From Beijing with Love
Cháu đã lớn thế này rồi à. Lại đây chú ôm cái coi.
Vào sáng ngày 23/1/1556, một trận động đất kinh hoàng đã làm rung chuyển tỉnh Thiểm Tây, Trung Quốc. Trận động đất chỉ kéo dài vài giây nhưng ước tính đã trực tiếp giết chết 100.000 người, kéo theo chuỗi lở đất, hố sụt, hỏa hoạn, di cư và nạn đói, lấy mạng tổng cộng khoảng 830.000 người. Với mức độ tàn phá kinh hoàng, trận động đất Thiểm Tây được coi là thảm họa thiên nhiên chết chóc nhất trong lịch sử nhân loại.
Giới chuyên gia cho rằng trận động đất Thiểm Tây có cường độ khoảng 8 - 8,3 độ richter. Mặc dù không phải là trận động đất mạnh nhất trong lịch sử, nhưng thảm họa này được xếp loại XI (Cực mạnh) trên thang đo Mercalli sửa đổi, dùng để đo lường mức độ rung chuyển của một trận động đất.
Tâm chấn nằm ở thung lũng sông Vị Hà, nơi có địa chất đặc biệt do chạy qua cao nguyên Hoàng Thổ. Cao nguyên này nằm ở phía đông nam sa mạc Gobi và được hình thành từ hoàng thổ - loại trầm tích giống phù sa được tạo ra do sự tích tụ của bụi thổi từ sa mạc.
Ngày nay, người ta biết rằng cao nguyên thường xuyên xảy ra sạt lở chết người. Nhưng vào thời điểm đó, nhiều ngôi nhà được xây dựng trực tiếp vào vách đá hoàng thổ mềm, tạo nên những hang động nhân tạo gọi là yaodong. Khi động đất xảy ra vào sáng sớm, nhiều hang nhân tạo này đã sụp đổ, chôn vùi người bên trong và gây ra sạt lở khắp cao nguyên. Hơn nữa, nhiều công trình trong thành phố thời bấy giờ được làm bằng đá nặng, gây ra thiệt hại nặng nề khi sụp đổ.
Biên niên sử Địa phương, tồn tại từ năm 1177 trước Công nguyên, mô tả sức tàn phá của trận động đất một cách chi tiết, thậm chí khẳng định núi sông đã thay đổi vị trí. “Ở một số nơi, mặt đất đột ngột nhô lên tạo thành những ngọn đồi mới, hoặc bất ngờ sụt xuống và trở thành thung lũng. Ở những nơi khác, một dòng suối bỗng nhiên tuôn ra, hoặc đất nứt ra và xuất hiện những rãnh nước mới. Lều trại, nhà quan, đền đài và tường thành đột ngột sụp đổ”, biên niên sử viết.
Trận động đất Thiểm Tây đã thúc đẩy các chuyên gia tìm hiểu nguyên nhân và cách giảm thiểu thiệt hại của động đất. Họ nhận thấy rằng địa chất đặc biệt của cao nguyên Hoàng Thổ và việc sử dụng vật liệu xây dựng không phù hợp là những nguyên nhân chính dẫn đến thảm họa. Từ đó, những công trình bằng đá đã được thay thế bằng vật liệu mềm hơn, chống động đất tốt hơn như tre và gỗ.
Trận động đất Thiểm Tây 1556 là một bi kịch kinh hoàng, nhắc nhở chúng ta về sức mạnh tàn phá của thiên nhiên. Nó cũng là bài học đắt giá cho nhân loại về tầm quan trọng của việc hiểu biết về địa chất và áp dụng các biện pháp phòng chống thảm họa hiệu quả.
Giới chuyên gia cho rằng trận động đất Thiểm Tây có cường độ khoảng 8 - 8,3 độ richter. Mặc dù không phải là trận động đất mạnh nhất trong lịch sử, nhưng thảm họa này được xếp loại XI (Cực mạnh) trên thang đo Mercalli sửa đổi, dùng để đo lường mức độ rung chuyển của một trận động đất.
Tâm chấn nằm ở thung lũng sông Vị Hà, nơi có địa chất đặc biệt do chạy qua cao nguyên Hoàng Thổ. Cao nguyên này nằm ở phía đông nam sa mạc Gobi và được hình thành từ hoàng thổ - loại trầm tích giống phù sa được tạo ra do sự tích tụ của bụi thổi từ sa mạc.
Ngày nay, người ta biết rằng cao nguyên thường xuyên xảy ra sạt lở chết người. Nhưng vào thời điểm đó, nhiều ngôi nhà được xây dựng trực tiếp vào vách đá hoàng thổ mềm, tạo nên những hang động nhân tạo gọi là yaodong. Khi động đất xảy ra vào sáng sớm, nhiều hang nhân tạo này đã sụp đổ, chôn vùi người bên trong và gây ra sạt lở khắp cao nguyên. Hơn nữa, nhiều công trình trong thành phố thời bấy giờ được làm bằng đá nặng, gây ra thiệt hại nặng nề khi sụp đổ.
Biên niên sử Địa phương, tồn tại từ năm 1177 trước Công nguyên, mô tả sức tàn phá của trận động đất một cách chi tiết, thậm chí khẳng định núi sông đã thay đổi vị trí. “Ở một số nơi, mặt đất đột ngột nhô lên tạo thành những ngọn đồi mới, hoặc bất ngờ sụt xuống và trở thành thung lũng. Ở những nơi khác, một dòng suối bỗng nhiên tuôn ra, hoặc đất nứt ra và xuất hiện những rãnh nước mới. Lều trại, nhà quan, đền đài và tường thành đột ngột sụp đổ”, biên niên sử viết.
Trận động đất Thiểm Tây đã thúc đẩy các chuyên gia tìm hiểu nguyên nhân và cách giảm thiểu thiệt hại của động đất. Họ nhận thấy rằng địa chất đặc biệt của cao nguyên Hoàng Thổ và việc sử dụng vật liệu xây dựng không phù hợp là những nguyên nhân chính dẫn đến thảm họa. Từ đó, những công trình bằng đá đã được thay thế bằng vật liệu mềm hơn, chống động đất tốt hơn như tre và gỗ.
Trận động đất Thiểm Tây 1556 là một bi kịch kinh hoàng, nhắc nhở chúng ta về sức mạnh tàn phá của thiên nhiên. Nó cũng là bài học đắt giá cho nhân loại về tầm quan trọng của việc hiểu biết về địa chất và áp dụng các biện pháp phòng chống thảm họa hiệu quả.
