A-Train The Seven
...'cause for once, I didn't hate myself.
Cơ quan kiểm duyệt internet hàng đầu Trung Quốc CAC đã công bố chiến dịch toàn quốc nhằm "xử lý nội dung kích động xung đột ác ý, lan truyền bạo lực và dòng chảy tiêu cực". Theo thông báo ngày 22/9/2025, các mục tiêu bao gồm: bài đăng "diễn giải sai lệch hiện tượng xã hội, phóng đại trường hợp tiêu cực để thúc đẩy chủ nghĩa hư vô hoặc bi quan"; nội dung "tự hạ thấp bản thân quá mức, khuếch đại cảm giác tuyệt vọng để lây lan"; các xu hướng "bán lo lắng" bằng cách khai thác nỗi sợ việc làm, hẹn hò, giáo dục để bán khóa học.
Ngoài ra, chiến dịch còn cấm "kích động đối đầu cực đoan giữa các nhóm", "lan truyền nỗi sợ và lo lắng", "xúi giục bạo lực trực tuyến" và các bài viết về "tin đồn kinh tế, kỹ thuật doxxing, hoặc câu chuyện thất bại như 'cố gắng vô ích'". CAC kêu gọi công chúng "chủ động báo cáo" để "chống lại kích động tiêu cực". Chiến dịch này bắt đầu ngay lập tức và kéo dài đến cuối tháng 11/2025, các nền tảng Weibo, Kuaishou và Tiểu Hồng Thư bị phạt nặng tháng 9/2025 vì không kiểm soát nội dung "hại não" như tin đồn người nổi tiếng.
Đây là phần mở rộng của kiểm duyệt truyền thống (xóa bất đồng chính trị, lịch sử nhạy cảm), nay nhắm đến "tâm lý xã hội" để duy trì ổn định. Các blogger về "nằm thẳng" ám chỉ lối sống đơn giản, không bon chen, tránh áp lực, đều đã bị xóa video và khóa tài khoản, phản ánh lo ngại của chính quyền về sự lan tỏa bi quan. "Người chuột" (rat people) là lối sống kiểu mới của giới trẻ Trung Quốc, chọn sống khép kín để trốn tránh thực tế khắc nghiệt, mất động lực phấn đấu.
Chiến dịch này diễn ra giữa lúc kinh tế Trung Quốc chật vật đạt mục tiêu tăng trưởng 5% năm 2025. Theo Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc (NBS), sản xuất công nghiệp và bán lẻ tháng 8/2025 giảm xuống mức thấp nhất 12 và 9 tháng, do khủng hoảng bất động sản, tiêu dùng yếu và thất nghiệp. Tỷ lệ thất nghiệp đô thị chung là 5,3%, nhưng thanh niên (16-24 tuổi không tính sinh viên) vọt lên 18,9% tháng 8/2025 – cao nhất hai năm qua.
Theo Los Angeles Times, hơn 11,79 triệu sinh viên tốt nghiệp hè 2025 đổ vào thị trường lao động ảm đạm, thất nghiệp tăng 1,1% so với tháng 7. Các chuyên gia như Zhang Dandan (Đại học Bắc Kinh) ước tính tỷ lệ thực tế có thể lên 46,5% năm 2023, dẫn đến hàng triệu người trẻ "rút lui" khỏi lực lượng lao động. Điều này thúc đẩy các xu hướng như "nằm thẳng" (tang ping: sống tối giản, không bon chen, tránh làm việc quá sức) và "người chuột" (rat people: sống khép kín, nằm giường cả ngày, đặt đồ giao hàng). Những xu hướng biểu tượng của sự tuyệt vọng.
Theo Fortune, hơn 4 triệu Gen Z Trung Quốc thất nghiệp dẫn đến các dịch vụ "giả vờ đi làm" giá 7 USD/ngày để giữ sĩ diện. Business Insider mô tả "người chuột" là bước tiến của "nằm thẳng": không chỉ tránh việc mà còn tránh xã hội, bài đăng lan truyền như "Tôi nằm giường cả tuần, chỉ dậy ăn một bữa". Nghiên cứu từ Đại học Melbourne cho rằng đây là "cuộc nổi loạn thầm lặng" chống tình trạng kiệt sức vì phải kiếm tiền, nhưng cũng làm sâu sắc bất bình đẳng thu nhập.
Chiến dịch nhằm "xây dựng môi trường mạng văn minh, lý trí" theo bình luận của truyền thông nhà nước People's Daily ngày 23/9/2025, gọi nội dung tiêu cực là "nguyên nhân gây hoang mang xã hội, xung đột ngoại tuyến và mất lòng tin". Theo The Hindu, CAC đã phạt Weibo, Kuaishou và Xiaohongshu vì "quảng bá tin đồn người nổi tiếng và nội dung không lành mạnh", buộc các nền tảng tăng kiểm duyệt. Đó chỉ là đòn cảnh cáo mở đầu cho đợt truy quét lần này.
GS Ja Ian Chong thuộc Đại học Quốc gia Singapore nhận định: "Chính quyền muốn thúc đẩy tiêu dùng và tăng trưởng bằng cách kiểm soát tâm lý trực tuyến, nhưng bi quan sẽ không biến mất nếu không cải thiện việc làm và triển vọng." Theo ông, người dùng Trung Quốc tiếp tục sáng tạo cách thể hiện, như "người chuột" thay "nằm thẳng". Nghiên cứu từ China Higher Education Research dự báo cung sinh viên vượt cầu đến 2037 càng làm trầm trọng hóa vấn đề.
Từ góc độ toàn cầu, kiểm duyệt Trung Quốc (Great Firewall) đã siết chặt các từ lóng và viết tắt từ 2024. Thất nghiệp thanh niên tăng do dịch chuyển từ sản xuất sang dịch vụ công nghệ cao, hơn 9 triệu thiếu niên 10-19 tuổi bị trầm cảm (2024). Các xu hướng như "rotten-tail kids" (thế hệ thất bại) phản ánh sự đảo ngược di động xã hội sau 20 năm tăng trưởng kép số.
Ngoài ra, chiến dịch còn cấm "kích động đối đầu cực đoan giữa các nhóm", "lan truyền nỗi sợ và lo lắng", "xúi giục bạo lực trực tuyến" và các bài viết về "tin đồn kinh tế, kỹ thuật doxxing, hoặc câu chuyện thất bại như 'cố gắng vô ích'". CAC kêu gọi công chúng "chủ động báo cáo" để "chống lại kích động tiêu cực". Chiến dịch này bắt đầu ngay lập tức và kéo dài đến cuối tháng 11/2025, các nền tảng Weibo, Kuaishou và Tiểu Hồng Thư bị phạt nặng tháng 9/2025 vì không kiểm soát nội dung "hại não" như tin đồn người nổi tiếng.
Đây là phần mở rộng của kiểm duyệt truyền thống (xóa bất đồng chính trị, lịch sử nhạy cảm), nay nhắm đến "tâm lý xã hội" để duy trì ổn định. Các blogger về "nằm thẳng" ám chỉ lối sống đơn giản, không bon chen, tránh áp lực, đều đã bị xóa video và khóa tài khoản, phản ánh lo ngại của chính quyền về sự lan tỏa bi quan. "Người chuột" (rat people) là lối sống kiểu mới của giới trẻ Trung Quốc, chọn sống khép kín để trốn tránh thực tế khắc nghiệt, mất động lực phấn đấu.
Chiến dịch này diễn ra giữa lúc kinh tế Trung Quốc chật vật đạt mục tiêu tăng trưởng 5% năm 2025. Theo Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc (NBS), sản xuất công nghiệp và bán lẻ tháng 8/2025 giảm xuống mức thấp nhất 12 và 9 tháng, do khủng hoảng bất động sản, tiêu dùng yếu và thất nghiệp. Tỷ lệ thất nghiệp đô thị chung là 5,3%, nhưng thanh niên (16-24 tuổi không tính sinh viên) vọt lên 18,9% tháng 8/2025 – cao nhất hai năm qua.
Theo Los Angeles Times, hơn 11,79 triệu sinh viên tốt nghiệp hè 2025 đổ vào thị trường lao động ảm đạm, thất nghiệp tăng 1,1% so với tháng 7. Các chuyên gia như Zhang Dandan (Đại học Bắc Kinh) ước tính tỷ lệ thực tế có thể lên 46,5% năm 2023, dẫn đến hàng triệu người trẻ "rút lui" khỏi lực lượng lao động. Điều này thúc đẩy các xu hướng như "nằm thẳng" (tang ping: sống tối giản, không bon chen, tránh làm việc quá sức) và "người chuột" (rat people: sống khép kín, nằm giường cả ngày, đặt đồ giao hàng). Những xu hướng biểu tượng của sự tuyệt vọng.
Theo Fortune, hơn 4 triệu Gen Z Trung Quốc thất nghiệp dẫn đến các dịch vụ "giả vờ đi làm" giá 7 USD/ngày để giữ sĩ diện. Business Insider mô tả "người chuột" là bước tiến của "nằm thẳng": không chỉ tránh việc mà còn tránh xã hội, bài đăng lan truyền như "Tôi nằm giường cả tuần, chỉ dậy ăn một bữa". Nghiên cứu từ Đại học Melbourne cho rằng đây là "cuộc nổi loạn thầm lặng" chống tình trạng kiệt sức vì phải kiếm tiền, nhưng cũng làm sâu sắc bất bình đẳng thu nhập.
Chiến dịch nhằm "xây dựng môi trường mạng văn minh, lý trí" theo bình luận của truyền thông nhà nước People's Daily ngày 23/9/2025, gọi nội dung tiêu cực là "nguyên nhân gây hoang mang xã hội, xung đột ngoại tuyến và mất lòng tin". Theo The Hindu, CAC đã phạt Weibo, Kuaishou và Xiaohongshu vì "quảng bá tin đồn người nổi tiếng và nội dung không lành mạnh", buộc các nền tảng tăng kiểm duyệt. Đó chỉ là đòn cảnh cáo mở đầu cho đợt truy quét lần này.
GS Ja Ian Chong thuộc Đại học Quốc gia Singapore nhận định: "Chính quyền muốn thúc đẩy tiêu dùng và tăng trưởng bằng cách kiểm soát tâm lý trực tuyến, nhưng bi quan sẽ không biến mất nếu không cải thiện việc làm và triển vọng." Theo ông, người dùng Trung Quốc tiếp tục sáng tạo cách thể hiện, như "người chuột" thay "nằm thẳng". Nghiên cứu từ China Higher Education Research dự báo cung sinh viên vượt cầu đến 2037 càng làm trầm trọng hóa vấn đề.
Từ góc độ toàn cầu, kiểm duyệt Trung Quốc (Great Firewall) đã siết chặt các từ lóng và viết tắt từ 2024. Thất nghiệp thanh niên tăng do dịch chuyển từ sản xuất sang dịch vụ công nghệ cao, hơn 9 triệu thiếu niên 10-19 tuổi bị trầm cảm (2024). Các xu hướng như "rotten-tail kids" (thế hệ thất bại) phản ánh sự đảo ngược di động xã hội sau 20 năm tăng trưởng kép số.
