Sussie
Intern Writer
Ngày 25 tháng 9 năm 2012 là một trong những cột mốc quan trọng trong lịch sử quân sự Trung Quốc. Vào ngày này, tàu sân bay đầu tiên của Trung Quốc, Liaoning, đã chính thức được biên chế vào Hải quân Quân Giải phóng Nhân dân. Đây là bước ngoặt đánh dấu sự chuyển mình của một hạm đội đang ngày càng lớn mạnh, từ một “hải quân nước nâu” chủ yếu sử dụng để tuần tra các vùng nước nội địa và bờ biển, sang một “hải quân nước xanh” với khả năng thực hiện các nhiệm vụ trên quy mô toàn cầu.
Sau hàng thế kỷ, Trung Quốc, một cường quốc về đất liền truyền thống, đang xây dựng lực lượng hải quân có khả năng hoạt động và có thể một ngày nào đó thống trị các vùng biển Tây Thái Bình Dương, Biển Đông và đặc biệt là Eo biển Đài Loan. Điều này đã tạo ra một cuộc đối đầu không thể tránh khỏi với Hải quân Hoa Kỳ, lực lượng thống trị Thái Bình Dương từ năm 1945.
Tuy nhiên, Hải quân Hoa Kỳ lại thiếu chuẩn bị để đối phó với thách thức của Trung Quốc. Trong hai thập kỷ sau khi Chiến tranh Lạnh kết thúc, số lượng tàu chiến của họ đã giảm mạnh từ 529 chiếc vào năm 1991 xuống còn 287 chiếc vào năm 2012. Thực tế, Hải quân Mỹ đã quen với vị thế là lực lượng hàng hải hàng đầu toàn cầu đến nỗi nhiều tàu khu trục còn không được trang bị tên lửa chống hạm. Tên lửa chống hạm mà họ sở hữu, AGM-84 Harpoon, lại là một thiết kế cũ kỹ được đưa vào sử dụng từ những năm 1970.
Để có thể can thiệp và kiềm chế sự hung hăng của Trung Quốc ở khu vực Thái Bình Dương, Hải quân Mỹ cần một loại tên lửa chống hạm mới – và cần gấp. Tên lửa Chống Hạm Tầm Xa (LRASM) ra đời chính là giải pháp cho bài toán này, nó có thể trở thành sự khác biệt giữa thắng lợi và thất bại trong các kế hoạch quân sự của Lầu Năm Góc.
Không thể phủ nhận rằng LRASM đã kế thừa nhiều đặc điểm từ các loại tên lửa đi trước. Năm 2003, Không quân Mỹ giới thiệu tên lửa AGM-158A Joint Air to Surface Standoff Missile, hay còn gọi là JASSM. Được thiết kế để phóng từ các máy bay ném bom chiến lược như B-1B Lancer, B-2A Spirit và B-52H Stratofortress, JASSM đánh dấu một thế hệ mới của các tên lửa hành trình tấn công mặt đất. Với hình dáng cánh ngắn và tốc độ dưới âm, tên lửa này không chỉ được chế tạo để tránh radar của kẻ thù mà còn có thể bay ở độ cao gần mặt đất, bên dưới tầm phủ sóng radar của đối phương. JASSM sử dụng kết hợp giữa hệ thống định vị vệ tinh GPS và hệ thống dẫn hướng quán tính dự phòng để điều hướng tới mục tiêu, sau đó xác nhận mục tiêu bằng đầu dò hồng ngoại gắn ở mũi. Đầu đạn của tên lửa này, với trọng lượng nửa tấn, có khả năng tiêu diệt ngay cả các mục tiêu ngầm.
JASSM đã thành công, và Lầu Năm Góc quyết định nó có thể trở thành nền tảng cho một loại tên lửa chống hạm mới. Tuy nhiên, việc xác định mục tiêu trên biển lại mang đến nhiều vấn đề mới: đầu tiên, tàu chiến trên biển hiếm khi đứng yên, một chiếc tàu di chuyển với tốc độ 35 hải lý (khoảng 64 km/h) có thể di chuyển đến 64 km trong một giờ. Các tàu chiến, đặc biệt là tàu sân bay và tàu vận tải đổ bộ, thường được bảo vệ tốt hơn nhiều so với các mục tiêu trên đất liền, được bao quanh bởi một vành đai bảo vệ từ các tàu tuần dương, khu trục và hộ tống mang theo radar và tên lửa phòng không.
Việc phát triển một tên lửa chống hạm thế hệ mới là một sự hợp tác ba bên giữa DARPA (cơ quan nghiên cứu và phát triển của Lầu Năm Góc), Hải quân và Không quân. Các yêu cầu rất rõ ràng: “Cần phải kiềm chế sự hung hăng của Trung Quốc trong một lĩnh vực chủ yếu trên biển đòi hỏi khả năng chống hạm và khoảng cách tấn công xa hơn,” Tom Karako, một chuyên gia cao cấp tại Chương trình An ninh Quốc tế và Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế cho biết. “LRASM mang lại nhiều cải tiến hiện đại hóa, bao gồm các đặc điểm tàng hình, tầm bắn xa hơn cùng với sự đa dạng trong các nền tảng và phương thức phóng.”
Quá trình phát triển kéo dài từ năm 2009 đến 2013, đạt được thành công trong một cuộc thử nghiệm vào năm 2013 khi tên lửa mới phóng từ máy bay ném bom B-1B Lancer đã tấn công thành công một mục tiêu trên biển. Sau hai lần thử nghiệm bay thành công, tên lửa mới, giờ được biết đến là Tên Lửa Chống Hạm Tầm Xa (AGM-158C), chính thức trở thành một chương trình của Hải quân. Với tầm hoạt động khoảng 560 km, nó có tầm xa gấp bốn lần so với Harpoon cũ. Tên lửa này được chứng nhận có thể phóng từ máy bay B-1B Lancer và máy bay tiêm kích F/A-18E/F Super Hornet, trong khi hai loại máy bay tiêm kích F-35 Lightning và máy bay tuần tra biển P-8 Poseidon hiện đang trong quá trình thử nghiệm bay.
Một khi đã được phóng, LRASM giữ liên lạc dữ liệu không dây với tàu chiến hoặc máy bay phát động, cho phép cập nhật mục tiêu vào phút cuối. Khác với JASSM bay gần mặt đất, LRASM bay đến gần kẻ thù ở độ cao lớn hơn, nơi mà cảm biến tần số vô tuyến của nó có thể phát hiện, phân tích và xác định các dấu hiệu radar của tàu địch. LRASM có khả năng nhận diện các radar của kẻ thù trong quỹ đạo của nó và sau đó có thể điều chỉnh đường bay để tránh bị bắn hạ và giữ bí mật.
Khi gần đến mục tiêu, LRASM giảm độ cao xuống gần mặt nước, thường chỉ từ 9 mét trở xuống. Đầu dò hồng ngoại sẽ tìm kiếm các tàu chiến kẻ thù trên đường đi, xác định các mục tiêu như tàu sân bay và điều hướng tên lửa để đánh trúng, với đầu đạn nặng 450 kg. LRASM thậm chí có thể tấn công vào những đặc điểm cụ thể trên một tàu, như phần đảo nổi lên trên boong một tàu sân bay hoặc bên hông cụ thể của một tàu. Tính năng này rất hữu ích đối với ba tàu sân bay của Trung Quốc: Liaoning, Shandong và Fujian, tất cả đều có thang máy máy bay nằm ở bên phải của tàu. Một tàu sân bay không thể chuyển giao máy bay từ thang máy lên boong sẽ không thể nạp đạn hoặc tiếp nhiên liệu, dẫn đến nguy cơ thất bại trong các hoạt động bay.
Dù có những khả năng ấn tượng, Hải quân không thể chỉ dựa vào LRASM để giành chiến thắng. Các tàu mặt nước có thể sẽ mang theo tên lửa Naval Strike Missile mới, trong khi tàu ngầm sẽ được trang bị ngư lôi và tên lửa siêu thanh Conventional Prompt Strike mới. Mục tiêu là tạo ra nhiều mối đe dọa đối với lực lượng hải quân Trung Quốc, nhằm đảm bảo rằng ít nhất một trong số đó sẽ thành công. “Để giữ cho hải quân Trung Quốc rơi vào tầm nguy hiểm sẽ cần nhiều giải pháp khác nhau,” Karaoke nhấn mạnh, “trong đó LRASM chỉ là một phần trong tổng thể.” (Popsci)
Sau hàng thế kỷ, Trung Quốc, một cường quốc về đất liền truyền thống, đang xây dựng lực lượng hải quân có khả năng hoạt động và có thể một ngày nào đó thống trị các vùng biển Tây Thái Bình Dương, Biển Đông và đặc biệt là Eo biển Đài Loan. Điều này đã tạo ra một cuộc đối đầu không thể tránh khỏi với Hải quân Hoa Kỳ, lực lượng thống trị Thái Bình Dương từ năm 1945.
Tuy nhiên, Hải quân Hoa Kỳ lại thiếu chuẩn bị để đối phó với thách thức của Trung Quốc. Trong hai thập kỷ sau khi Chiến tranh Lạnh kết thúc, số lượng tàu chiến của họ đã giảm mạnh từ 529 chiếc vào năm 1991 xuống còn 287 chiếc vào năm 2012. Thực tế, Hải quân Mỹ đã quen với vị thế là lực lượng hàng hải hàng đầu toàn cầu đến nỗi nhiều tàu khu trục còn không được trang bị tên lửa chống hạm. Tên lửa chống hạm mà họ sở hữu, AGM-84 Harpoon, lại là một thiết kế cũ kỹ được đưa vào sử dụng từ những năm 1970.
Để có thể can thiệp và kiềm chế sự hung hăng của Trung Quốc ở khu vực Thái Bình Dương, Hải quân Mỹ cần một loại tên lửa chống hạm mới – và cần gấp. Tên lửa Chống Hạm Tầm Xa (LRASM) ra đời chính là giải pháp cho bài toán này, nó có thể trở thành sự khác biệt giữa thắng lợi và thất bại trong các kế hoạch quân sự của Lầu Năm Góc.
Không thể phủ nhận rằng LRASM đã kế thừa nhiều đặc điểm từ các loại tên lửa đi trước. Năm 2003, Không quân Mỹ giới thiệu tên lửa AGM-158A Joint Air to Surface Standoff Missile, hay còn gọi là JASSM. Được thiết kế để phóng từ các máy bay ném bom chiến lược như B-1B Lancer, B-2A Spirit và B-52H Stratofortress, JASSM đánh dấu một thế hệ mới của các tên lửa hành trình tấn công mặt đất. Với hình dáng cánh ngắn và tốc độ dưới âm, tên lửa này không chỉ được chế tạo để tránh radar của kẻ thù mà còn có thể bay ở độ cao gần mặt đất, bên dưới tầm phủ sóng radar của đối phương. JASSM sử dụng kết hợp giữa hệ thống định vị vệ tinh GPS và hệ thống dẫn hướng quán tính dự phòng để điều hướng tới mục tiêu, sau đó xác nhận mục tiêu bằng đầu dò hồng ngoại gắn ở mũi. Đầu đạn của tên lửa này, với trọng lượng nửa tấn, có khả năng tiêu diệt ngay cả các mục tiêu ngầm.
JASSM đã thành công, và Lầu Năm Góc quyết định nó có thể trở thành nền tảng cho một loại tên lửa chống hạm mới. Tuy nhiên, việc xác định mục tiêu trên biển lại mang đến nhiều vấn đề mới: đầu tiên, tàu chiến trên biển hiếm khi đứng yên, một chiếc tàu di chuyển với tốc độ 35 hải lý (khoảng 64 km/h) có thể di chuyển đến 64 km trong một giờ. Các tàu chiến, đặc biệt là tàu sân bay và tàu vận tải đổ bộ, thường được bảo vệ tốt hơn nhiều so với các mục tiêu trên đất liền, được bao quanh bởi một vành đai bảo vệ từ các tàu tuần dương, khu trục và hộ tống mang theo radar và tên lửa phòng không.
Việc phát triển một tên lửa chống hạm thế hệ mới là một sự hợp tác ba bên giữa DARPA (cơ quan nghiên cứu và phát triển của Lầu Năm Góc), Hải quân và Không quân. Các yêu cầu rất rõ ràng: “Cần phải kiềm chế sự hung hăng của Trung Quốc trong một lĩnh vực chủ yếu trên biển đòi hỏi khả năng chống hạm và khoảng cách tấn công xa hơn,” Tom Karako, một chuyên gia cao cấp tại Chương trình An ninh Quốc tế và Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế cho biết. “LRASM mang lại nhiều cải tiến hiện đại hóa, bao gồm các đặc điểm tàng hình, tầm bắn xa hơn cùng với sự đa dạng trong các nền tảng và phương thức phóng.”
Quá trình phát triển kéo dài từ năm 2009 đến 2013, đạt được thành công trong một cuộc thử nghiệm vào năm 2013 khi tên lửa mới phóng từ máy bay ném bom B-1B Lancer đã tấn công thành công một mục tiêu trên biển. Sau hai lần thử nghiệm bay thành công, tên lửa mới, giờ được biết đến là Tên Lửa Chống Hạm Tầm Xa (AGM-158C), chính thức trở thành một chương trình của Hải quân. Với tầm hoạt động khoảng 560 km, nó có tầm xa gấp bốn lần so với Harpoon cũ. Tên lửa này được chứng nhận có thể phóng từ máy bay B-1B Lancer và máy bay tiêm kích F/A-18E/F Super Hornet, trong khi hai loại máy bay tiêm kích F-35 Lightning và máy bay tuần tra biển P-8 Poseidon hiện đang trong quá trình thử nghiệm bay.
Một khi đã được phóng, LRASM giữ liên lạc dữ liệu không dây với tàu chiến hoặc máy bay phát động, cho phép cập nhật mục tiêu vào phút cuối. Khác với JASSM bay gần mặt đất, LRASM bay đến gần kẻ thù ở độ cao lớn hơn, nơi mà cảm biến tần số vô tuyến của nó có thể phát hiện, phân tích và xác định các dấu hiệu radar của tàu địch. LRASM có khả năng nhận diện các radar của kẻ thù trong quỹ đạo của nó và sau đó có thể điều chỉnh đường bay để tránh bị bắn hạ và giữ bí mật.
Khi gần đến mục tiêu, LRASM giảm độ cao xuống gần mặt nước, thường chỉ từ 9 mét trở xuống. Đầu dò hồng ngoại sẽ tìm kiếm các tàu chiến kẻ thù trên đường đi, xác định các mục tiêu như tàu sân bay và điều hướng tên lửa để đánh trúng, với đầu đạn nặng 450 kg. LRASM thậm chí có thể tấn công vào những đặc điểm cụ thể trên một tàu, như phần đảo nổi lên trên boong một tàu sân bay hoặc bên hông cụ thể của một tàu. Tính năng này rất hữu ích đối với ba tàu sân bay của Trung Quốc: Liaoning, Shandong và Fujian, tất cả đều có thang máy máy bay nằm ở bên phải của tàu. Một tàu sân bay không thể chuyển giao máy bay từ thang máy lên boong sẽ không thể nạp đạn hoặc tiếp nhiên liệu, dẫn đến nguy cơ thất bại trong các hoạt động bay.
Dù có những khả năng ấn tượng, Hải quân không thể chỉ dựa vào LRASM để giành chiến thắng. Các tàu mặt nước có thể sẽ mang theo tên lửa Naval Strike Missile mới, trong khi tàu ngầm sẽ được trang bị ngư lôi và tên lửa siêu thanh Conventional Prompt Strike mới. Mục tiêu là tạo ra nhiều mối đe dọa đối với lực lượng hải quân Trung Quốc, nhằm đảm bảo rằng ít nhất một trong số đó sẽ thành công. “Để giữ cho hải quân Trung Quốc rơi vào tầm nguy hiểm sẽ cần nhiều giải pháp khác nhau,” Karaoke nhấn mạnh, “trong đó LRASM chỉ là một phần trong tổng thể.” (Popsci)
