Hoàng Anh
Writer
Trận động đất mạnh 7.7 độ tấn công miền Trung Myanmar vào trưa ngày 28/3 đã gây ra thảm họa nghiêm trọng, không chỉ ở nước sở tại mà còn lan rộng ảnh hưởng ra các quốc gia lân cận, bao gồm cả Thái Lan và Việt Nam. Số người thương vong đang tăng lên và các chuyên gia cảnh báo về nguy cơ dư chấn mạnh.
Những điểm chính:
Theo Cơ quan Khảo sát Địa chất Mỹ (USGS), trận động đất chính mạnh 7.7 độ (thang độ mạnh moment - Mw) xảy ra vào đầu giờ chiều ngày 28/3 tại khu vực Mandalay, Myanmar. Tâm chấn của trận động đất rất nông, chỉ ở độ sâu khoảng 10 km, khiến mức độ tàn phá trên mặt đất trở nên vô cùng lớn.
Chỉ vài phút sau trận động đất chính, một dư chấn mạnh 6.4 độ đã xảy ra gần đó. Liên tiếp sau đó là các trận động đất nhỏ hơn (4.6 và 4.5 độ) cũng được ghi nhận tại khu vực Shwebo trong cùng ngày.
Thiệt hại nặng nề tại Myanmar và Thái Lan
Tình trạng nhà cửa bị sập hoặc hư hại nghiêm trọng, cùng với đường sá bị nứt gãy, liên tục được báo cáo từ Myanmar. Tối 28/3, Tướng Min Aung Hlaing, lãnh đạo chính quyền Myanmar, cho biết ít nhất 144 người đã thiệt mạng và 732 người bị thương do động đất ở nước này.
Bill McGuire, giáo sư danh dự về các mối nguy hiểm địa vật lý và khí hậu tại University College London, nhận định: "Chất lượng xây dựng ở khu vực này có khả năng không đủ tốt để chịu được mức độ rung chấn mạnh như vậy. Số lượng thương vong chắc chắn sẽ tiếp tục tăng."
Rung chấn mạnh cũng lan tới thủ đô Bangkok của Thái Lan, cách tâm chấn hàng nghìn km, khiến các tòa nhà cao tầng rung lắc. Ít nhất 3 người đã thiệt mạng tại Bangkok. Giới chức Thái Lan cũng đang chạy đua để giải cứu ít nhất 81 người được cho là mắc kẹt dưới đống đổ nát của một tòa nhà cao tầng đang xây dựng.
Tại Việt Nam, người dân ở các tòa nhà cao tầng tại Hà Nội và TP.HCM cũng cảm nhận được rung lắc rõ rệt.
Nguyên nhân khoa học: 'Con dao lớn cắt sâu vào Trái Đất'
Trận động đất này là kết quả của sự dịch chuyển và va chạm giữa các mảng kiến tạo khổng lồ. Cụ thể, theo USGS và các chuyên gia, nó xảy ra do quá trình "đứt gãy trượt ngang" (strike-slip faulting) trên đứt gãy Sagaing, ranh giới tự nhiên giữa mảng kiến tạo Ấn Độ (phía tây) và mảng Á-Âu (phía đông). Mảng Ấn Độ đã dịch chuyển về phía bắc so với mảng Á-Âu dọc theo đứt gãy này.
James Jackson, giáo sư tại Đại học Cambridge (Anh), mô tả vết đứt gãy kéo dài "suốt một phút", gây ra những chuyển động ngang mạnh mẽ trên mặt đất. "Hãy tưởng tượng một tờ giấy bị xé rách, tốc độ rách khoảng 2 km/giây," ông nói. "Nó làm đường đứt gãy bị dịch chuyển, như con dao lớn cắt sâu vào Trái Đất."
Đo lường cường độ và so sánh với các trận động đất khác
Mặc dù thang đo Richter quen thuộc với nhiều người, các nhà khoa học hiện nay sử dụng thang độ mạnh moment (Mw) để đo các trận động đất lớn một cách chính xác hơn. Thang đo này tính toán dựa trên độ bền của đá, diện tích đứt gãy và khoảng cách dịch chuyển.
Theo giáo sư McGuire, trận động đất 7.7 độ ở Myanmar là một trận động đất rất lớn theo mọi tiêu chuẩn. Tác động của nó càng trở nên tồi tệ hơn do tâm chấn rất nông (10 km). "Nếu tâm chấn ở độ sâu 100 km, mức độ ảnh hưởng sẽ nhỏ hơn nhiều," ông giải thích.
Trung tâm Mạng lưới Động đất Trung Quốc (CENC) đo được cường độ trận động đất lên tới 7.9 độ. CNN nhận định đây là trận động đất mạnh nhất tấn công Myanmar kể từ năm 1946.
Mức độ rung lắc và thiệt hại được so sánh với trận động đất kinh hoàng ở Thổ Nhĩ Kỳ năm 2023 (khiến hơn 50.000 người thiệt mạng). USGS ước tính, số người ở Myanmar phải chịu mức độ rung lắc dữ dội và nghiêm trọng (cấp VIII và IX) lên tới gần 5 triệu người, cao gần gấp đôi so với con số 2,7 triệu người trong trận động đất ở Thổ Nhĩ Kỳ.
Lịch sử địa chấn và cảnh báo dư chấn
Khu vực xảy ra động đất từng chứng kiến nhiều trận động đất lớn trong quá khứ. Kể từ năm 1900, đã có 6 trận động đất mạnh từ 7 độ trở lên xảy ra trong phạm vi 250 km quanh tâm chấn lần này.
Tiến sĩ Roger Musson, nghiên cứu viên danh dự tại Cục Khảo sát Địa chất Anh, cho biết sự kiện tương tự gần đây nhất trong khu vực xảy ra vào năm 1956. Do đã lâu không có động đất lớn, các công trình xây dựng có thể chưa được thiết kế để chống chịu lực địa chấn mạnh, dẫn đến mức độ thiệt hại và thương vong cao hơn.
Giáo sư McGuire cảnh báo: "Đã có dư chấn lớn, và có thể có thêm nhiều dư chấn khác trong những giờ đến vài ngày tới. Những dư chấn này có thể làm đổ sập tòa nhà vốn đã yếu và khiến công việc cứu hộ trở nên khó khăn hơn."
Trận động đất mạnh 7.7 độ tại Myanmar đã gây ra thảm họa nghiêm trọng, cướp đi sinh mạng của hàng trăm người và gây thiệt hại nặng nề về cơ sở hạ tầng. Tâm chấn nông và lịch sử địa chấn phức tạp của khu vực là những yếu tố làm tăng mức độ tàn phá. Hiện tại, các nỗ lực cứu hộ đang được khẩn trương tiến hành, nhưng nguy cơ từ các dư chấn mạnh vẫn còn hiện hữu.
#ĐộngđấtởViệtNam
Những điểm chính:
- Trận động đất mạnh 7.7 độ (thang độ mạnh moment - Mw) xảy ra ở miền Trung Myanmar vào trưa 28/3, tâm chấn nông (10km).
- Rung lắc dữ dội lan rộng, ảnh hưởng đến Thái Lan, Việt Nam. Số người chết tại Myanmar vượt 144, tại Thái Lan ít nhất 3 người.
- Nguyên nhân: Đứt gãy trượt ngang trên đứt gãy Sagaing giữa mảng kiến tạo Ấn Độ và Á-Âu.
- Mức độ rung lắc và số người bị ảnh hưởng nghiêm trọng được đánh giá tương tự hoặc hơn trận động đất ở Thổ Nhĩ Kỳ năm 2023.
- Chuyên gia cảnh báo nguy cơ dư chấn mạnh trong những ngày tới, gây thêm thiệt hại và cản trở cứu hộ.
Theo Cơ quan Khảo sát Địa chất Mỹ (USGS), trận động đất chính mạnh 7.7 độ (thang độ mạnh moment - Mw) xảy ra vào đầu giờ chiều ngày 28/3 tại khu vực Mandalay, Myanmar. Tâm chấn của trận động đất rất nông, chỉ ở độ sâu khoảng 10 km, khiến mức độ tàn phá trên mặt đất trở nên vô cùng lớn.
Chỉ vài phút sau trận động đất chính, một dư chấn mạnh 6.4 độ đã xảy ra gần đó. Liên tiếp sau đó là các trận động đất nhỏ hơn (4.6 và 4.5 độ) cũng được ghi nhận tại khu vực Shwebo trong cùng ngày.
Thiệt hại nặng nề tại Myanmar và Thái Lan
Tình trạng nhà cửa bị sập hoặc hư hại nghiêm trọng, cùng với đường sá bị nứt gãy, liên tục được báo cáo từ Myanmar. Tối 28/3, Tướng Min Aung Hlaing, lãnh đạo chính quyền Myanmar, cho biết ít nhất 144 người đã thiệt mạng và 732 người bị thương do động đất ở nước này.
Bill McGuire, giáo sư danh dự về các mối nguy hiểm địa vật lý và khí hậu tại University College London, nhận định: "Chất lượng xây dựng ở khu vực này có khả năng không đủ tốt để chịu được mức độ rung chấn mạnh như vậy. Số lượng thương vong chắc chắn sẽ tiếp tục tăng."
Rung chấn mạnh cũng lan tới thủ đô Bangkok của Thái Lan, cách tâm chấn hàng nghìn km, khiến các tòa nhà cao tầng rung lắc. Ít nhất 3 người đã thiệt mạng tại Bangkok. Giới chức Thái Lan cũng đang chạy đua để giải cứu ít nhất 81 người được cho là mắc kẹt dưới đống đổ nát của một tòa nhà cao tầng đang xây dựng.
Tại Việt Nam, người dân ở các tòa nhà cao tầng tại Hà Nội và TP.HCM cũng cảm nhận được rung lắc rõ rệt.
Nguyên nhân khoa học: 'Con dao lớn cắt sâu vào Trái Đất'
Trận động đất này là kết quả của sự dịch chuyển và va chạm giữa các mảng kiến tạo khổng lồ. Cụ thể, theo USGS và các chuyên gia, nó xảy ra do quá trình "đứt gãy trượt ngang" (strike-slip faulting) trên đứt gãy Sagaing, ranh giới tự nhiên giữa mảng kiến tạo Ấn Độ (phía tây) và mảng Á-Âu (phía đông). Mảng Ấn Độ đã dịch chuyển về phía bắc so với mảng Á-Âu dọc theo đứt gãy này.
James Jackson, giáo sư tại Đại học Cambridge (Anh), mô tả vết đứt gãy kéo dài "suốt một phút", gây ra những chuyển động ngang mạnh mẽ trên mặt đất. "Hãy tưởng tượng một tờ giấy bị xé rách, tốc độ rách khoảng 2 km/giây," ông nói. "Nó làm đường đứt gãy bị dịch chuyển, như con dao lớn cắt sâu vào Trái Đất."
Đo lường cường độ và so sánh với các trận động đất khác
Mặc dù thang đo Richter quen thuộc với nhiều người, các nhà khoa học hiện nay sử dụng thang độ mạnh moment (Mw) để đo các trận động đất lớn một cách chính xác hơn. Thang đo này tính toán dựa trên độ bền của đá, diện tích đứt gãy và khoảng cách dịch chuyển.
Theo giáo sư McGuire, trận động đất 7.7 độ ở Myanmar là một trận động đất rất lớn theo mọi tiêu chuẩn. Tác động của nó càng trở nên tồi tệ hơn do tâm chấn rất nông (10 km). "Nếu tâm chấn ở độ sâu 100 km, mức độ ảnh hưởng sẽ nhỏ hơn nhiều," ông giải thích.
Trung tâm Mạng lưới Động đất Trung Quốc (CENC) đo được cường độ trận động đất lên tới 7.9 độ. CNN nhận định đây là trận động đất mạnh nhất tấn công Myanmar kể từ năm 1946.
Mức độ rung lắc và thiệt hại được so sánh với trận động đất kinh hoàng ở Thổ Nhĩ Kỳ năm 2023 (khiến hơn 50.000 người thiệt mạng). USGS ước tính, số người ở Myanmar phải chịu mức độ rung lắc dữ dội và nghiêm trọng (cấp VIII và IX) lên tới gần 5 triệu người, cao gần gấp đôi so với con số 2,7 triệu người trong trận động đất ở Thổ Nhĩ Kỳ.
Lịch sử địa chấn và cảnh báo dư chấn
Khu vực xảy ra động đất từng chứng kiến nhiều trận động đất lớn trong quá khứ. Kể từ năm 1900, đã có 6 trận động đất mạnh từ 7 độ trở lên xảy ra trong phạm vi 250 km quanh tâm chấn lần này.
Tiến sĩ Roger Musson, nghiên cứu viên danh dự tại Cục Khảo sát Địa chất Anh, cho biết sự kiện tương tự gần đây nhất trong khu vực xảy ra vào năm 1956. Do đã lâu không có động đất lớn, các công trình xây dựng có thể chưa được thiết kế để chống chịu lực địa chấn mạnh, dẫn đến mức độ thiệt hại và thương vong cao hơn.
Giáo sư McGuire cảnh báo: "Đã có dư chấn lớn, và có thể có thêm nhiều dư chấn khác trong những giờ đến vài ngày tới. Những dư chấn này có thể làm đổ sập tòa nhà vốn đã yếu và khiến công việc cứu hộ trở nên khó khăn hơn."
Trận động đất mạnh 7.7 độ tại Myanmar đã gây ra thảm họa nghiêm trọng, cướp đi sinh mạng của hàng trăm người và gây thiệt hại nặng nề về cơ sở hạ tầng. Tâm chấn nông và lịch sử địa chấn phức tạp của khu vực là những yếu tố làm tăng mức độ tàn phá. Hiện tại, các nỗ lực cứu hộ đang được khẩn trương tiến hành, nhưng nguy cơ từ các dư chấn mạnh vẫn còn hiện hữu.
#ĐộngđấtởViệtNam
