Đóng thuế nhiều nhất Hàn Quốc, vì sao Samsung vẫn bị người Hàn ghét?

Câu chuyện yêu ghét thương hiệu Samsung đã không còn là điều mới mẻ tại đất nước Hàn Quốc. Nhưng tại sao lại có những sự trái ngược như vậy?

Nhận xét về một video YouTube gần đây có Phó Chủ tịch Samsung Electronics, Lee Jae-yong, gợi lên suy nghĩ tương tự bình luận trong các video nhạc K-pop nổi tiếng. Với hơn 10.000 bình luận, nhiều người đổ xô ca ngợi Lee vì đã chào đón Tổng thống Mỹ Joe Biden trong chuyến thăm Hàn Quốc bằng tiếng Anh trôi chảy, đồng thời gọi doanh nhân 54 tuổi là “niềm tự hào của Hàn Quốc” và “một người yêu nước thực sự”.

Nhưng trong vô vàn dòng bình luận tích cực đó, vẫn có những dòng bình luận chỉ trích Lee và coi con trai của cố chủ tịch Samsung Lee Kun-hee là một kẻ xâm lược, phá vỡ trật tự và hệ thống pháp luật của đất nước do quá khứ phạm pháp.

 

Những quan điểm trái ngược trên chỉ là những cảm xúc lẫn lộn mà người Hàn Quốc có đối với công ty lớn nhất đất nước. Tựu chung lại đó là quan hệ yêu - ghét.

Người Hàn nghĩ gì về Samsung?

Nếu hỏi một người Hàn Quốc về suy nghĩ của họ đối với Samsung, bạn có thể sẽ không nhận được câu trả lời rõ ràng. Bởi con đường trở thành nhà sản xuất công nghệ hàng đầu thế giới cũng đi kèm cả công bằng lẫn sai phạm mờ ám.

Mặt khác, Samsung được công nhận rộng rãi ở Hàn Quốc vì đã đóng một vai trò không thể thiếu trong quá trình chuyển đổi mạnh mẽ của đất nước, từ một quốc gia bị chiến tranh tàn phá trở thành nền kinh tế lớn thứ 10 thế giới tính theo tổng sản phẩm quốc nội (GDP).

Theo Hiệp hội Đầu tư Tài chính Hàn Quốc, lợi nhuận ròng hàng năm của gã khổng lồ công nghệ này chiếm 18,2% toàn bộ tài sản ròng tất cả các công ty niêm yết trong năm ngoái. Trong khi vốn hóa thị trường của Samsung chiếm 22% trên sàn Kospi vào tháng 5.

Hơn 5 triệu người Hàn Quốc tức chiếm khoảng 1/10 dân số, sở hữu một lượng cổ phiếu của Samsung, có nghĩa các động thái và hiệu quả hoạt động của công ty không chỉ quan trọng đối với những người trong giới kinh doanh mà còn đối với những người dân bình thường.

Đồng thời, gia đình sáng lập Samsung, bao gồm cả phó chủ tịch, từ lâu đã trở thành đối tượng bị chỉ trích vì dính líu đến hàng loạt tội danh như trốn thuế, vi phạm tín nhiệm và hối lộ. Những vụ việc mờ ám của Samsung trước đây do mối quan hệ thân thiết giữa chính phủ và các công ty, chủ nghĩa thân hữu và hệ thống thực thi pháp luật chưa đầy đủ.

Suy nghĩ chung của người Hàn Quốc đối với Samsung là gì?

Dữ liệu đáng tin cậy về nhận thức của công chúng Hàn Quốc đối với Samsung còn rất ít nhưng một tập hợp các cuộc khảo sát đã cung cấp những hiểu biết sâu sắc về vấn đề này.

Realmeter, một công ty nghiên cứu dư luận hàng đầu có trụ sở tại Seoul đã thực hiện một cuộc khảo sát 1.000 người vào năm 2020 sau cái chết của Lee Kun-hee, con trai út của người sáng lập Samsung Lee Byung-chull và ông trùm kinh doanh đã đưa Samsung dẫn đầu về chip, smartphone và thiết bị gia dụng trên thế giới.

 

Khi được yêu cầu đánh giá thành tích của ông ấy, 54,3% số người được hỏi trả lời di sản của ông ấy “rất tuyệt vời”, 30% khác trả lời “tuyệt vời”. Chỉ có 11,5% số người nói rằng thành tích của ông ta không lớn.

Đối với hành vi sai trái của ông Lee, 21,7% nói rằng hành vi sai trái là “rất nghiêm trọng”, tiếp theo là 27,6% chọn “nghiêm trọng” và 43,2% nói rằng hành vi sai trái của anh ta không nghiêm trọng đến mức đó.

Cơ quan khảo sát đã phân tích kết quả và giải thích thành tích của chủ tịch được công nhận ở tất cả các nhóm tuổi và hệ tư tưởng chính trị. Nhưng khi nói đến hành vi sai trái, những người ở độ tuổi 30 và 40 và những người tự nhận mình là người tự do có xu hướng chỉ trích nhiều hơn.

Lee Kun-hee bị kết tội trốn thuế và vi phạm tín nhiệm vào năm 2009 sau khi ông phát hành trái phiếu có chứng quyền của Samsung SDS với giá thấp hơn thị trường cho con trai và hai con gái. Ông ta cũng bị kết tội điều hành các tài khoản ngân hàng bí mật để che giấu khoảng 3,4 tỷ USD mà ông được thừa kế từ cha mình Lee Byung-chull.

Chủ tịch Samsung đã được ân xá đặc biệt vào năm 2009 sau khi tòa án cho ông ta hưởng án tù treo.

Với tư cách là một thực thể, Samsung đã đứng đầu bảng xếp hạng các công ty được ngưỡng mộ nhất tại Hàn Quốc. Đối với những người trẻ mới ra trường, đây được coi là một trong những công ty tốt nhất để làm việc do mức lương cao và uy tín thương hiệu mạnh.

Người Hàn Quốc cảm thấy thế nào về Lee Jae-yong?

Sau khi cha anh hôn mê vì một cơn đau tim vào năm 2014, Lee đã tiếp quản vị trí lãnh đạo. Người Hàn Quốc dường như có quan điểm tích cực về  người kế nhiệm nhưng họ dường như thận trọng hơn khi nói đến mức độ đáng tin cậy.

Phó chủ tịch đạt 94/100 điểm trong một cuộc thăm dò đánh giá khả năng đưa ra tầm nhìn và chiến lược của công ty, trong cuộc khảo sát 1.000 người do Viện Nghiên cứu Danh tiếng Thương hiệu thực hiện vào tháng 3/2022.

Điểm số giảm một chút ở các hạng mục khác, cụ thể là 87 về mức độ đáng tin cậy và 88 về trách nhiệm xã hội khi nhiều người được hỏi đưa ra những câu trả lời hờ hững về các câu hỏi nói nên sự trung thực và các tiêu chuẩn đạo đức của Lee.

 

Phó Chủ tịch Lee bị kết tội hối lộ cựu Tổng thống Park Geun-hye để đổi lấy sự chấp thuận trong thương vụ sáp nhập gây tranh cãi giữa Samsung C&T và Cheil Industries, một thương vụ được nhiều người coi là một phần của kế hoạch chuyển giao quyền lực cho Lee.

Anh ta bị kết án hai năm sáu tháng tù vào tháng 1/2021 nhưng được tạm tha vào tháng 8/2021 do chính phủ tính đến “điều kiện kinh tế” trong và ngoài nước. Một số người nói rằng các biện pháp khoan dung như vậy là cần thiết để đảm bảo tăng trưởng kinh tế, trong khi những người khác không đồng ý với các hình phạt nhẹ nhàng như vậy.

Lee một lần nữa lại kẹt giữa trung tâm của cuộc tranh cãi khi mọi người đang chia rẽ thành hai luồng quan điểm đấu tranh liệu anh ta có nên được ân xá hay không.

Viện Ý kiến Xã hội Hàn Quốc, một trung tâm nghiên cứu và khảo sát chính sách công tháng trước cho thấy 68,8% trong số 1.012 người được hỏi đồng ý ân xá trong khi 23,5% không đồng ý. Tỷ lệ ủng hộ dành cho Lee cao hơn nhiều so với các chính trị gia đang ngồi tù, bao gồm cả cựu Tổng thống Lee Myung-bak.

Các nhà phân tích suy luận rằng, quan điểm có lợi đối với tập đoàn hoặc người đứng đầu xuất phát từ lợi nhuận cao và đóng góp của họ đối với tăng trưởng kinh tế quốc gia và việc làm, trong khi sự hoài nghi có liên quan đến hành vi vi phạm pháp luật của họ và đặt lợi ích của các thành viên trong gia đình lên hàng đầu.

Hàn Quốc có nhiều tập đoàn lớn như Hyundai Motor, SK và LG. Vậy Samsung có gì đặc biệt hơn?

Có hai đặc điểm nổi bật giúp phân biệt Samsung với các ông lớn khác. Nhà sản xuất thiết bị điện tử này giữ vị trí hàng đầu trên thị trường toàn cầu trong các lĩnh vực khác nhau bao gồm TV, chip nhớ và smartphone trong khi các hãng khác chắc chắn xếp hạng thấp hơn.

Mặc dù Hyundai Motor và LG Electronics là những nhà sản xuất hàng đầu nhưng khó có thể nói rằng, họ khẳng định được vị trí thống trị không thể tranh cãi trên thị trường toàn cầu.

Việc nắm giữ vị trí hàng đầu có ý nghĩa rất lớn đối với người Hàn Quốc, đặc biệt là những thế hệ lớn tuổi, những người sống trong thời đại nền kinh tế tụt hậu sau Chiến tranh Triều Tiên 1950-1953 khi tổng thu nhập quốc dân và các chỉ số kinh tế quan trọng khác của thấp hơn cả Ghana hoặc Gabon.

 

Đây là lý do chính có rất nhiều giai thoại về người Hàn Quốc cảm thấy tự hào hoặc thậm chí xúc động khi nhìn thấy các quảng cáo hoặc sản phẩm của Hàn Quốc bên ngoài đất nước, bởi vì thành công đồng nghĩa với sự chuyển mình của đất nước.

Một lý do khác khiến mọi người kết nối niềm tự hào quốc gia với Samsung, đó là bởi Samsung trở thành công ty hàng đầu trong các lĩnh vực trước đây từng bị Nhật Bản thống trị như Sony, Panasonic, Toshiba...

Quá khứ cai trị của đế quốc Nhật Bản đã khiến người Hàn Quốc có cảm giác căm thù và ghen tị đối với Nhật Bản. Khi TV Samsung bán chạy hơn TV của Sony, chip Samsung vượt mặt thị phần của Toshiba vào những năm 1990 đến 2000, công ty đã trở thành biểu tượng của sự thành công và phép màu kinh tế của đất nước.

Chính vì vậy những thành tích xuất sắc của Samsung trước các đối thủ Nhật Bản càng khiến người dân thêm tự hào về Samsung. Theo một cuốn sách phát hành năm 2002 có tựa đề Samsung Rising, nhóm tác giả có viết: “Các công ty Nhật Bản không chỉ là đối thủ trong ngành mà còn kẻ thù cần chinh phục”.

Công chúng mong đợi Samsung sẽ đóng vai trò như thế nào?

Với tầm ảnh hưởng quá lớn của công ty, người Hàn Quốc nói chung và thậm chí cả chính phủ kỳ vọng Samsung sẽ trở thành “người giải quyết vấn đề” trong nhiều lĩnh vực không liên quan trực tiếp đến hoạt động kinh doanh của họ.

Khi đất nước bị ảnh hưởng bởi thiên tai, chẳng hạn như đại dịch, Samsung thường là công ty đầu tiên quyên góp với số tiền cao nhất, khiến các công ty khác phải làm theo. Khi Covid-19 bùng nổ vào năm 2020 và thiếu khẩu trang, công ty đã cử các kỹ sư đến các nhà sản xuất khẩu trang địa phương để giúp tăng năng suất.

 

Phó Chủ tịch Lee cũng đã gặp gỡ các CEO của công ty công nghệ sinh học Moderna để thảo luận về việc cung cấp và ký hợp đồng sản xuất vắc xin Covid-19 tại Hàn Quốc.

Những hoạt động đó cũng gây ra nhiều phản ứng trái chiều. Một số người nói rằng tất cả đều đáng được khen ngợi và ghi nhận nhưng các nhà phê bình cho rằng, đóng góp xã hội của công ty không phải là điều đáng được đánh giá cao vì lịch sử nhận được sự ủng hộ chính trị của công ty. Nguồn tin từ một tập đoàn Hàn Quốc cho biết các hoạt động này cũng mang lại lợi ích cho hoạt động kinh doanh của Samsung khiến người ta nghi ngờ liệu việc giúp đỡ người khác có phải là mục đích thực sự hay không.

Samsung đang làm cách nào để cải thiện hình ảnh của mình?

Cho rằng nhiều tội phạm tài chính thuộc gia đình Lee đang chuyển giao quyền kiểm soát cho Lee Jae-yong, phó chủ tịch tuyên bố sẽ không giao quyền quản lý cho con trai hoặc con gái.

Trong một cuộc phỏng vấn công khai vào năm 2020, Lee đã thừa nhận hành vi sai trái. Lee chia sẻ: “Samsung đã phát triển thành một công ty hàng đầu trên thị trường toàn cầu. Nhưng đôi khi chúng tôi không đáp ứng được kỳ vọng của công chúng vì Samsung không tuân thủ nghiêm ngặt luật pháp và các tiêu chuẩn đạo đức. Đây là lỗi của tôi. Tôi xin lỗi”.

Một động thái đáng chú ý khác là việc công ty đã thành lập một ủy ban vào năm 2020 bao gồm các ban pháp lý bên ngoài để giám sát việc tuân thủ luật pháp của công ty, sau vụ bê bối hối lộ dưới thời chính quyền Park Geun-hye.

Ủy ban sẽ giám sát việc tuân thủ tại các chi nhánh của Samsung và người đứng đầu là Lee Chan-hee, cựu lãnh đạo Hiệp hội Luật sư Hàn Quốc.

>>> Những người lùn nhất thế giới.

Nguồn: Korea Joongang Daily