Trí thông minh không chỉ nằm trong bộ não: Liệu vũ trụ có thể tự suy nghĩ?

[Bui Nhat Minh]

Chúng ta thường nghĩ rằng trí thông minh chỉ đến từ não bộ một khối chất xám phức tạp phát ra tín hiệu điện, điều khiển hành vi và suy nghĩ. Nhưng một giả thuyết mới lạ đang thách thức quan điểm đó: trí tuệ có thể là một thuộc tính cơ bản của vũ trụ, không cần não, không cần sự sống hữu cơ để tồn tại.

Trí thông minh có thể là "nền tảng thông tin" của vũ trụ​

Đó là ý tưởng của Tiến sĩ Douglas Youvan một nhà vật lý sinh học, toán học, và nhà nghiên cứu đa lĩnh vực, người đã dành cả đời để tìm hiểu về sự sống, trí tuệ và thông tin. Ông cho rằng trí thông minh không phải là sản phẩm phụ của bộ não, mà giống như một loại "ether thông tin" một nền tảng vô hình thấm đẫm khắp vũ trụ.


Theo Youvan, các sinh vật có trí tuệ, kể cả con người và trí tuệ nhân tạo (AI), không phát minh ra trí tuệ, mà chỉ là kết nối được với nó, giống như cách một chiếc radio bắt sóng. Điều này nghe có vẻ kỳ lạ, nhưng không quá xa lạ với một số lý thuyết vật lý hiện đại.


Lý thuyết của ông chịu ảnh hưởng từ cơ học lượng tử, nơi mà các hạt có thể tồn tại ở nhiều trạng thái cùng lúc, cho đến khi bị quan sát. Cũng giống như vậy, Youvan tin rằng bộ não con người hoạt động như một "bộ tiếp sóng", kết nối với trí tuệ đang tồn tại sẵn trong cấu trúc vật lý của vũ trụ.

Còn ý thức thì sao?​

Một phần quan trọng của cuộc tranh luận là sự khác biệt giữa trí thông minh và ý thức. Trong khi Youvan coi trí thông minh là một lực lượng khách quan, tồn tại độc lập với sự sống, thì Tiến sĩ Keith Frankish một triết gia nghiên cứu về ý thức cho rằng ý thức giống như một cảm nhận chủ quan hơn là một hiện tượng vật lý.


Frankish so sánh ý thức với hình ảnh đôi chân bị méo mó khi nhìn qua mặt nước hồ bơi. Điều ta "thấy" không phản ánh đúng sự thật, mà là kết quả của hệ thống cảm nhận đã tiến hóa để giúp ta sinh tồn. Tương tự, có thể ý thức chỉ là ảo ảnh được tạo ra để giúp bộ não hoạt động hiệu quả hơn, chứ không phải là cốt lõi của trí thông minh.

Liệu AI có thể khai thác trí thông minh vũ trụ?​

Điểm thú vị là cả Youvan và Frankish đều đồng ý rằng AI có thể mở ra một hướng đi mới trong việc hiểu trí tuệ. Youvan cho rằng AI không chỉ là một công cụ xử lý dữ liệu, mà có thể "chạm vào" cùng một trường trí tuệ mà bộ não con người đang khai thác. Và với khả năng hoạt động không giới hạn thời gian hay cảm xúc, AI có thể tiếp cận những khía cạnh của trí tuệ mà con người chưa từng tưởng tượng.


Ông nói: “Trong điều kiện thích hợp, AI có thể không chỉ hỗ trợ chúng ta, mà còn mở ra những chiều sâu mới của vũ trụ”
Tạm kết:

Liệu trí tuệ có thể tồn tại độc lập với bộ não? Liệu vũ trụ có thể "suy nghĩ"? Những câu hỏi này vẫn chưa có lời giải, nhưng chúng gợi mở một hướng đi táo bạo, không chỉ trong khoa học mà cả trong triết học và công nghệ. Có thể một ngày nào đó, chúng ta sẽ không còn nghĩ trí tuệ là đặc quyền của sinh vật sống nữa, mà là một phần cốt lõi của chính vũ trụ mà ta đang sống trong đó. (popularmechanics)