Một nghiên cứu được công bố vào tháng trước trên tạp chí Frontiers in Nutrition đã gây xôn xao khắp thế giới. Bài báo cho rằng uống rượu vang đỏ có thể giảm nguy cơ mắc COVID. Tuy nhiên, hãy thận trọng trước khi gọi bạn bè và bắt đầu tổ chức ăn mừng vì vẫn còn nhiều điểm nghi vấn xung quanh thông tin công bố.
Bài viết này sẽ giải thích tại sao những nghiên cứu đề cập đến chế độ ăn uống và sức khỏe là không đáng tin cậy. Những hạn chế trong cách nhiều nghiên cứu kiểu này được thực hiện chính là thứ không nên không đặt niềm tin.
Rất khó để xác định rõ nguyên nhân khác biệt của những con số trên. Ví dụ, trong khi uống rượu mạnh làm tăng nguy cơ nhiễm COVID, ngược lại rượu vang đỏ chỉ với liều lượng nhỏ có tác dụng bảo vệ.
Tương tự, mặc dù uống rượu thường xuyên hơn giúp giảm nguy cơ mắc bệnh, nhưng uống nhiều hơn so với hướng dẫn của Vương quốc Anh về tiêu thụ rượu lại tăng nguy cơ mắc COVID.
Dự án này dù có số lượng người tham gia rất ấn tượng nhưng nó chỉ đơn giản là tìm kiếm mối liên hệ giữa mẫu thử của người uống rượu cùng với người mắc COVID. Vì đây là một nghiên cứu quan sát, dữ liệu được thu thập và phân tích từ những người sinh hoạt hoàn toàn bình thường nên dễ đưa ra kết luận rằng uống rượu đỏ giúp giảm nguy cơ mắc COVID.
Kết luận trên có nhiều lỗ hổng. Thay vì giảm nguy cơ mắc COVID, nó có thể bị đổi thành sự khác nhau giữa người uống rượu và người mắc COVID. Hiện tượng này được gọi là "nhiễu", rất khó để loại bỏ hoàn toàn ảnh hưởng của nhiễu trong các nghiên cứu quan sát để xác định điều gì đang thực sự xảy ra.
Nhóm nghiên cứu đã nỗ lực điều chỉnh kết quả thống kê để giải thích một số yếu tố gây nhiễu như tuổi tác, giới tính và trình độ học vấn. Tuy nhiên, cách làm trên không hoàn hảo vì chỉ mang tính tạm thời.
Dữ liệu về việc uống rượu cũng không đáng tin cậy. Có hai hạn chế chính trong kho dữ liệu thu thập liên quan. Điểm đầu tiên, việc thu thập thông tin về thứ mọi người ăn và uống không bao giờ chính xác. Sai lệch thông tin báo cáo giữa người tham gia cũng rất khó để điều chỉnh.
Hạn chế thứ hai là việc các nhà nghiên cứu đã thu thập dữ liệu về những kiểu uống rượu từ đầu nghiên cứu, sau đó ngoại suy trong nhiều năm để hoàn thành phân tích. Họ tự nhận định mọi người đều duy trì cùng kiểu uống rượu trong suốt nghiên cứu.
Rõ ràng thói quen uống rượu của một người có thể thay đổi đáng kể sau một thời gian, vì vậy nó dẫn đến nhiều lỗi tiềm ẩn.
Xem xét lợi ích to lớn mà mọi người có thể đạt được từ các biện pháp khác như đeo khẩu trang, cách ly xã hội, cải thiện vệ sinh tay và tiêm chủng, thì việc giảm thiểu rủi ro (nếu có) này là không đáng kể, đồng thời không thể chuyển thành biện pháp bảo vệ chính thức.
Trước đến này, các nghiên cứu dựa trên quan sát thường không đáng tin cậy vì bị ảnh hưởng đáng kể bởi yếu tố gây nhiễu. Điều quan trọng vẫn là kết quả phải được diễn giải cẩn thận.
Nguồn: Sciencealert
Loạn thông tin
Có lẽ điều hấp dẫn nhất từ góc độ công chúng là uống từ một đến bốn ly rượu vang đỏ mỗi tuần có thể làm giảm khoảng 10% nguy cơ mắc COVID. Uống 5 ly rượu vang đỏ trở lên mỗi tuần có thể giảm nguy cơ mắc bệnh là 17%. Mặc dù uống rượu vang trắng và rượu sâm panh cũng có tác dụng bảo vệ, nhưng hiệu quả không tốt như rượu vang đỏ. Ngược lại, uống bia tăng 7-28% nguy cơ mắc COVID.Rất khó để xác định rõ nguyên nhân khác biệt của những con số trên. Ví dụ, trong khi uống rượu mạnh làm tăng nguy cơ nhiễm COVID, ngược lại rượu vang đỏ chỉ với liều lượng nhỏ có tác dụng bảo vệ.
Tương tự, mặc dù uống rượu thường xuyên hơn giúp giảm nguy cơ mắc bệnh, nhưng uống nhiều hơn so với hướng dẫn của Vương quốc Anh về tiêu thụ rượu lại tăng nguy cơ mắc COVID.
Lý do không nên tin tưởng
Lý do đầu tiên và rõ ràng nhất là mối tương quan không bằng nhau về nhân quả. Việc kẻ rõ đường phân biệt giữa 2 biến liên kết với nhau, cùng với biến nguyên nhân là rất quan trọng. Phân tích này được hoàn thành từ dữ liệu thu thập từ nghiên cứu dọc lớn - người tham gia được theo dõi để thu thập thông tin về hành vi và sức khỏe của họ theo thời gian.Dự án này dù có số lượng người tham gia rất ấn tượng nhưng nó chỉ đơn giản là tìm kiếm mối liên hệ giữa mẫu thử của người uống rượu cùng với người mắc COVID. Vì đây là một nghiên cứu quan sát, dữ liệu được thu thập và phân tích từ những người sinh hoạt hoàn toàn bình thường nên dễ đưa ra kết luận rằng uống rượu đỏ giúp giảm nguy cơ mắc COVID.
Kết luận trên có nhiều lỗ hổng. Thay vì giảm nguy cơ mắc COVID, nó có thể bị đổi thành sự khác nhau giữa người uống rượu và người mắc COVID. Hiện tượng này được gọi là "nhiễu", rất khó để loại bỏ hoàn toàn ảnh hưởng của nhiễu trong các nghiên cứu quan sát để xác định điều gì đang thực sự xảy ra.
Nhóm nghiên cứu đã nỗ lực điều chỉnh kết quả thống kê để giải thích một số yếu tố gây nhiễu như tuổi tác, giới tính và trình độ học vấn. Tuy nhiên, cách làm trên không hoàn hảo vì chỉ mang tính tạm thời.
Dữ liệu về việc uống rượu cũng không đáng tin cậy. Có hai hạn chế chính trong kho dữ liệu thu thập liên quan. Điểm đầu tiên, việc thu thập thông tin về thứ mọi người ăn và uống không bao giờ chính xác. Sai lệch thông tin báo cáo giữa người tham gia cũng rất khó để điều chỉnh.
Hạn chế thứ hai là việc các nhà nghiên cứu đã thu thập dữ liệu về những kiểu uống rượu từ đầu nghiên cứu, sau đó ngoại suy trong nhiều năm để hoàn thành phân tích. Họ tự nhận định mọi người đều duy trì cùng kiểu uống rượu trong suốt nghiên cứu.
Rõ ràng thói quen uống rượu của một người có thể thay đổi đáng kể sau một thời gian, vì vậy nó dẫn đến nhiều lỗi tiềm ẩn.
Ý nghĩa sức khỏe cộng đồng còn nhiều nghi vấn
Cho dù rượu vang đỏ có thể giúp giảm nguy cơ mắc COVID, nhưng liệu việc uống để giảm 10-17% nguy cơ so với người không uống rượu có ý nghĩa gì không?Xem xét lợi ích to lớn mà mọi người có thể đạt được từ các biện pháp khác như đeo khẩu trang, cách ly xã hội, cải thiện vệ sinh tay và tiêm chủng, thì việc giảm thiểu rủi ro (nếu có) này là không đáng kể, đồng thời không thể chuyển thành biện pháp bảo vệ chính thức.
Trước đến này, các nghiên cứu dựa trên quan sát thường không đáng tin cậy vì bị ảnh hưởng đáng kể bởi yếu tố gây nhiễu. Điều quan trọng vẫn là kết quả phải được diễn giải cẩn thận.
Nguồn: Sciencealert
