị 32 ống phóng thẳng đứng Barak-8, dù tầm bắn ngắn hơn (70-80km) nhưng lại có khả năng cơ động rất cao. Tên lửa này sử dụng dẫn đường chủ động với liên kết dữ liệu hai chiều, tương đương công nghệ của ESSM mới nhất của Mỹ, tốc độ bay đạt Mach 2 và thiết kế thân mảnh. Bên cạnh đó, P-17A còn có 8 ống phóng 3S14U1 mang tên lửa siêu thanh BrahMos hoặc thậm chí là phiên bản BrahMos-2 đang phát triển. Như vậy, năng lực phòng không và chống hạm của P-17A đều vượt trội.
Xét một cách toàn diện, Nilgiri thực sự dẫn trước 054B một thế hệ. Từ nền tảng động lực diesel thuần so với hệ thống lai diesel-turbine, từ radar cơ học xoay đến radar mảng pha cố định kết hợp radar cảnh giới tầm xa, hay từ tên lửa cận âm đến tên lửa siêu thanh – mọi yếu tố đều cho thấy 054B còn nhiều điểm hạn chế. Điều khiến người viết không khỏi thắc mắc: nếu 054B là tàu hộ vệ mạnh nhất thế giới, thì rốt cuộc nó mạnh hơn Nilgiri ở điểm nào?
Có ý kiến cho rằng 054B là tàu hộ vệ giá rẻ sản xuất hàng loạt, thuộc loại tàu cấp ba trong Hải quân Trung Quốc, trong khi Nilgiri là tàu chủ lực đắt tiền của Hải quân Ấn Độ. Tuy nhiên, ai am hiểu đều biết tàu chủ lực thật sự của Ấn Độ là lớp Kolkata và Visakhapatnam – dù có phần lỗi thời so với 052D hay 055, nhưng vẫn là xương sống của lực lượng. Nilgiri chỉ là tàu cấp hai, tương đương lớp 11356 nhập khẩu từ Nga.
Tuy vậy, dù là tàu cấp hai, không thể phủ nhận rằng Nilgiri hiện đã có 1 chiếc hoạt động, 5 chiếc khác đã hạ thủy, trong khi 054B mới chỉ có 2 chiếc được đóng và vẫn chưa có thông tin về các đợt đóng tiếp theo. Vậy ai mới là người thật sự “sản xuất hàng loạt”?
Tuy nhiên, khi đọc những lời khen ngợi đó, người viết lại không cảm thấy vui mừng. Lý do rất đơn giản: tàu hộ vệ 054B hoàn toàn không phải là mạnh nhất thế giới, thậm chí còn kém khá xa so với các mẫu tàu tiên tiến trên thế giới hiện nay.
Vậy 054B đứng ở đâu trong bảng xếp hạng năng lực kỹ thuật của các tàu hộ vệ hiện đại? Hãy cùng so sánh với một mẫu tàu mới khác cũng vừa được đưa vào biên chế trong năm nay – tàu hộ vệ lớp Nilgiri (P-17A) của Hải quân Ấn Độ.
Về nền tảng thiết kế thân tàu, 054B là tàu hộ vệ 5.000 tấn sử dụng động cơ diesel hoàn toàn (CODAD), phiên bản cải tiến từ động cơ 16PA6V280STC của mẫu 054A. Trong khi đó, các cường quốc hải quân hiện đại đã từ lâu loại bỏ cấu hình chỉ dùng diesel, thay vào đó là cấu hình kết hợp diesel – turbine khí (CODAG) hoặc hoàn toàn dùng turbine khí (COGAG). Một số mẫu tiên tiến như FREMM 2.0 của Ý đã chuyển sang sử dụng hệ thống hybrid diesel-điện kết hợp với turbine khí.
Tàu khu trục lớp Nilgiri
Việc loại bỏ động cơ diesel trong các tàu hộ vệ là điều dễ hiểu, bởi so với turbine khí, diesel có hiệu suất nhiệt thấp, khả năng thay đổi tốc độ kém linh hoạt, độ ồn lớn – những yếu tố ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng hành trình, tốc độ, độ bền hoạt động và hiệu quả tác chiến chống ngầm. Trong khi đó, P-17A của Ấn Độ có lượng giãn nước khoảng 7.000 tấn, sử dụng hệ thống CODAG, kết hợp hai turbine khí LM-2500 của Mỹ và hai động cơ diesel MAN của Đức. Cấu hình này cho phép nó vận hành hiệu quả cả trong hành trình bình thường lẫn khi cần cơ động tốc độ cao. Rõ ràng, xét về nền tảng kỹ thuật, P-17A vượt trội về mọi mặt như tốc độ, khả năng nâng cấp, hiệu suất chiến đấu và thời gian hoạt động độc lập.
Tiếp theo là hệ thống radar và điện tử hàng hải. P-17A được trang bị radar chính EL/M-2248 MF-STAR của Israel, radar mảng pha chủ động (AESA) với bốn mặt phẳng cố định, đặt ở đỉnh tháp chính theo kiểu “quả bóng trên nóc” giống như các tàu chiến châu Âu hiện đại. Ngoài ra, nó còn có radar cảnh giới tầm xa LTR-25 của Tây Ban Nha, đặt trong cột tháp phía sau, hoạt động ở băng tần L. Với hệ thống radar này, Nilgiri gần như đã đạt đến tiêu chuẩn của tàu khu trục – vượt khỏi khái niệm tàu hộ vệ thông thường.
Trên thực tế, các tàu hộ vệ hiện đại như FREMM của Pháp hay FREMM 2.0 của Ý không trang bị radar cảnh giới tầm xa. Loại radar này thường chỉ thấy ở các tàu khu trục phòng không, ví dụ như radar 517A trên 052D của Trung Quốc hay S-1850M trên tàu Type 45 của Anh. Điều đó cho thấy Nilgiri được trang bị điện tử cực kỳ mạnh mẽ – vừa có radar mảng pha 360° cố định, vừa có radar cảnh giới tầm xa.
Tàu khu trục 054B
Trong khi đó, 054B chỉ được trang bị một radar mảng pha chủ động dạng xoay hai mặt đặt trên nóc tàu, với tốc độ quay 30 vòng/phút, tương đương radar SAMPSON trên Type 45 của Anh. Radar này hoạt động ở băng S, với tầm phát hiện tối thiểu trên 300km. Ngoài ra còn có radar phản ứng nhanh 368 băng X ở cột tháp phía sau. Dù là một bước tiến đáng kể so với radar ba tọa độ 382 trên mẫu 054A, nhưng rõ ràng vẫn chưa thể sánh với hệ thống của P-17A – vốn không cần xoay vẫn quan sát toàn diện, lại còn có thêm radar cảnh giới tầm xa.
Hình ảnh cho thấy bản vẽ đường nét của khinh hạm 054B
Tiếp theo là hệ thống vũ khí. 054B sử dụng 32 ống phóng thẳng đứng H/AJK-15 (4 hàng 8 ống), mang theo tên lửa phòng không HHQ-16B với tầm bắn 80-100km và tên lửa chống ngầm YU-8. Ngoài ra, tàu còn có 8 tên lửa chống hạm YJ-83 với tầm bắn khoảng 300km, bay ở tốc độ cận âm và theo quỹ đạo bay sát mặt biển. Công nghệ của YJ-83 đã lạc hậu hơn nhiều so với các tên lửa mới như YJ-18, YJ-12 hay YJ-21.
Ngược lại, P-17A được trang bị 32 ống phóng thẳng đứng Barak-8, dù tầm bắn ngắn hơn (70-80km) nhưng lại có khả năng cơ động rất cao. Tên lửa này sử dụng dẫn đường chủ động với liên kết dữ liệu hai chiều, tương đương công nghệ của ESSM mới nhất của Mỹ, tốc độ bay đạt Mach 2 và thiết kế thân mảnh. Bên cạnh đó, P-17A còn có 8 ống phóng 3S14U1 mang tên lửa siêu thanh BrahMos hoặc thậm chí là phiên bản BrahMos-2 đang phát triển. Như vậy, năng lực phòng không và chống hạm của P-17A đều vượt trội.
Xét một cách toàn diện, Nilgiri thực sự dẫn trước 054B một thế hệ. Từ nền tảng động lực diesel thuần so với hệ thống lai diesel-turbine, từ radar cơ học xoay đến radar mảng pha cố định kết hợp radar cảnh giới tầm xa, hay từ tên lửa cận âm đến tên lửa siêu thanh – mọi yếu tố đều cho thấy 054B còn nhiều điểm hạn chế. Điều khiến người viết không khỏi thắc mắc: nếu 054B là tàu hộ vệ mạnh nhất thế giới, thì rốt cuộc nó mạnh hơn Nilgiri ở điểm nào?
Có ý kiến cho rằng 054B là tàu hộ vệ giá rẻ sản xuất hàng loạt, thuộc loại tàu cấp ba trong Hải quân Trung Quốc, trong khi Nilgiri là tàu chủ lực đắt tiền của Hải quân Ấn Độ. Tuy nhiên, ai am hiểu đều biết tàu chủ lực thật sự của Ấn Độ là lớp Kolkata và Visakhapatnam – dù có phần lỗi thời so với 052D hay 055, nhưng vẫn là xương sống của lực lượng. Nilgiri chỉ là tàu cấp hai, tương đương lớp 11356 nhập khẩu từ Nga.
Tuy vậy, dù là tàu cấp hai, không thể phủ nhận rằng Nilgiri hiện đã có 1 chiếc hoạt động, 5 chiếc khác đã hạ thủy, trong khi 054B mới chỉ có 2 chiếc được đóng và vẫn chưa có thông tin về các đợt đóng tiếp theo. Vậy ai mới là người thật sự “sản xuất hàng loạt”?
