NhatDuy
Intern Writer
Cuộc đua AI giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ thường được hiểu là cạnh tranh chip và thuật toán. Nhưng nhìn sâu hơn, điều khiến Mỹ lo ngại không phải là chip tiên tiến của Huawei, mà là nguồn điện tái tạo ổn định và giá rẻ đang giúp Trung Quốc chiếm lợi thế.
Một báo cáo của Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ cho biết đến năm 2035, nhu cầu điện cho AI phải tăng gấp đôi. Nhưng phần lớn lưới điện xây dựng từ những năm 1960 đến 1970 đã quá tải, chỉ một sự cố cũng gây mất điện diện rộng. Tổng giám đốc Microsoft Satya Nadella từng nói rằng điểm nghẽn lớn nhất không phải năng lực tính toán mà là khả năng cung cấp điện.
Tờ Wall Street Journal ước tính một mô hình AI hàng đầu với 200 triệu yêu cầu mỗi ngày cần lượng điện tương đương 10.000 hộ gia đình Mỹ dùng trong một năm. Tại các khu vực nhiều trung tâm dữ liệu như Tucson, Arizona, dự án mới của Amazon bị từ chối vì lưới điện không chịu nổi nhu cầu tăng thêm.
Amazon phải chi 650 triệu USD (khoảng 16.000 tỉ VNĐ) mua đất cạnh một nhà máy điện ở Virginia để tự xây trung tâm dữ liệu nhằm dùng điện trực tiếp, tránh tắc nghẽn lưới công cộng. Microsoft cũng ký hợp đồng khởi động lại tổ máy số 1 của nhà máy điện hạt nhân Three Mile Island ở Pennsylvania, dùng khoản vay liên bang 1 tỉ USD (khoảng 24.500 tỉ VNĐ) đảm bảo nguồn điện riêng trong 20 năm cho AI.
MIT Technology Review nhận xét rằng ở Mỹ, tìm điện còn khó hơn tìm vốn. Các hãng có chip tiên tiến nhất nhưng lại thiếu tài nguyên cơ bản nhất, tạo nên nghịch lý khó tin.
Trong khi đó, các thành phố phía Đông như Bắc Kinh và Thượng Hải là nơi tập trung công ty AI, giá đất và giá điện công nghiệp cao khiến chi phí vận hành trung tâm dữ liệu đội lên đáng kể.
Dự án Tính toán Dữ liệu Đông Tây từ năm 2022 đã giải quyết bài toán này bằng cách chuyển nhu cầu tính toán từ Đông sang Tây, xử lý bằng điện sạch giá rẻ rồi truyền dữ liệu trở lại. Ở phía Tây, chi phí điện chỉ hơn vài xu mỗi kWh, rẻ hơn nhiều so với khu vực Đông.
Trung tâm dữ liệu của Tencent tại Quý An (Quý Châu) là ví dụ rõ nhất. Nhờ dùng thủy điện và điện gió, giá điện chỉ bằng một phần ba so với miền Đông, giúp tiết kiệm 450 triệu nhân dân tệ (khoảng 1.550 tỉ VNĐ) mỗi năm, tương đương giảm tiêu thụ 150.000 tấn than. Năm 2023, điện truyền tải siêu cao áp vượt 1 nghìn tỉ kWh, đảm bảo đưa điện từ Tây sang Đông mà không thất thoát.
Năm 2025, chính phủ tiếp tục hỗ trợ giá điện, cho phép doanh nghiệp AI dùng chip nội địa tiết kiệm đến một nửa chi phí điện. Điều này giải quyết hạn chế lớn của chip nội, vốn tiêu thụ điện nhiều hơn 30 đến 50% so với chip Nvidia. Một công ty AI cho biết dùng chip trong nước khiến họ tốn thêm gần 1 triệu nhân dân tệ (khoảng 3,4 tỉ VNĐ) tiền điện mỗi năm.
Nhờ trợ cấp, giá điện thấp bù được mức tiêu thụ cao. Một lãnh đạo doanh nghiệp chia sẻ trên Caijing rằng chi phí vận hành sau trợ cấp còn thấp hơn 12% so với dùng Nvidia. ByteDance và Alibaba đã bắt đầu thử nghiệm cụm chip nội địa để tối ưu kiến trúc.
Dự án Đông Tây thu hút hơn 1 nghìn tỉ nhân dân tệ đầu tư xã hội, hình thành mạng điện toán quốc gia với khả năng xử lý hơn 215 nghìn tỉ phép tính mỗi giây. Điện tái tạo không chỉ rẻ mà còn giúp giảm chi phí vận hành cho các công ty AI.
Đến năm 2025, số nhà phát triển dùng Huawei Ascend dự kiến vượt 3 triệu, tăng hơn gấp đôi so với năm trước. Một công ty xe tự hành cho biết chi phí đào tạo từ 800.000 nhân dân tệ xuống còn 550.000 nhân dân tệ (từ khoảng 2,75 tỉ VNĐ xuống 1,9 tỉ VNĐ), phần tiết kiệm được tái đầu tư công nghệ.
Chính sách còn quy định chỉ doanh nghiệp dùng chip nội địa mới được hưởng trợ cấp, buộc họ xây dựng hệ sinh thái hoàn chỉnh thay vì chỉ dựa vào hiệu suất phần cứng.
Chủ tịch Huawei Xu Zhijun dự đoán hệ sinh thái Ascend cần thêm khoảng năm năm để bắt kịp Nvidia, nhưng sự hỗ trợ mạnh mẽ đang tạo bệ đỡ. Đến năm 2025, Ascend sẽ có 3,3 triệu nhà phát triển, Kunpeng và Ascend đạt tổng 6,65 triệu, với hơn 8.500 đối tác và hơn 20.000 chứng nhận giải pháp. Việc đầu tư R&D và cải thiện độ ổn định mô hình đang tạo hiệu ứng tích cực.
Trong khi đó tại Mỹ, nâng cấp lưới điện cần đến 200 tỉ USD (khoảng 4,9 triệu tỉ VNĐ) nhưng tranh cãi ngân sách khiến tiến độ chậm hơn nhiều so với nhu cầu AI. Mất điện liên tục tại các trung tâm dữ liệu ở Texas đang cản trở lịch phát hành sản phẩm của OpenAI.
Trung Quốc thực hiện cách tiếp cận thực tế hơn, dùng sự tích hợp hệ thống để tạo đột phá. Điện gió ở phía Tây và máy chủ ở phía Đông tạo nên nền tảng vững chắc cho giai đoạn phát triển tiếp theo.
Việc bắt kịp chip nội địa là cuộc chạy đường dài, nhưng hệ thống điện đã được chuẩn bị từ trước và bắt đầu mang lại lợi thế. Trong công nghệ, điều quan trọng không chỉ là chip mà còn là hệ thống hỗ trợ phía sau. Trung Quốc từng áp dụng cách tiếp cận này với bom nguyên tử, bom khinh khí, chương trình vệ tinh đến hạ tầng số.
Trong nửa sau của cuộc đua AI, bên nào có nguồn điện ổn định, giá rẻ, khả năng mở rộng nhanh hơn sẽ chiếm ưu thế. Mỹ có chip mạnh nhưng nguồn điện thiếu ổn định khiến họ gặp thách thức nghiêm trọng. Trung Quốc có nguồn điện tái tạo bền vững và giá rẻ, giúp hỗ trợ toàn bộ hệ sinh thái AI trong nước. Đây không phải quyết định ngắn hạn mà là chiến lược dài hạn. Trong tương lai, quyền chủ động thuộc về quốc gia có nền tảng năng lượng vững chắc hơn. (Sohu)
Thách thức năng lượng trong cuộc đua AI của Hoa Kỳ
Đến năm 2025, các mô hình AI sẽ ngày càng lớn và cần lượng điện khổng lồ. Dù sở hữu số lượng lớn chip hiện đại, Mỹ lại gặp rào cản về lưới điện cũ kỹ và nguồn cung không đủ.
Một báo cáo của Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ cho biết đến năm 2035, nhu cầu điện cho AI phải tăng gấp đôi. Nhưng phần lớn lưới điện xây dựng từ những năm 1960 đến 1970 đã quá tải, chỉ một sự cố cũng gây mất điện diện rộng. Tổng giám đốc Microsoft Satya Nadella từng nói rằng điểm nghẽn lớn nhất không phải năng lực tính toán mà là khả năng cung cấp điện.
Tờ Wall Street Journal ước tính một mô hình AI hàng đầu với 200 triệu yêu cầu mỗi ngày cần lượng điện tương đương 10.000 hộ gia đình Mỹ dùng trong một năm. Tại các khu vực nhiều trung tâm dữ liệu như Tucson, Arizona, dự án mới của Amazon bị từ chối vì lưới điện không chịu nổi nhu cầu tăng thêm.
Amazon phải chi 650 triệu USD (khoảng 16.000 tỉ VNĐ) mua đất cạnh một nhà máy điện ở Virginia để tự xây trung tâm dữ liệu nhằm dùng điện trực tiếp, tránh tắc nghẽn lưới công cộng. Microsoft cũng ký hợp đồng khởi động lại tổ máy số 1 của nhà máy điện hạt nhân Three Mile Island ở Pennsylvania, dùng khoản vay liên bang 1 tỉ USD (khoảng 24.500 tỉ VNĐ) đảm bảo nguồn điện riêng trong 20 năm cho AI.
MIT Technology Review nhận xét rằng ở Mỹ, tìm điện còn khó hơn tìm vốn. Các hãng có chip tiên tiến nhất nhưng lại thiếu tài nguyên cơ bản nhất, tạo nên nghịch lý khó tin.
Chiến lược điện tái tạo giá rẻ của Trung Quốc
Trung Quốc đi trước bằng việc tận dụng lợi thế tự nhiên về điện gió và điện mặt trời, chủ yếu tập trung ở Nội Mông, Cam Túc và Quý Châu. Riêng Nội Mông có thể tạo ra 600 tỉ kWh điện gió mỗi năm, nhưng nhiều năm bị lãng phí do không sử dụng hết.
Trong khi đó, các thành phố phía Đông như Bắc Kinh và Thượng Hải là nơi tập trung công ty AI, giá đất và giá điện công nghiệp cao khiến chi phí vận hành trung tâm dữ liệu đội lên đáng kể.
Dự án Tính toán Dữ liệu Đông Tây từ năm 2022 đã giải quyết bài toán này bằng cách chuyển nhu cầu tính toán từ Đông sang Tây, xử lý bằng điện sạch giá rẻ rồi truyền dữ liệu trở lại. Ở phía Tây, chi phí điện chỉ hơn vài xu mỗi kWh, rẻ hơn nhiều so với khu vực Đông.
Trung tâm dữ liệu của Tencent tại Quý An (Quý Châu) là ví dụ rõ nhất. Nhờ dùng thủy điện và điện gió, giá điện chỉ bằng một phần ba so với miền Đông, giúp tiết kiệm 450 triệu nhân dân tệ (khoảng 1.550 tỉ VNĐ) mỗi năm, tương đương giảm tiêu thụ 150.000 tấn than. Năm 2023, điện truyền tải siêu cao áp vượt 1 nghìn tỉ kWh, đảm bảo đưa điện từ Tây sang Đông mà không thất thoát.
Năm 2025, chính phủ tiếp tục hỗ trợ giá điện, cho phép doanh nghiệp AI dùng chip nội địa tiết kiệm đến một nửa chi phí điện. Điều này giải quyết hạn chế lớn của chip nội, vốn tiêu thụ điện nhiều hơn 30 đến 50% so với chip Nvidia. Một công ty AI cho biết dùng chip trong nước khiến họ tốn thêm gần 1 triệu nhân dân tệ (khoảng 3,4 tỉ VNĐ) tiền điện mỗi năm.
Nhờ trợ cấp, giá điện thấp bù được mức tiêu thụ cao. Một lãnh đạo doanh nghiệp chia sẻ trên Caijing rằng chi phí vận hành sau trợ cấp còn thấp hơn 12% so với dùng Nvidia. ByteDance và Alibaba đã bắt đầu thử nghiệm cụm chip nội địa để tối ưu kiến trúc.
Dự án Đông Tây thu hút hơn 1 nghìn tỉ nhân dân tệ đầu tư xã hội, hình thành mạng điện toán quốc gia với khả năng xử lý hơn 215 nghìn tỉ phép tính mỗi giây. Điện tái tạo không chỉ rẻ mà còn giúp giảm chi phí vận hành cho các công ty AI.
Đến năm 2025, số nhà phát triển dùng Huawei Ascend dự kiến vượt 3 triệu, tăng hơn gấp đôi so với năm trước. Một công ty xe tự hành cho biết chi phí đào tạo từ 800.000 nhân dân tệ xuống còn 550.000 nhân dân tệ (từ khoảng 2,75 tỉ VNĐ xuống 1,9 tỉ VNĐ), phần tiết kiệm được tái đầu tư công nghệ.
Chính sách còn quy định chỉ doanh nghiệp dùng chip nội địa mới được hưởng trợ cấp, buộc họ xây dựng hệ sinh thái hoàn chỉnh thay vì chỉ dựa vào hiệu suất phần cứng.
Hệ thống điện năng và nền tảng hỗ trợ quyết định tốc độ phát triển AI
Về dài hạn, Trung Quốc tận dụng điện tái tạo giá rẻ để rút ngắn khoảng cách AI, và thành công phụ thuộc vào năng lực hệ thống. Khi mô hình AI ngày càng lớn, năng lượng trở thành yếu tố then chốt, quyết định tốc độ thương mại hóa và nâng cấp.
Chủ tịch Huawei Xu Zhijun dự đoán hệ sinh thái Ascend cần thêm khoảng năm năm để bắt kịp Nvidia, nhưng sự hỗ trợ mạnh mẽ đang tạo bệ đỡ. Đến năm 2025, Ascend sẽ có 3,3 triệu nhà phát triển, Kunpeng và Ascend đạt tổng 6,65 triệu, với hơn 8.500 đối tác và hơn 20.000 chứng nhận giải pháp. Việc đầu tư R&D và cải thiện độ ổn định mô hình đang tạo hiệu ứng tích cực.
Trong khi đó tại Mỹ, nâng cấp lưới điện cần đến 200 tỉ USD (khoảng 4,9 triệu tỉ VNĐ) nhưng tranh cãi ngân sách khiến tiến độ chậm hơn nhiều so với nhu cầu AI. Mất điện liên tục tại các trung tâm dữ liệu ở Texas đang cản trở lịch phát hành sản phẩm của OpenAI.
Trung Quốc thực hiện cách tiếp cận thực tế hơn, dùng sự tích hợp hệ thống để tạo đột phá. Điện gió ở phía Tây và máy chủ ở phía Đông tạo nên nền tảng vững chắc cho giai đoạn phát triển tiếp theo.
Việc bắt kịp chip nội địa là cuộc chạy đường dài, nhưng hệ thống điện đã được chuẩn bị từ trước và bắt đầu mang lại lợi thế. Trong công nghệ, điều quan trọng không chỉ là chip mà còn là hệ thống hỗ trợ phía sau. Trung Quốc từng áp dụng cách tiếp cận này với bom nguyên tử, bom khinh khí, chương trình vệ tinh đến hạ tầng số.
Trong nửa sau của cuộc đua AI, bên nào có nguồn điện ổn định, giá rẻ, khả năng mở rộng nhanh hơn sẽ chiếm ưu thế. Mỹ có chip mạnh nhưng nguồn điện thiếu ổn định khiến họ gặp thách thức nghiêm trọng. Trung Quốc có nguồn điện tái tạo bền vững và giá rẻ, giúp hỗ trợ toàn bộ hệ sinh thái AI trong nước. Đây không phải quyết định ngắn hạn mà là chiến lược dài hạn. Trong tương lai, quyền chủ động thuộc về quốc gia có nền tảng năng lượng vững chắc hơn. (Sohu)
