From Beijing with Love
Cháu đã lớn thế này rồi à. Lại đây chú ôm cái coi.
Bằng chứng khảo cổ cho thấy bánh xe và xe có bánh đã xuất hiện phổ biến vào thời Đồ Đồng (khoảng 5000 - 3000 năm trước Công nguyên) trên khắp châu Âu, châu Á và Bắc Phi. Các bức vẽ chiến tranh trên tường, mô hình bánh xe thu nhỏ, đồ chơi trẻ em, xe tang lễ và thậm chí cả các văn bản cổ đại đều cho thấy sự hiện diện của bánh xe. Tuy nhiên, do bánh xe phổ biến quá nhanh chóng, giới khoa học vẫn chưa thể xác định chính xác nó được phát minh lần đầu tiên ở đâu và khi nào, hay liệu nó có được phát minh độc lập ở những nơi và thời điểm khác nhau hay không.
Nghiên cứu được công bố trên tạp chí Royal Society Open Science vào ngày 23/10 của nhà sử học Richard Bulliet, giáo sư tại Đại học Columbia, và các đồng nghiệp đã đưa ra giả thuyết về quá trình phát triển của bánh xe. Bulliet cho rằng bánh xe được phát minh ở dãy núi Carpathian, châu Âu, vào khoảng năm 4000 - 3500 trước Công nguyên và lan rộng ra các khu vực khác từ đó.
Vào khoảng năm 4000 trước Công nguyên, quặng đồng ngày càng khan hiếm, buộc người thợ mỏ phải đào sâu hơn vào lòng đất và kéo những xe quặng nặng nề ra ngoài. Các mẫu xe từ cuối thời Đồ Đồng được tìm thấy ở khu vực Carpathian có hình dạng chữ nhật với các mặt hình thang - tương tự như xe khai thác mỏ ngày nay.
Dựa trên bằng chứng khảo cổ về hệ thống bánh xe cổ đại, nhóm nghiên cứu đã sử dụng cơ học tính toán và khoa học thiết kế để tìm hiểu cách con người biến những khúc gỗ lăn đơn giản thành hệ thống bánh xe và trục phức tạp. Do nhu cầu vận chuyển giỏ hoặc thùng nặng, người xưa có thể đã đặt các khúc gỗ lăn song song trên đường, sau đó di chuyển khúc gỗ phía sau lên phía trước khi cần thiết.
Theo nhóm nghiên cứu, có ba cải tiến quan trọng dẫn đến sự ra đời của bánh xe:
Mặc dù đã giúp lý giải cách bánh xe được phát minh ở châu Âu và lan rộng ra khắp nơi, nghiên cứu mới này có thể chưa phải lời giải đáp cuối cùng. "Tôi nghĩ vẫn có khả năng nhiều nền văn minh đã tự phát minh ra bánh xe một cách độc lập," kỹ sư hàng không vũ trụ Kai James tại Viện Công nghệ Georgia, đồng tác giả của nghiên cứu, nhận định.
Nghiên cứu được công bố trên tạp chí Royal Society Open Science vào ngày 23/10 của nhà sử học Richard Bulliet, giáo sư tại Đại học Columbia, và các đồng nghiệp đã đưa ra giả thuyết về quá trình phát triển của bánh xe. Bulliet cho rằng bánh xe được phát minh ở dãy núi Carpathian, châu Âu, vào khoảng năm 4000 - 3500 trước Công nguyên và lan rộng ra các khu vực khác từ đó.
Vào khoảng năm 4000 trước Công nguyên, quặng đồng ngày càng khan hiếm, buộc người thợ mỏ phải đào sâu hơn vào lòng đất và kéo những xe quặng nặng nề ra ngoài. Các mẫu xe từ cuối thời Đồ Đồng được tìm thấy ở khu vực Carpathian có hình dạng chữ nhật với các mặt hình thang - tương tự như xe khai thác mỏ ngày nay.
Dựa trên bằng chứng khảo cổ về hệ thống bánh xe cổ đại, nhóm nghiên cứu đã sử dụng cơ học tính toán và khoa học thiết kế để tìm hiểu cách con người biến những khúc gỗ lăn đơn giản thành hệ thống bánh xe và trục phức tạp. Do nhu cầu vận chuyển giỏ hoặc thùng nặng, người xưa có thể đã đặt các khúc gỗ lăn song song trên đường, sau đó di chuyển khúc gỗ phía sau lên phía trước khi cần thiết.
Theo nhóm nghiên cứu, có ba cải tiến quan trọng dẫn đến sự ra đời của bánh xe:
- Khúc gỗ lăn có rãnh: Cho phép thùng được đặt cố định trên khúc gỗ và di chuyển tiến lùi mà không cần người di chuyển xung quanh để thay đổi vị trí khúc gỗ. Điều này giúp thợ mỏ đẩy được xe lớn hơn vào hầm.
- Bánh xe cố định với trục: Giúp xe có gầm cao hơn, dễ dàng vượt qua sỏi đá và chướng ngại vật trong hầm mỏ.
- Bánh xe quay độc lập với trục: Xuất hiện sau đó khoảng 500 năm, giúp tăng khả năng cơ động cho xe.
Mặc dù đã giúp lý giải cách bánh xe được phát minh ở châu Âu và lan rộng ra khắp nơi, nghiên cứu mới này có thể chưa phải lời giải đáp cuối cùng. "Tôi nghĩ vẫn có khả năng nhiều nền văn minh đã tự phát minh ra bánh xe một cách độc lập," kỹ sư hàng không vũ trụ Kai James tại Viện Công nghệ Georgia, đồng tác giả của nghiên cứu, nhận định.
