'Trung Quốc rút khỏi kênh đào Phù Nam' - từ đâu có thông tin này?

[Con voi còi]

'Trung Quốc rút khỏi kênh đào Phù Nam' xuất phát từ các kênh youtube giật tít câu view. Thực tế, Trung Quốc không rút khỏi kênh đào Phù Nam, mà chỉ giảm vốn đầu tư từ dự kiến ban đầu 100% vận hành theo phương thức BOT trong vòng 40-50 năm xuống còn 49% của 1,7 tỷ USD. Phần còn lại do Campuchia bỏ ra. Tại sao lại có sự thay đổi như vậy?

Kênh đào Funan Techo dài 180 km trị giá 1,7 tỷ đô la được quy hoạch sẽ kết nối thủ đô của đất nước với tỉnh Kep ở bờ biển phía nam Campuchia, giúp thành phố này tiếp cận Vịnh Thái Lan.

Campuchia hy vọng kênh đào rộng 100 mét, sâu 5,4 mét sẽ giảm chi phí vận chuyển hàng hóa đến cảng nước sâu duy nhất của nước này là Sihanoukville và giảm sự phụ thuộc vào các cảng của Việt Nam.

Thủ tướng Campuchia Hun Manet đã ca ngợi dự án này là "biểu tượng của lòng yêu nước và sự đoàn kết dân tộc".

Sau cuộc họp vào tháng 9/2023, TCT Hợp tác Cầu đường Trung Quốc (CBRC) đã ký một thỏa thuận với Campuchia để tài trợ cho việc xây dựng kênh đào. Chịu toàn bộ gánh nặng tài chính 1,7 tỷ đô la Mỹ cần thiết để thực hiện dự án, CBRC đã tự khẳng định mình là bên liên quan chính của Kênh đào Funan Techo.

Lý do đằng sau khoản đầu tư đáng kể của Trung Quốc vào dự án này có thể được biện minh bởi nhiều yếu tố:

• Lợi nhuận kinh tế: Theo hợp đồng đã quy định, vị thế của Trung Quốc là bên liên quan chính trong dự án trao cho họ quyền quản lý độc quyền đối với kênh đào trong thời hạn kéo dài từ 40 đến 50 năm. Trong thời gian này, Trung Quốc vẫn nắm toàn quyền kiểm soát các khía cạnh hoạt động, bao gồm cả thu phí – tài xế dự kiến sẽ phải trả từ 12 đô la Mỹ cho một chiếc ô tô nhỏ và lên đến 60 đô la Mỹ cho một xe tải chở hàng một chiều trên đường cao tốc. Chỉ sau khi hết 50 năm, quyền quản lý kênh đào mới được chuyển giao cho Campuchia.
• Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI): Trong khuôn khổ rộng hơn của BRI của Trung Quốc, Kênh đào Funan Techo đóng vai trò quan trọng trong việc tăng cường kết nối khu vực và thúc đẩy Trung Quốc theo đuổi phát triển chất lượng cao. Kênh đào sẽ thúc đẩy việc thực hiện đầy đủ Phát triển công nghiệp và Hành lang lúa gạo và cá.
• Tăng cường ảnh hưởng trong khu vực: Đầu tư của Trung Quốc vào khu vực này phù hợp với tham vọng bao trùm của quốc gia này là tăng cường quan hệ kinh tế, ngoại giao và địa chính trị với Phnom Penh. Khoản đầu tư đáng kể này làm sâu sắc thêm sự phụ thuộc lẫn nhau về kinh tế của Campuchia với Bắc Kinh, qua đó khuếch đại ảnh hưởng của Trung Quốc trong khu vực. Bằng cách định vị mình là đối tác kinh tế quan trọng của Campuchia, Trung Quốc đang sẵn sàng gây ảnh hưởng lớn hơn trong việc định hình động lực ở Đông Nam Á.

Nhưng đến khi khởi công, phía Trung Quốc đã giảm vốn đầu tư xuống còn 49% mà không cho biết lý do. Chính phủ Campuchia cũng không đề cập đến vấn đề này, trong khi Thủ tướng Hun Manet khẳng định "sẽ xây dựng kênh đào này, bất kể chi phí thế nào”.

Tuy nhiên, dựa trên thông tin nhiều nguồn, có thể đưa ra một số khả năng:

• Lợi ích kinh tế không như kỳ vọng: Campuchia cho rằng kênh đào sẽ giúp hàng hoá Campuchia đi khắp thế giới qua cảng biển của Campuchia thay vì phải qua cảng biển Việt Nam. Tuy nhiên, phần lớn hàng hoá Campuchia xuất khẩu qua Trung Quốc, và sẽ phải chạy vòng xuống Vịnh Thái Lan, rồi từ đó quay ngược lên phương Bắc. Chi phí vận chuyển vòng vèo như vậy còn quá tội chi phí thuê cảng biển Việt Nam. Chưa kể, quy mô kênh đào không chạy được các tàu lớn, hàng hoá buộc phải chia nhỏ càng tăng thêm chi phí.
• Phía đối lập phản đối việc giao cho Trung Quốc quản lý, vận hành trong 50 năm.

Do Trung Quốc đã giảm vốn đầu tư vào kênh đào, nên thách thức lớn đang đặt ra với chính phủ Campuchia: Lấy tiền đâu ra tài trợ cho kênh? Hiện nhiều người dân bị ảnh hưởng bởi Kênh đào đang kêu than chưa được bồi thường hoặc bồi thường công bằng. #funantechoảnhhưởng