Đầu năm 2022, một video TikTok của một người phụ nữ nói trong nước mắt về tình bạn và sự cô đơn của mình đã gây xôn xao trên Twitter. “Tôi có những người yêu và quan tâm đến tôi nhưng rõ ràng họ chỉ quan tâm ở mức độ quan hệ 2 hoặc 3 và hệ quả là tôi dành hai năm qua của mình trong sự cô độc thực sự (suốt thời gian dịch covid-19). Tôi đã dành rất nhiều thời gian để cố gắng tìm hiểu xem mình đã làm gì để khiến cuộc sống ngay bây giờ trở nên cô đơn đến vậy… Đáng lẽ ra tôi phải gầy dựng cho mình một cộng đồng vững mạnh hơn”, cô nói.
Người dùng Twitter đã bị phân chia thành những nhóm quan điểm đối lập. “Ai cũng sẽ trải qua những chuyện như vậy. Tôi rất sẵn lòng bầu bạn cùng bạn”, một người viết. “Hãy đứng lên và đi gặp gỡ mọi người”, một người dùng khác đưa ra ý kiến. “Những người bạn mà bạn có được phụ thuộc vào hành động và năng lượng mà bạn toả ra. Câu hỏi thực sự ở đây là bạn thuộc kiểu bạn nào”. Mặc dù các quan điểm phân định khá đa dạng, nhưng không thể phủ nhận rằng nhờ đại dịch mà lăng kính về tình bạn và sự cô đơn đã được con người nhìn nhận tỉ mỉ hơn. Hai năm kể từ khi bắt đầu áp dụng các biện pháp phong toả, giãn cách xã hội, 30% những người trẻ nói rằng họ không biết cách kết bạn và chưa bao giờ cảm thấy cô đơn như thế, theo một nghiên cứu của tổ chức Prince's Trust.
30% nói rằng họ không biết cách kết bạn mới và chưa bao giờ cảm thấy cô đơn hơn.
Cảm giác cô đơn, lạc lõng dường như đang lan rộng hơn bao giờ hết, nhưng thật khó để nói liệu cách ly do covid-19 là nguyên nhân hay liệu nó chỉ tiết lộ về một cuộc khủng hoảng đang chực chờ bùng nổ.
Những chuyển biến đầu đời sẽ là hành trình đầy cô độc
Trong nhiều năm trước, những người trẻ (16-24 tuổi) không được coi là nhóm nhân khẩu học “cô đơn”. Nhưng vào năm 2015, dự án Loneliness của BBC đã khảo sát hơn 50.000 người trong nhóm tuổi này và nhận thấy tỷ lệ cô đơn của họ tương tự như ở người cao tuổi. Tiến sĩ Timothy Matthews, người nghiên cứu vấn đề tâm thần học tập trung vào sự cô đơn ở những người trẻ tuổi cho biết: “Có rất nhiều chuyển biến trong cuộc sống diễn ra ở giai đoạn đó của cuộc đời”.
Theo nghiên cứu của Matthews, những người trải qua cảm giác lạc lõng ở trường trung học sẽ ra trường với năng lực thấp hơn và khả năng cao phải vật lộn với việc đối phó những căng thẳng hàng ngày, gặp các vấn đề về giấc ngủ, trầm cảm và lo lắng. “Đó là khi mọi người kết thúc quãng đời trung học và tiến đến ngưỡng cửa đại học, phải rời khỏi gia đình hoặc thành phố, đồng thời cố gắng tự lập như một người trưởng thành. Nếu họ chiến đấu và điều hướng bản thân thành công, đó sẽ là một hành trình trải nghiệm khá đơn độc”.
Đó là thực tế xảy đến đối với Jasmine Grimshaw, một sinh viên mỹ thuật 23 tuổi, người đã trải qua cảm giác cô đơn trong suốt cuộc đời cho đến lúc này. “Ở trường đại học, nếu đi loanh quanh đâu đó, bạn sẽ tình cờ bắt gặp ít nhất 3 người quen nhưng điều đó không có nghĩa là bạn có bất kỳ mối liên hệ nào với họ”, cô nói.
Grimshaw cho rằng những kết nối thiếu ý nghĩa giữa con người với nhau trên mạng xã hội và việc chuyển biến từ một đứa trẻ ở độ tuổi đi học thành một thanh niên khiến cho những cuộc gặp gỡ phải tạm gác lại. “Khi đi học, bạn gặp mọi người mỗi ngày. Sau đó, bạn rời đi và thật khó để giữ kết nối với mọi người vì bạn đã có một cuộc sống riêng. Nó khiến chúng ta phải cảm thấy cô đơn, mặc dù chúng ta đang ở trong một thế giới có rất nhiều người”, cô nói.
Tam Adisi, một thanh niên 24 tuổi sống ở Manchester, nhận thấy rằng việc di chuyển khắp nơi vì công việc và học tập mang đến những cảm xúc lẻ loi, cô độc. “Thật khó để tôi có thể tìm đúng người để kết nối và những người có thể nhìn nhận và hiểu mình. Tôi nghĩ việc bản thân là một người da đen, kỳ quặc, phi nhị giới khiến điều đó càng trở nên khó khăn. Rất nhiều sở thích của tôi, cách tôi sống và những điều tôi khao khát có được từ tình bạn khác với những gì số đông muốn”.
30% thanh niên nói rằng họ chưa bao giờ cảm thấy cô đơn hơn, theo một nghiên cứu của Prince’s Trust.
Cô đơn không đơn thuần là trạng thái tách biệt khỏi xã hội
Cô đơn không đơn giản là vấn đề gây ra bởi mạng xã hội. Đó không phải là trạng thái mà mọi người chọn cách cô lập bản thân khỏi những giao tiếp xã hội. Đó là vấn đề cơ bản về cách thức các cộng đồng được hình thành và cách thức các nhu cầu của họ được ưu tiên. Những vùng ở Anh như Aycliff West ở County Durham hay Fieldway ở Croydon được đánh giá là có tỷ lệ cô độc cao và được mệnh danh là những khu dân cư “bị bỏ lại phía sau”. Tất cả 225 khu dân cư trên khắp đất nước này được xác định là không nhận được phần đầu tư công bằng và thiếu các nguồn lực hoặc phương tiện giúp hình thành xã hội bền vững.
Befriending Service của Age UK là một dịch vụ nhằm cố gắng thu hẹp khoảng cách giữa các cộng đồng khác nhau tại đất nước này, ngăn ngừa sự cô độc. Nó đem đến cho người cao tuổi cơ hội được gọi điện trò chuyện hàng tuần với ai đó bất kể họ đang sống ở đâu. Đừng nhầm lẫn rằng đây là nơi để kết nối những người già với nhau, trên thực tế đó là nơi để tất cả những người cô đơn tìm đến nhau.
Những người sử dụng dịch vụ như Michael, 71 tuổi - cuộc sống đã thay đổi. Khi tôi đến thăm ông ấy tại căn nhà ở phía đông London, ông đang ngồi xung quanh những bức ảnh đóng khung của các thành viên gia đình, những món đồ lưu niệm của bộ phim Lord of the Rings và một chồng 4 chiếc Kindle chứa hơn 700 cuốn sách mà ông sẽ bỏ đi. Ông ấy sống trong một trung tâm dưỡng lão và mặc dù xung quanh có những người cùng hoàn cảnh, nhưng sự cô độc vẫn bủa vây lấy ông.
“Tôi cảm thấy cô đơn kể từ khi rời trường học. Chỉ có khoảng ba người sống ở đây là nói lời chào buổi sáng với tôi. Đáng lẽ họ sẽ đưa cho chúng tôi iPad để chúng tôi có thể nói chuyện với nhau nhưng thay vào đó, họ lại chi tiền mua tất cả những chiếc tủ mới này cho mọi người. Tôi thích iPad hơn”.
Ngoài việc phải tạm gác lại những buổi cà phê sáng vì lý do đại dịch và kinh phí, thì những phương tiện giao thông không đủ độ tin cậy cũng thường khiến ông không thể tham dự các buổi lễ nhà thờ. Trong 5 năm qua, nói chuyện với Gemma, người hiện ở đông nam nước Anh, thông qua dịch vụ kết bạn của Age UK vào mỗi buổi sáng thứ sáu đã thực sự thay đổi cuộc sống của ông. Họ cùng nhau bàn luận về những cuốn sách của Agatha Christie và chia sẻ những mảnh chuyện đời thường trong cuộc sống của mình. “Tôi gọi cô ấy là 100% kim cương Gem. Và nếu tôi cần bất kỳ lời khuyên nào, tôi chỉ cần hỏi cô ấy”, ông nói.
Đối với Des, 62 tuổi, một cư dân ở phía nam London, dịch vụ kết bạn đã giúp bà tìm thấy niềm an ủi khỏi sự cô đơn sau khi mẹ qua đời. “Cuộc gọi đầu tiên của tôi với Margaret là vào ngày sinh nhật của mẹ tôi. Một chút vị kỷ cho bản thân nhưng nó giống như liệu pháp tinh thần đối với tôi vậy”, bà nói. Đối với người bạn của mình, bà Margaret, 73 tuổi, những cuộc gọi trao đổi về sở thích chung của họ là nấu ăn và làm vườn đã trở thành cứu cánh kể từ khi đại dịch ập đến và những vị khách thường ngày của bà không thể đến nữa và họ cũng không quay lại sau khi các hạn chế được nới lỏng. “Tôi đã bị suy nhược thần kinh và trải qua mọi thứ một mình. Thật sự cô đơn, tôi cảm thấy như thể mình bị mắc kẹt trong bốn bức tường trong suốt phần đời còn lại”.
Toni, 37 tuổi, gọi cho Ron 83 tuổi ở Merseyside từ nhà của cô ấy ở Nam London. Kể từ khi vợ Ron qua đời vào năm 2020, ông đã không còn “người bạn đời mình yêu thương nhất” để nương tựa. Mặc dù con gái của ông, một y tá NHS, thường xuyên đến thăm, nhưng tình bạn giữa ông và Toni mới là chất xúc tác thay đổi mọi thứ. Ông mô tả cô ấy như em gái nhỏ của mình. “Tôi luôn nghĩ rằng phải có một số người cô đơn khủng khiếp ở đâu đó ngoài kia không thể tìm được người tâm sự và tôi hy vọng họ có thể nhận được chỉ cần 10% giá trị mà tôi có được từ việc trò chuyện cùng Toni”.
Đối với Toni, đăng ký dịch vụ kết bạn là sự xác nhận của chính cô về sự cô độc của bản thân. Lớn lên, cô được nuôi dưỡng bởi bà ngoại, người sống ở trên vài tầng so với căn hộ của cha mẹ cô trong cùng khu nhà và dành cả ngày đi mua sắm với bà. Kể từ khi có con riêng và rời xa nơi mình lớn lên, cách xa cha mẹ và không có bạn bè ở nơi sinh sống, cô phải xây dựng cộng đồng của riêng mình. “Tôi thực sự có thể ngồi tựa vào chân Ron cả ngày và thoải mái nghe ông ấy kể những câu chuyện về cuộc đời mình. Thực sự tập trung vào người khác, một lần nữa, đã giúp tôi trong quá trình chữa lành chính mình”, cô nói.
Adisi cho rằng mọi thứ bị cường điệu quá mức - nó liên quan nhiều hơn đến ác cảm của thế hệ đối với sự thân mật, cô nói. “Mọi người vẫn phải vật lộn với sự cô đơn và cảm thấy không được kết nối trong những mối quan hệ đó. Có rất nhiều áp lực xã hội đè nén những nhu cầu tình cảm và thay thế nó bằng việc đề cao tính độc lập quá mức, nó ngược lại với những gì cần thiết để xây dựng mối quan hệ kết nối có ý nghĩa. Thật dễ dàng để tạo nên những mối liên kết hời hợt thay vì cố gắng để vượt qua những biến chuyển và bản năng”, cô nói.
Nỗ lực để tạo nên một xã hội đánh giá cao nhu cầu của cộng đồng và con người thường được xem là một chuyện không tưởng. Tuy nhiên, Grimshaw nghĩ rằng chỉ đơn giản nói về nó là không đủ. Thay vào đó, thay đổi căn bản cần phải diễn ra.
“Mọi người bị thúc đẩy làm việc, bất chấp mọi thứ đang diễn ra. Văn hóa nơi làm việc loại bỏ khả năng liên kết nỗi buồn của chúng ta và có vẻ bớt cô đơn hơn. Nhưng cũng có một mức độ không thoải mái khi tương tác với nỗi đau của người khác nếu chúng ta vẫn đang phải gồng gánh nỗi đau của chính mình. Chúng ta đang cố gắng tạo ra vẻ ngoài là mình ổn”, cô nói.
Thật dễ dàng khi nói rằng gặp gỡ mọi người sẽ giải quyết được nỗi cô đơn. Tuy nhiên, thời gian, đầu tư vào cơ sở hạ tầng cộng đồng và sự phục hồi hoàn toàn của nền kinh tế và xã hội sau đại dịch chỉ là một vài trong số những điều kiện cần thiết để bắt đầu giải quyết vấn đề.
Nguồn: VICE
