Hệ thống tên lửa S-400 của Nga: Mối đe dọa thực hay chỉ là hổ giấy?

VNR Content

05/04/2019

Tháng 3/2019, Cơ quan Nghiên cứu Quốc phòng của Thụy Điển (FOI) công bố một báo cáo cho rằng khả năng chống tiếp cận/chống xâm nhập (A2/AD) của Nga ở khu vực Baltic được đánh giá quá cao, rằng khả năng tên lửa tầm xa của Nga có thể đã bị cường điệu trên các phương tiện truyền thông và phân tích chuyên môn.

Theo báo cáo, các nhà phân tích đã thổi phồng mối đe dọa của hệ thống tên lửa phòng không S-400 khi nhắc đến tầm bắn danh nghĩa 400 km và phóng đại khả năng đánh chặn các tên lửa tấn công.

Theo tờ báo Mỹ;National Interest, S-400 được trang bị tên lửa đánh chặn 40N6 có tầm bắn 400 km. Để có tầm bắn 400 km chống lại máy bay lớn, S-400 phải có khả năng nhìn xuyên qua "đường chân trời của radar" được thể hiện bằng độ cong của Trái đất. Báo cáo cho biết vấn đề này có thể được khắc phục bằng hai cách là sử dụng radar vượt quá đường chân trời (OTH) hoặc thông qua khả năng phối hợp tham chiến (CEC), nghĩa là sử dụng dữ liệu từ máy bay cảnh báo trên không để bắn tên lửa đất đối không.

Cách thứ nhất, sử dụng radar vượt quá đường chân trời (OTH). Theo tác giả của báo cáo, các radar OTH hiện tại không thể dẫn đường hiệu quả cho tên lửa, dẫn chứng bằng một bài báo năm 2016 có tiêu đề "Chiến tranh nhàm chán" của David Axe và một bài báo của Thụy Điển liên quan radar OTH. Thông tin trong bài báo năm 2016 cho thấy radar tần số thấp đời đầu chỉ có thể xác định vị trí của mục tiêu trong khoảng hơn 3 km, không đủ chính xác để dẫn đường cho tên lửa.

Bài viết thừa nhận khả năng tên lửa 40N6 có thể được phóng theo các đường đi tương đối chính xác do radar OTH tạo ra và sau đó dựa vào công cụ tìm kiếm radar chủ động trên tên lửa, có tầm bắn khoảng 30 km, để hoàn thành nhiệm vụ. Đây có thể là mối đe dọa thực sự đối với máy bay lớn.

Cách thứ hai, sử dụng dữ liệu từ máy bay cảnh báo trên không để bắn tên lửa đất đối không (CEC). Máy bay cảnh báo trên không tạo ra các đường đi chính xác hơn nhiều. Nga trang bị hơn 20 máy bay cảnh báo trên không A-50M, có thể phát hiện máy bay xa tới 800 km, vượt xa tầm bắn của S-400. Vấn đề là phải có kết nối mạng cần thiết: máy bay cảnh báo trên không cần gửi dữ liệu đến hệ thống S-400, sau đó S-400 sử dụng dữ liệu đó để đưa máy bay vào tầm bắn. Nga không thảo luận cũng như không chứng minh khả năng này và theo báo cáo của FOI, có được khả năng là rất khó.

Tuy nhiên, các máy bay đánh chặn MiG-31 của Liên Xô được biết là sở hữu khả năng kết nối như thế này trong Chiến tranh Lạnh, dù chỉ trong không đối không. Chúng có thể truyền dữ liệu theo dõi và truyền hướng dẫn tên lửa từ MiG này sang MiG khác. Chúng cũng có thể đổ dữ liệu đánh chắn cho các trạm mặt đất, dù mức độ như thế nào thì vẫn chưa rõ. Điều này cho thấy Nga có thể phát triển CEC khá nhanh nếu cần thiết, dù việc truyền dữ liệu từ trên không xuống mặt đất có thể gây ra những khó khăn đáng kể.

Thảo luận về các biện pháp đối phó với S-400, báo cáo cho rằng một tiểu đoàn S-400 có thể chiến đấu chống lại từ 16 đến 64 mục tiêu trước khi phải nạp lại tên lửa, tùy thuộc vào tổ hợp các tên lửa tầm trung và tầm xa được nạp vào bệ phóng. Từ đó, các tác giả của báo cáo tuyên bố một cuộc tấn công dồn dập với "hàng chục" vũ khí được dẫn đường chính xác và mồi nhử có thể hạ gục radar của S-400.

Tuy nhiên, phân tích lại bỏ qua sự hiện diện của các tên lửa phòng thủ điểm ở gần S-400 và khả năng loại bỏ mục tiêu mồi nhử của S-400. Cụ thể là, các tiểu đoàn S-400 thường được triển khai cùng các hệ thống phòng thủ điểm Pantsir-S1. Báo cáo lại bác bỏ tính hiệu quả của các hệ thống này, dẫn chứng hệ thống dễ dàng bị phá hủy trong các cuộc tấn công của Israel năm 2018 và 2019.

Một thực tế là, tại Syria, Pantsir hoạt động độc lập: dựa vào radar tìm kiếm của riêng mình để phát hiện mục tiêu. Khi hoạt động như tên lửa phòng thủ điểm cho S-400, Pantsir có thể theo dõi dữ liệu radar tìm kiếm của S-400, dù vẫn phải sử dụng radar điều khiển hỏa lực của riêng mình để chiến đấu với các mục tiêu. Điều này có thể cho phép Pantsir hiệu quả hơn so với khi ở Syria chống lại các loại đạn dẫn đường chính xác của phương Tây. Nga cũng đang nghiên cứu các tên lửa mới, nhỏ hơn để trang bị cho Pantsir, để có thể chiến đấu lâu hơn mà không cần nạp thêm tên lửa và hiệu quả hơn khi đối mặt với các cuộc tấn công dồn dập.

Ngoài ra, các lực lượng của Nga có thể triển khai các hệ thống phòng thủ điểm Tor để tăng cường phòng thủ điểm Pantsir.

Và S-400 cũng có khả năng nhận diện mục tiêu không hợp tác (NCTR), mặc dù có rất ít thông tin về khả năng này. Theo đó, S-400 có thể phân loại một số mục tiêu tấn công mồi nhử để tránh lãng phí đạn dược.

Do đó, có thể cần nhiều tên lửa hơn báo cáo đề xuất để loại bỏ hoàn toàn radar của S-400.

Nhìn chung, báo cáo của FOI trình bày phân tích bằng cách chỉ ra rằng bong bóng đối không A2/AD của Nga không lớn như mọi người nghĩ. Nhưng họ có thể đang đánh giá S-400 quá thấp.

L.H.X

Thành viên mới đăng