Bỉ Ngạn Hoa
Moderator
Tờ Nikkei vừa có bài viết đánh giá nhiều công ty Mỹ, Đài Loan và Hàn Quốc trong lĩnh vực bán dẫn đang tìm đường đến Việt Nam nhờ có nguồn lực chất lượng dồi dào và giá cả phải chăng.
Khi đến thăm trường đại học cũ của mình tại Việt Nam, Tran Thi Ngoc Guong không ngờ rằng tất cả các sinh viên đều tò mò về ngành của cô đến vậy: Thiết kế chip.
"Mọi người đã đặt ra rất nhiều câu hỏi và chúng rất chi tiết", cô nói. "Tôi đã rất ngạc nhiên".
Một sinh viên tâm sự rằng anh ấy vừa chuyển sang chuyên ngành của cô; một sinh viên khác hỏi cô về những vấn đề khó hiểu như "cây đồng hồ" (clock tree), một khái niệm về mạch thiết kế phần cứng, một thứ mà cô chưa từng gặp khi còn là sinh viên.
Rất nhiều thứ đã thay đổi trong 5 năm kể từ khi Guong tốt nghiệp cho đến vị trí hiện tại của cô là kỹ sư cao cấp về thiết kế vật lý tại công ty phát triển chip Marvell của Hoa Kỳ. Hiện nay, sinh viên Việt Nam trẻ trung đang nhảy vào lĩnh vực bán dẫn, và Chính phủ đặt mục tiêu đào tạo ít nhất 50.000 kỹ sư và nhà thiết kế chip vào năm 2030.
"Tôi không nghĩ một ngày nào đó, tôi sẽ làm việc trong một lĩnh vực nóng như vậy", Guong, 26 tuổi, nói tại bàn làm việc của cô ở Thành phố Hồ Chí Minh.
TP.HCM là điểm thu hút các công ty bán dẫn lớn nhất ở Việt Nam
Sức nóng đến từ sự kết hợp của nhiều yếu tố. Một là nhu cầu tăng cao đối với các kỹ sư chip trong bối cảnh trí tuệ nhân tạo (AI) bùng nổ. Sự thay đổi chuỗi cung ứng do căng thẳng giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc cũng đang thúc đẩy nhu cầu về nhân tài ở các quốc gia khu vực. Trong khi đó, tình trạng thiếu hụt lao động nghiêm trọng ở các nền kinh tế sản xuất chip truyền thống như Hàn Quốc và Đài Loan, cũng như Hoa Kỳ, có nghĩa là các công ty đang tìm kiếm các kỹ sư xa hơn.
Alchip Technologies, nhà cung cấp dịch vụ thiết kế chip AI hàng đầu của Đài Loan, đang mở rộng nhóm R&D của mình sang Việt Nam, nơi họ đang có kế hoạch mở văn phòng đầu tiên trong năm nay. Công ty có khả năng sẽ tăng số lượng nhân viên lên tới 100 kỹ sư trong vòng hai đến ba năm, Giám đốc tài chính Daniel Wang cho biết.
"Sau khi đánh giá một số điểm đến tại Châu Á để mở rộng nhóm R&D, chúng tôi nhận ra rằng việc thu hút nhân tài tại các nền kinh tế công nghệ đã phát triển như Nhật Bản có thể là thách thức đối với [một công ty có] quy mô và tầm cỡ như Alchip, mặc dù chúng tôi cũng đang mở rộng tại đó", Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc điều hành Johnny Shen cho biết.
"Nhóm nhân tài kỹ thuật đầy triển vọng của Việt Nam và đạo đức nghề nghiệp mạnh mẽ của họ khiến đây trở thành một lựa chọn vô cùng hấp dẫn đối với chúng tôi. Chúng tôi rất ấn tượng trước sự tận tụy và nhiệt huyết của các kỹ sư Việt Nam, những người luôn khao khát học hỏi và đóng góp".
GUC và Faraday Technology, các nhà cung cấp dịch vụ thiết kế chip liên kết cho TSMC và UMC, cũng đang nhảy vào Việt Nam để tìm kiếm các kỹ sư trẻ.
Tương tự như vậy, các công ty Hàn Quốc đang chuyển hướng sang Việt Nam, một phần để bù đắp cho tình trạng chảy máu chất xám tại thị trường trong nước của họ.
"Bây giờ, những người thông minh ở đất nước chúng tôi có thể dễ dàng đến Hoa Kỳ sau khi học hành chăm chỉ. Nhiều người trong số họ gia nhập Nvidia với mức lương sáu chữ số hoặc thậm chí là hàng triệu đô la", Giám đốc điều hành MetisX Jin Kim cho biết trong một cuộc họp gần đây giữa các nhà lãnh đạo doanh nghiệp và Oh Youngju, Bộ trưởng Bộ Doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) và các công ty khởi nghiệp của Hàn Quốc. "Chúng tôi cần cung cấp một gói cạnh tranh, nhưng một công ty đơn lẻ không thể tự mình chi trả được".
Tăng trưởng kinh tế của Việt Nam từ 2019-2023, theo Ngân hàng phát triển châu Á.
Ngoài các khoản trợ cấp cho R&D, các giám đốc điều hành tại cuộc họp đã kêu gọi xây dựng hệ thống đào tạo nhắm đến các nhân viên nước ngoài và nới lỏng các quy định về thị thực để thu hút họ. Quốc gia được nhắc đến nhiều nhất trong cuộc thảo luận: Việt Nam.
Đội ngũ nhân lực chất lượng dồi dào
BOS Semiconductors của Hàn Quốc đã vào Thành phố Hồ Chí Minh vào năm 2022 để thành lập một nhóm hỗ trợ. Nhưng khi các giám đốc điều hành bay giữa Việt Nam và Hàn Quốc, so sánh hai nhóm nhân viên, chất lượng kỹ sư Việt Nam đã thuyết phục họ nâng cấp nhóm.
"Họ nhận ra rằng đây có thể là một trung tâm R&D chính", giám đốc quốc gia Lim Hyung Jun cho biết trong một cuộc phỏng vấn. "Điều đó thực sự bất ngờ".
BOS Semiconductors thiết kế chip AI, bao gồm cả chip tự lái, cho các khách hàng ô tô như Hyundai. Lim cho biết việc đạt được một mục tiêu, đó là có một hệ thống trên chip (SoC) được thiết kế tại Việt Nam, sẽ chứng minh được sự khéo léo của địa phương.
"Nó có thể định hình xu hướng thị trường", ông nói.
BOS Semiconductors của Hàn Quốc đã vào Thành phố Hồ Chí Minh vào năm 2022.
Có khoảng 50 nhân viên tại văn phòng Thành phố Hồ Chí Minh, bao gồm cả giám đốc thiết kế Nguyễn Hùng Quân. Ông cho biết các đồng nghiệp của mình "rất hào hứng" được làm việc về các vấn đề như truyền dữ liệu tốc độ cao, giúp họ học thêm nhiều kỹ năng hơn.
"Ở Việt Nam, chúng tôi đang ở giai đoạn R&D", Hùng Quân cho biết. "Sản xuất thực sự khó khăn và tốn kém, nhưng điều này sẽ đưa chúng tôi đi đúng hướng".
Công ty đồng hương của BOS Semiconductors là ADTechnology hiện điều hành hai trung tâm nghiên cứu tại Thành phố Hồ Chí Minh.
Việc có sẵn nhân viên công nghệ trong thời điểm thiếu hụt có thể giúp Việt Nam đạt được một trong những ước mơ ấp ủ từ lâu: nâng cao chuỗi giá trị công nghệ.
Ví dụ, Marvell mô tả Việt Nam là "vị trí chiến lược để phát triển nhân tài kỹ thuật".
Lê Quang Đàm, người có thâm niên trong ngành bán dẫn, đã giúp xây dựng văn phòng đầu tiên của công ty Hoa Kỳ tại Việt Nam. Từ chỉ vài chục kỹ sư trong vài năm đầu, nhóm của ông hiện có hơn 400 người, tăng từ 300 người vào năm ngoái.
"Việt Nam sẽ trở thành trung tâm thiết kế chip lớn thứ ba của Marvell, chỉ sau trụ sở chính tại Hoa Kỳ và Ấn Độ", Lê Quang Đàm, tổng giám đốc Marvell Việt Nam, chia sẻ với Nikkei Asia.
Những công ty có trung tâm R&D về bán dẫn ở Việt Nam
Marvell đặt mục tiêu tăng số lượng nhân viên tại địa phương lên khoảng 500 người vào năm 2026. Kế hoạch tuyển dụng không chỉ bao gồm nhân viên cho các văn phòng tại Thành phố Hồ Chí Minh mà còn cả một địa điểm mới tại Đà Nẵng, miền Trung Việt Nam.
"Tôi rất vui mừng khi Tổng giám đốc điều hành của Marvell yêu cầu tôi mở văn phòng đầu tiên tại Việt Nam. ... Giờ đây, sau 11 năm, tôi cảm thấy rất tự hào về Marvell và đội ngũ của mình cũng như những gì chúng tôi đã đạt được", Lê Quang Đàm cho biết, đồng thời nói thêm rằng đội ngũ tại Việt Nam "có khả năng thực hiện hoạt động R&D về công nghệ chip tiên tiến nhất".
Không giống như các lĩnh vực công nghệ thấp, hoạt động của Marvell tại Việt Nam đòi hỏi năng lực kỹ thuật tiên tiến. Hoạt động này chủ yếu tập trung vào kết nối quang học tốc độ cao của trung tâm dữ liệu, lưu trữ và công nghệ bán dẫn tín hiệu hỗn hợp và tín hiệu tương tự, những thứ cần thiết để tạo dựng cơ sở hạ tầng AI.
Phần lớn các thành viên trong nhóm của Lê Quang Đàm đều rất trẻ - ở độ tuổi 20 hoặc 30 - và hơn 20% là nữ, ông cho biết. "Tôi vẫn đang nỗ lực để tuyển dụng thêm nhiều nhân tài kỹ thuật nữ".
Synopsys có trụ sở tại Hoa Kỳ, nhà sản xuất công cụ thiết kế chip hàng đầu thế giới, là một trong những công ty tích cực nhất đầu tư vào Việt Nam, nơi hiện có hơn 500 nhân viên tại nhiều trung tâm thiết kế ở một số thành phố.
"Mức độ quan tâm cao của sinh viên và lực lượng lao động Việt Nam đối với việc được đào tạo về kỹ thuật bán dẫn, cùng với nguồn tài trợ và các chương trình của chính phủ, đang giúp đưa đất nước này trở thành trung tâm nhân tài bán dẫn", Robert Li, phó chủ tịch bán hàng của Synopsys, Đài Loan và Đông Nam Á, chia sẻ với Nikkei Asia.
Theo Li, nhóm Việt Nam của Synopsys đang giải quyết những thách thức quan trọng nhất của khách hàng.
Một ví dụ điển hình là vai trò chủ chốt của nhóm trong việc phát triển chip thử nghiệm dựa trên chiplet kết nối UCIe đầu tiên trong ngành, được công bố vào năm 2023 với sự hợp tác của Intel. UCIe, một tiêu chuẩn công nghiệp cho các kết nối đóng gói chip tiên tiến được hỗ trợ bởi các nhà sản xuất chip hàng đầu như Intel, TSMC và Samsung, đang định hình lại bối cảnh ngành chip. Trong khi đó, chiplet (chip nhiều đế) đang định nghĩa lại thiết kế và sản xuất chip, và nhóm Synopsys tại Việt Nam đang đi đầu trong quá trình chuyển đổi này.
Brian Chen, đối tác tại KPMG Đài Loan và KPMG Việt Nam, cho biết nhu cầu về các kỹ năng kỹ thuật trình độ cao ở Việt Nam lớn hơn nhiều so với nguồn cung, do cuộc chiến công nghệ Trung Quốc - Hoa Kỳ khiến nhiều công ty chuyển hoạt động sang Đông Nam Á.
"Chúng tôi nhận thấy rằng trong thời kỳ COVID, nhiều tài năng kỹ thuật đã chuyển về Việt Nam từ các quốc gia Đông Nam Á khác, chẳng hạn như Singapore. Nhưng vẫn còn nhiều chỗ cho nhóm tài năng phát triển, vì nhiều công ty công nghệ đang mở rộng hoạt động tại quốc gia này", Chen, người đã sống ở Việt Nam trong nhiều năm, chia sẻ với Nikkei Asia.
Về thiết kế chip, Chen cho biết, "mỗi công ty đang tuyển dụng ít nhất 300 hoặc 500 người cho văn phòng tại Việt Nam của họ".
So với Đài Loan hay Hàn Quốc, năng suất và mức lương của các kỹ sư tại Việt Nam khiến đất nước này trở nên hấp dẫn đối với các công ty, Chen cho biết, trong khi nỗ lực mạnh mẽ của chính phủ nhằm cải thiện nền kinh tế công nghệ đã giúp mở rộng và cải thiện nhóm ứng viên.
Theo trang web về nguồn nhân lực Salary Explorer, các kỹ sư Việt Nam kiếm được trung bình 665 USD một tháng, thấp hơn mức 5.627 USD của các đồng nghiệp ở Singapore, 3.782 USD ở Đài Loan, 2.826 USD ở Hàn Quốc và 1.313 USD ở Malaysia.
Lê Quang Đàm đồng ý rằng động lực chính là xu hướng đa dạng hóa chuỗi cung ứng toàn cầu do sự gián đoạn của COVID và căng thẳng giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc, theo ông, điều này đã dẫn đến "nhiều khoản đầu tư chuyển từ Trung Quốc, Hàn Quốc và Đài Loan sang Việt Nam". Ông cho biết Việt Nam cũng ổn định về mặt chính trị cũng như hiệu quả về chi phí.
Những dấu hiệu căng thẳng đã xuất hiện
Nhưng khi đầu tư công nghệ tràn vào, các dấu hiệu căng thẳng đang xuất hiện.
Ông Lê Quang Đàm cho biết giao thông ở Thành phố Hồ Chí Minh đã trở nên tắc nghẽn hơn. Công ty Marvell duy trì hai văn phòng trong thành phố để giúp cắt giảm thời gian đi lại bằng cách cho phép nhân viên lựa chọn làm việc từ vị trí thuận tiện hơn, ông giải thích.
Ông Lê Quang Đàm, giám đốc Marvell Việt Nam
"Thật khó để tìm được không gian phù hợp vì chúng tôi không chỉ cần văn phòng tiêu chuẩn mà còn cần không gian cho các phòng thí nghiệm [R&D] của mình, nơi yêu cầu nguồn điện và điều kiện không khí khác nhau cho thiết bị của chúng tôi", Lê Quang Đàm cho biết, đồng thời nói thêm rằng cơ sở hạ tầng cần được cải thiện.
"Đối với thiết kế IC (mạch tích hợp), chúng tôi may mắn vì không cần nhiều năng lượng và nước như vậy. Nhưng đối với [sự phát triển] chung của ngành, nguồn cung cấp điện, năng lượng và nước là một vấn đề. Đối với việc đóng gói, lắp ráp và thử nghiệm chip, chúng đòi hỏi rất nhiều điện và nước".
Và những ưu thế hiện đang thu hút đầu tư nước ngoài có thể không kéo dài.
Chen, đối tác của KPMG, ước tính rằng mức lương ở Việt Nam có thể sớm bắt kịp với các dịch vụ ở Đài Loan do nhu cầu lao động mạnh mẽ. "Mức lương đang tăng mạnh. Nhân tài trình độ cao sẽ được hưởng mức tăng lương ít nhất 10% mỗi năm".
Thành phố Hồ Chí Minh là lựa chọn hàng đầu của các công ty nước ngoài để thu hút nhân viên do chất lượng cuộc sống và các hoạt động thương mại sôi động của thành phố, Chen cho biết. "Sự phát triển của nhóm nhân tài trình độ cao ở Việt Nam chỉ mới ở giai đoạn phát triển. Chúng tôi dự đoán các công ty sẽ chuyển đến Hà Nội như giai đoạn tiếp theo, khi thị trường nhân tài ở đây bão hòa".
Nhưng hiện tại, nhu cầu về nhân tài vẫn vượt xa nguồn cung, không chỉ ở Việt Nam.
Malaysia, một trung tâm công nghiệp chip vào những năm 1970 và 1980, đang thúc đẩy xây dựng lại ngành công nghiệp trong nước. Đầu tư đang đổ vào từ một số tên tuổi lớn nhất trong ngành, nhưng các nhà quan sát chỉ ra rằng tình trạng thiếu hụt kỹ sư địa phương là một trong những thách thức cản trở giấc mơ của chính phủ Malaysia. Thái Lan đang tận hưởng một loạt các khoản đầu tư mới vào bảng mạch in, máy tính xách tay và máy chủ nhưng cũng phải đối mặt với nhu cầu ngày càng tăng về nhân tài công nghệ trong nước.
Nhật Bản cũng đang cố gắng lấy lại thời kỳ hoàng kim của mình như một cường quốc về chip, và tình trạng thiếu hụt các kỹ sư giàu kinh nghiệm gần như là một điệp khúc thường trực trong giới hoạch định chính sách và các nhân vật trong ngành.
Ngay cả Trung Quốc, nơi chính phủ đang dồn sức hỗ trợ cho ngành công nghiệp chip trong nước, cũng đang gặp khó khăn trong việc tuyển dụng đủ kỹ sư vì ngày càng nhiều sinh viên tốt nghiệp từ các trường đại học hàng đầu lựa chọn các công việc được trả lương cao hơn trong lĩnh vực phần mềm hoặc dịch vụ tài chính.
Phát triển thế hệ tiếp theo
Tại Việt Nam, các giám đốc điều hành chip như Lê Quang Đàm của Marvell và các quan chức nhà nước cho biết học bổng và thực tập là một số công cụ chính mà họ đang sử dụng để thu hút thêm nhiều kỹ sư vào đội ngũ.
Thu nhập nhân sự IT ở Việt Nam so với các quốc gia
Seoul AI Hub, một đơn vị nghiên cứu của Chính quyền đô thị Seoul, có kế hoạch cung cấp chương trình thực tập kéo dài ba tháng cho sinh viên Việt Nam bắt đầu từ tháng 9, kết nối họ với các công ty thiết kế chip của Hàn Quốc. Bộ Doanh nghiệp vừa và nhỏ và công ty khởi nghiệp Hàn Quốc đang hợp tác với Bộ Tư pháp để xây dựng các quy định về thị thực lỏng lẻo hơn đối với người Việt Nam.
Trong khi đó, Washington đang hợp tác với bảy quốc gia, bao gồm Việt Nam, để xây dựng chuỗi cung ứng chip không bao gồm Trung Quốc. Một quan chức Hoa Kỳ đã nói với Nikkei vào đầu năm nay rằng kinh nghiệm lâu năm của Việt Nam trong lĩnh vực lắp ráp sẽ giúp họ mở rộng sang lĩnh vực thiết kế chip.
"Có nhiều quốc gia trên thế giới muốn có khả năng lắp ráp, thử nghiệm và đóng gói [ATP] của [Việt Nam]", Jose Fernandez, Thứ trưởng Ngoại giao Hoa Kỳ phụ trách tăng trưởng kinh tế, năng lượng và môi trường cho biết. Ông nói thêm, "Bạn phải bắt đầu với ATP và bạn có thể xây dựng từ đó".
Những nỗ lực khác đang đến từ khu vực tư nhân.
Pegatron, một nhà cung cấp Đài Loan cho Apple và Microsoft, rất muốn mở rộng nhóm nhân tài kỹ thuật địa phương tại Việt Nam, nơi họ đã xây dựng sự hiện diện trong lĩnh vực sản xuất của mình kể từ năm 2020.
"Năng suất và chất lượng nhân tài đang tăng lên ở Việt Nam, nhưng xét đến động lực thị trường, nguồn cung nhân tài không thể theo kịp nhu cầu, vì vậy các công ty phải tham gia nhiều hơn vào hoạt động đào tạo", Tổng giám đốc Pegatron Việt Nam Chi-Liang Chen nói với Nikkei Châu Á.
Chen cho biết sự tập trung ngày càng tăng của chính phủ Việt Nam vào lĩnh vực bán dẫn cũng ảnh hưởng đến việc tuyển dụng cho các ngành công nghệ khác và Pegatron dự kiến tình trạng thiếu hụt sẽ "thậm chí còn rõ ràng hơn" trong thời gian tới. Chen cho biết "Chúng tôi thực sự hy vọng chính phủ và các trường học có thể tích cực hơn trong việc mở thêm nhiều khoa liên quan đến kỹ thuật với các ưu đãi để mở rộng nguồn nhân tài".
Pegatron đã trao học bổng cho sinh viên tại Đại học Hàng hải Việt Nam, Đại học Hải Phòng và tài trợ cho các sự kiện của trường, trò chơi thể thao và chương trình thực tập. Theo công ty, Pegatron cũng hợp tác với nhiều trường đại học để đồng thiết kế chương trình giảng dạy và thiết bị nhằm đào tạo chính xác lực lượng lao động mà ngành công nghệ cần.
Từ bàn làm việc của mình tại Thành phố Hồ Chí Minh, con đường sự nghiệp của kỹ sư cao cấp Guong cho thấy những nỗ lực như thế này đang được đền đáp.
Sau khi cân nhắc về tâm lý học, cô đã chọn học ngành điện tử vì chương trình này được hỗ trợ tài chính. Sau đó, bạn bè đã giới thiệu cho cô về một chương trình thực tập tốt tập trung vào chất bán dẫn. Cô đã theo đuổi và chẳng mấy chốc đã tìm được một vị trí toàn thời gian tại Marvell.
Giờ đây, Guong hy vọng cô có thể khiến những người Việt trẻ khác noi gương mình.
"Nếu tôi có thể giúp đào tạo người khác, xây dựng họ, thì tôi sẽ hạnh phúc", cô nói. "Không chỉ là kiếm tiền".
Khi đến thăm trường đại học cũ của mình tại Việt Nam, Tran Thi Ngoc Guong không ngờ rằng tất cả các sinh viên đều tò mò về ngành của cô đến vậy: Thiết kế chip.
"Mọi người đã đặt ra rất nhiều câu hỏi và chúng rất chi tiết", cô nói. "Tôi đã rất ngạc nhiên".
Một sinh viên tâm sự rằng anh ấy vừa chuyển sang chuyên ngành của cô; một sinh viên khác hỏi cô về những vấn đề khó hiểu như "cây đồng hồ" (clock tree), một khái niệm về mạch thiết kế phần cứng, một thứ mà cô chưa từng gặp khi còn là sinh viên.
Rất nhiều thứ đã thay đổi trong 5 năm kể từ khi Guong tốt nghiệp cho đến vị trí hiện tại của cô là kỹ sư cao cấp về thiết kế vật lý tại công ty phát triển chip Marvell của Hoa Kỳ. Hiện nay, sinh viên Việt Nam trẻ trung đang nhảy vào lĩnh vực bán dẫn, và Chính phủ đặt mục tiêu đào tạo ít nhất 50.000 kỹ sư và nhà thiết kế chip vào năm 2030.
"Tôi không nghĩ một ngày nào đó, tôi sẽ làm việc trong một lĩnh vực nóng như vậy", Guong, 26 tuổi, nói tại bàn làm việc của cô ở Thành phố Hồ Chí Minh.
TP.HCM là điểm thu hút các công ty bán dẫn lớn nhất ở Việt Nam
Sức nóng đến từ sự kết hợp của nhiều yếu tố. Một là nhu cầu tăng cao đối với các kỹ sư chip trong bối cảnh trí tuệ nhân tạo (AI) bùng nổ. Sự thay đổi chuỗi cung ứng do căng thẳng giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc cũng đang thúc đẩy nhu cầu về nhân tài ở các quốc gia khu vực. Trong khi đó, tình trạng thiếu hụt lao động nghiêm trọng ở các nền kinh tế sản xuất chip truyền thống như Hàn Quốc và Đài Loan, cũng như Hoa Kỳ, có nghĩa là các công ty đang tìm kiếm các kỹ sư xa hơn.
Alchip Technologies, nhà cung cấp dịch vụ thiết kế chip AI hàng đầu của Đài Loan, đang mở rộng nhóm R&D của mình sang Việt Nam, nơi họ đang có kế hoạch mở văn phòng đầu tiên trong năm nay. Công ty có khả năng sẽ tăng số lượng nhân viên lên tới 100 kỹ sư trong vòng hai đến ba năm, Giám đốc tài chính Daniel Wang cho biết.
"Sau khi đánh giá một số điểm đến tại Châu Á để mở rộng nhóm R&D, chúng tôi nhận ra rằng việc thu hút nhân tài tại các nền kinh tế công nghệ đã phát triển như Nhật Bản có thể là thách thức đối với [một công ty có] quy mô và tầm cỡ như Alchip, mặc dù chúng tôi cũng đang mở rộng tại đó", Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc điều hành Johnny Shen cho biết.
"Nhóm nhân tài kỹ thuật đầy triển vọng của Việt Nam và đạo đức nghề nghiệp mạnh mẽ của họ khiến đây trở thành một lựa chọn vô cùng hấp dẫn đối với chúng tôi. Chúng tôi rất ấn tượng trước sự tận tụy và nhiệt huyết của các kỹ sư Việt Nam, những người luôn khao khát học hỏi và đóng góp".
GUC và Faraday Technology, các nhà cung cấp dịch vụ thiết kế chip liên kết cho TSMC và UMC, cũng đang nhảy vào Việt Nam để tìm kiếm các kỹ sư trẻ.
Tương tự như vậy, các công ty Hàn Quốc đang chuyển hướng sang Việt Nam, một phần để bù đắp cho tình trạng chảy máu chất xám tại thị trường trong nước của họ.
"Bây giờ, những người thông minh ở đất nước chúng tôi có thể dễ dàng đến Hoa Kỳ sau khi học hành chăm chỉ. Nhiều người trong số họ gia nhập Nvidia với mức lương sáu chữ số hoặc thậm chí là hàng triệu đô la", Giám đốc điều hành MetisX Jin Kim cho biết trong một cuộc họp gần đây giữa các nhà lãnh đạo doanh nghiệp và Oh Youngju, Bộ trưởng Bộ Doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) và các công ty khởi nghiệp của Hàn Quốc. "Chúng tôi cần cung cấp một gói cạnh tranh, nhưng một công ty đơn lẻ không thể tự mình chi trả được".
Tăng trưởng kinh tế của Việt Nam từ 2019-2023, theo Ngân hàng phát triển châu Á.
Ngoài các khoản trợ cấp cho R&D, các giám đốc điều hành tại cuộc họp đã kêu gọi xây dựng hệ thống đào tạo nhắm đến các nhân viên nước ngoài và nới lỏng các quy định về thị thực để thu hút họ. Quốc gia được nhắc đến nhiều nhất trong cuộc thảo luận: Việt Nam.
Đội ngũ nhân lực chất lượng dồi dào
BOS Semiconductors của Hàn Quốc đã vào Thành phố Hồ Chí Minh vào năm 2022 để thành lập một nhóm hỗ trợ. Nhưng khi các giám đốc điều hành bay giữa Việt Nam và Hàn Quốc, so sánh hai nhóm nhân viên, chất lượng kỹ sư Việt Nam đã thuyết phục họ nâng cấp nhóm.
"Họ nhận ra rằng đây có thể là một trung tâm R&D chính", giám đốc quốc gia Lim Hyung Jun cho biết trong một cuộc phỏng vấn. "Điều đó thực sự bất ngờ".
BOS Semiconductors thiết kế chip AI, bao gồm cả chip tự lái, cho các khách hàng ô tô như Hyundai. Lim cho biết việc đạt được một mục tiêu, đó là có một hệ thống trên chip (SoC) được thiết kế tại Việt Nam, sẽ chứng minh được sự khéo léo của địa phương.
"Nó có thể định hình xu hướng thị trường", ông nói.
BOS Semiconductors của Hàn Quốc đã vào Thành phố Hồ Chí Minh vào năm 2022.
Có khoảng 50 nhân viên tại văn phòng Thành phố Hồ Chí Minh, bao gồm cả giám đốc thiết kế Nguyễn Hùng Quân. Ông cho biết các đồng nghiệp của mình "rất hào hứng" được làm việc về các vấn đề như truyền dữ liệu tốc độ cao, giúp họ học thêm nhiều kỹ năng hơn.
"Ở Việt Nam, chúng tôi đang ở giai đoạn R&D", Hùng Quân cho biết. "Sản xuất thực sự khó khăn và tốn kém, nhưng điều này sẽ đưa chúng tôi đi đúng hướng".
Công ty đồng hương của BOS Semiconductors là ADTechnology hiện điều hành hai trung tâm nghiên cứu tại Thành phố Hồ Chí Minh.
Việc có sẵn nhân viên công nghệ trong thời điểm thiếu hụt có thể giúp Việt Nam đạt được một trong những ước mơ ấp ủ từ lâu: nâng cao chuỗi giá trị công nghệ.
Ví dụ, Marvell mô tả Việt Nam là "vị trí chiến lược để phát triển nhân tài kỹ thuật".
Lê Quang Đàm, người có thâm niên trong ngành bán dẫn, đã giúp xây dựng văn phòng đầu tiên của công ty Hoa Kỳ tại Việt Nam. Từ chỉ vài chục kỹ sư trong vài năm đầu, nhóm của ông hiện có hơn 400 người, tăng từ 300 người vào năm ngoái.
"Việt Nam sẽ trở thành trung tâm thiết kế chip lớn thứ ba của Marvell, chỉ sau trụ sở chính tại Hoa Kỳ và Ấn Độ", Lê Quang Đàm, tổng giám đốc Marvell Việt Nam, chia sẻ với Nikkei Asia.
Những công ty có trung tâm R&D về bán dẫn ở Việt Nam
Marvell đặt mục tiêu tăng số lượng nhân viên tại địa phương lên khoảng 500 người vào năm 2026. Kế hoạch tuyển dụng không chỉ bao gồm nhân viên cho các văn phòng tại Thành phố Hồ Chí Minh mà còn cả một địa điểm mới tại Đà Nẵng, miền Trung Việt Nam.
"Tôi rất vui mừng khi Tổng giám đốc điều hành của Marvell yêu cầu tôi mở văn phòng đầu tiên tại Việt Nam. ... Giờ đây, sau 11 năm, tôi cảm thấy rất tự hào về Marvell và đội ngũ của mình cũng như những gì chúng tôi đã đạt được", Lê Quang Đàm cho biết, đồng thời nói thêm rằng đội ngũ tại Việt Nam "có khả năng thực hiện hoạt động R&D về công nghệ chip tiên tiến nhất".
Không giống như các lĩnh vực công nghệ thấp, hoạt động của Marvell tại Việt Nam đòi hỏi năng lực kỹ thuật tiên tiến. Hoạt động này chủ yếu tập trung vào kết nối quang học tốc độ cao của trung tâm dữ liệu, lưu trữ và công nghệ bán dẫn tín hiệu hỗn hợp và tín hiệu tương tự, những thứ cần thiết để tạo dựng cơ sở hạ tầng AI.
Phần lớn các thành viên trong nhóm của Lê Quang Đàm đều rất trẻ - ở độ tuổi 20 hoặc 30 - và hơn 20% là nữ, ông cho biết. "Tôi vẫn đang nỗ lực để tuyển dụng thêm nhiều nhân tài kỹ thuật nữ".
Synopsys có trụ sở tại Hoa Kỳ, nhà sản xuất công cụ thiết kế chip hàng đầu thế giới, là một trong những công ty tích cực nhất đầu tư vào Việt Nam, nơi hiện có hơn 500 nhân viên tại nhiều trung tâm thiết kế ở một số thành phố.
"Mức độ quan tâm cao của sinh viên và lực lượng lao động Việt Nam đối với việc được đào tạo về kỹ thuật bán dẫn, cùng với nguồn tài trợ và các chương trình của chính phủ, đang giúp đưa đất nước này trở thành trung tâm nhân tài bán dẫn", Robert Li, phó chủ tịch bán hàng của Synopsys, Đài Loan và Đông Nam Á, chia sẻ với Nikkei Asia.
Theo Li, nhóm Việt Nam của Synopsys đang giải quyết những thách thức quan trọng nhất của khách hàng.
Một ví dụ điển hình là vai trò chủ chốt của nhóm trong việc phát triển chip thử nghiệm dựa trên chiplet kết nối UCIe đầu tiên trong ngành, được công bố vào năm 2023 với sự hợp tác của Intel. UCIe, một tiêu chuẩn công nghiệp cho các kết nối đóng gói chip tiên tiến được hỗ trợ bởi các nhà sản xuất chip hàng đầu như Intel, TSMC và Samsung, đang định hình lại bối cảnh ngành chip. Trong khi đó, chiplet (chip nhiều đế) đang định nghĩa lại thiết kế và sản xuất chip, và nhóm Synopsys tại Việt Nam đang đi đầu trong quá trình chuyển đổi này.
Brian Chen, đối tác tại KPMG Đài Loan và KPMG Việt Nam, cho biết nhu cầu về các kỹ năng kỹ thuật trình độ cao ở Việt Nam lớn hơn nhiều so với nguồn cung, do cuộc chiến công nghệ Trung Quốc - Hoa Kỳ khiến nhiều công ty chuyển hoạt động sang Đông Nam Á.
"Chúng tôi nhận thấy rằng trong thời kỳ COVID, nhiều tài năng kỹ thuật đã chuyển về Việt Nam từ các quốc gia Đông Nam Á khác, chẳng hạn như Singapore. Nhưng vẫn còn nhiều chỗ cho nhóm tài năng phát triển, vì nhiều công ty công nghệ đang mở rộng hoạt động tại quốc gia này", Chen, người đã sống ở Việt Nam trong nhiều năm, chia sẻ với Nikkei Asia.
Về thiết kế chip, Chen cho biết, "mỗi công ty đang tuyển dụng ít nhất 300 hoặc 500 người cho văn phòng tại Việt Nam của họ".
So với Đài Loan hay Hàn Quốc, năng suất và mức lương của các kỹ sư tại Việt Nam khiến đất nước này trở nên hấp dẫn đối với các công ty, Chen cho biết, trong khi nỗ lực mạnh mẽ của chính phủ nhằm cải thiện nền kinh tế công nghệ đã giúp mở rộng và cải thiện nhóm ứng viên.
Theo trang web về nguồn nhân lực Salary Explorer, các kỹ sư Việt Nam kiếm được trung bình 665 USD một tháng, thấp hơn mức 5.627 USD của các đồng nghiệp ở Singapore, 3.782 USD ở Đài Loan, 2.826 USD ở Hàn Quốc và 1.313 USD ở Malaysia.
Lê Quang Đàm đồng ý rằng động lực chính là xu hướng đa dạng hóa chuỗi cung ứng toàn cầu do sự gián đoạn của COVID và căng thẳng giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc, theo ông, điều này đã dẫn đến "nhiều khoản đầu tư chuyển từ Trung Quốc, Hàn Quốc và Đài Loan sang Việt Nam". Ông cho biết Việt Nam cũng ổn định về mặt chính trị cũng như hiệu quả về chi phí.
Những dấu hiệu căng thẳng đã xuất hiện
Nhưng khi đầu tư công nghệ tràn vào, các dấu hiệu căng thẳng đang xuất hiện.
Ông Lê Quang Đàm cho biết giao thông ở Thành phố Hồ Chí Minh đã trở nên tắc nghẽn hơn. Công ty Marvell duy trì hai văn phòng trong thành phố để giúp cắt giảm thời gian đi lại bằng cách cho phép nhân viên lựa chọn làm việc từ vị trí thuận tiện hơn, ông giải thích.
Ông Lê Quang Đàm, giám đốc Marvell Việt Nam
"Thật khó để tìm được không gian phù hợp vì chúng tôi không chỉ cần văn phòng tiêu chuẩn mà còn cần không gian cho các phòng thí nghiệm [R&D] của mình, nơi yêu cầu nguồn điện và điều kiện không khí khác nhau cho thiết bị của chúng tôi", Lê Quang Đàm cho biết, đồng thời nói thêm rằng cơ sở hạ tầng cần được cải thiện.
"Đối với thiết kế IC (mạch tích hợp), chúng tôi may mắn vì không cần nhiều năng lượng và nước như vậy. Nhưng đối với [sự phát triển] chung của ngành, nguồn cung cấp điện, năng lượng và nước là một vấn đề. Đối với việc đóng gói, lắp ráp và thử nghiệm chip, chúng đòi hỏi rất nhiều điện và nước".
Và những ưu thế hiện đang thu hút đầu tư nước ngoài có thể không kéo dài.
Chen, đối tác của KPMG, ước tính rằng mức lương ở Việt Nam có thể sớm bắt kịp với các dịch vụ ở Đài Loan do nhu cầu lao động mạnh mẽ. "Mức lương đang tăng mạnh. Nhân tài trình độ cao sẽ được hưởng mức tăng lương ít nhất 10% mỗi năm".
Thành phố Hồ Chí Minh là lựa chọn hàng đầu của các công ty nước ngoài để thu hút nhân viên do chất lượng cuộc sống và các hoạt động thương mại sôi động của thành phố, Chen cho biết. "Sự phát triển của nhóm nhân tài trình độ cao ở Việt Nam chỉ mới ở giai đoạn phát triển. Chúng tôi dự đoán các công ty sẽ chuyển đến Hà Nội như giai đoạn tiếp theo, khi thị trường nhân tài ở đây bão hòa".
Nhưng hiện tại, nhu cầu về nhân tài vẫn vượt xa nguồn cung, không chỉ ở Việt Nam.
Malaysia, một trung tâm công nghiệp chip vào những năm 1970 và 1980, đang thúc đẩy xây dựng lại ngành công nghiệp trong nước. Đầu tư đang đổ vào từ một số tên tuổi lớn nhất trong ngành, nhưng các nhà quan sát chỉ ra rằng tình trạng thiếu hụt kỹ sư địa phương là một trong những thách thức cản trở giấc mơ của chính phủ Malaysia. Thái Lan đang tận hưởng một loạt các khoản đầu tư mới vào bảng mạch in, máy tính xách tay và máy chủ nhưng cũng phải đối mặt với nhu cầu ngày càng tăng về nhân tài công nghệ trong nước.
Nhật Bản cũng đang cố gắng lấy lại thời kỳ hoàng kim của mình như một cường quốc về chip, và tình trạng thiếu hụt các kỹ sư giàu kinh nghiệm gần như là một điệp khúc thường trực trong giới hoạch định chính sách và các nhân vật trong ngành.
Ngay cả Trung Quốc, nơi chính phủ đang dồn sức hỗ trợ cho ngành công nghiệp chip trong nước, cũng đang gặp khó khăn trong việc tuyển dụng đủ kỹ sư vì ngày càng nhiều sinh viên tốt nghiệp từ các trường đại học hàng đầu lựa chọn các công việc được trả lương cao hơn trong lĩnh vực phần mềm hoặc dịch vụ tài chính.
Phát triển thế hệ tiếp theo
Tại Việt Nam, các giám đốc điều hành chip như Lê Quang Đàm của Marvell và các quan chức nhà nước cho biết học bổng và thực tập là một số công cụ chính mà họ đang sử dụng để thu hút thêm nhiều kỹ sư vào đội ngũ.
Thu nhập nhân sự IT ở Việt Nam so với các quốc gia
Seoul AI Hub, một đơn vị nghiên cứu của Chính quyền đô thị Seoul, có kế hoạch cung cấp chương trình thực tập kéo dài ba tháng cho sinh viên Việt Nam bắt đầu từ tháng 9, kết nối họ với các công ty thiết kế chip của Hàn Quốc. Bộ Doanh nghiệp vừa và nhỏ và công ty khởi nghiệp Hàn Quốc đang hợp tác với Bộ Tư pháp để xây dựng các quy định về thị thực lỏng lẻo hơn đối với người Việt Nam.
Trong khi đó, Washington đang hợp tác với bảy quốc gia, bao gồm Việt Nam, để xây dựng chuỗi cung ứng chip không bao gồm Trung Quốc. Một quan chức Hoa Kỳ đã nói với Nikkei vào đầu năm nay rằng kinh nghiệm lâu năm của Việt Nam trong lĩnh vực lắp ráp sẽ giúp họ mở rộng sang lĩnh vực thiết kế chip.
"Có nhiều quốc gia trên thế giới muốn có khả năng lắp ráp, thử nghiệm và đóng gói [ATP] của [Việt Nam]", Jose Fernandez, Thứ trưởng Ngoại giao Hoa Kỳ phụ trách tăng trưởng kinh tế, năng lượng và môi trường cho biết. Ông nói thêm, "Bạn phải bắt đầu với ATP và bạn có thể xây dựng từ đó".
Những nỗ lực khác đang đến từ khu vực tư nhân.
Pegatron, một nhà cung cấp Đài Loan cho Apple và Microsoft, rất muốn mở rộng nhóm nhân tài kỹ thuật địa phương tại Việt Nam, nơi họ đã xây dựng sự hiện diện trong lĩnh vực sản xuất của mình kể từ năm 2020.
"Năng suất và chất lượng nhân tài đang tăng lên ở Việt Nam, nhưng xét đến động lực thị trường, nguồn cung nhân tài không thể theo kịp nhu cầu, vì vậy các công ty phải tham gia nhiều hơn vào hoạt động đào tạo", Tổng giám đốc Pegatron Việt Nam Chi-Liang Chen nói với Nikkei Châu Á.
Chen cho biết sự tập trung ngày càng tăng của chính phủ Việt Nam vào lĩnh vực bán dẫn cũng ảnh hưởng đến việc tuyển dụng cho các ngành công nghệ khác và Pegatron dự kiến tình trạng thiếu hụt sẽ "thậm chí còn rõ ràng hơn" trong thời gian tới. Chen cho biết "Chúng tôi thực sự hy vọng chính phủ và các trường học có thể tích cực hơn trong việc mở thêm nhiều khoa liên quan đến kỹ thuật với các ưu đãi để mở rộng nguồn nhân tài".
Pegatron đã trao học bổng cho sinh viên tại Đại học Hàng hải Việt Nam, Đại học Hải Phòng và tài trợ cho các sự kiện của trường, trò chơi thể thao và chương trình thực tập. Theo công ty, Pegatron cũng hợp tác với nhiều trường đại học để đồng thiết kế chương trình giảng dạy và thiết bị nhằm đào tạo chính xác lực lượng lao động mà ngành công nghệ cần.
Từ bàn làm việc của mình tại Thành phố Hồ Chí Minh, con đường sự nghiệp của kỹ sư cao cấp Guong cho thấy những nỗ lực như thế này đang được đền đáp.
Sau khi cân nhắc về tâm lý học, cô đã chọn học ngành điện tử vì chương trình này được hỗ trợ tài chính. Sau đó, bạn bè đã giới thiệu cho cô về một chương trình thực tập tốt tập trung vào chất bán dẫn. Cô đã theo đuổi và chẳng mấy chốc đã tìm được một vị trí toàn thời gian tại Marvell.
Giờ đây, Guong hy vọng cô có thể khiến những người Việt trẻ khác noi gương mình.
"Nếu tôi có thể giúp đào tạo người khác, xây dựng họ, thì tôi sẽ hạnh phúc", cô nói. "Không chỉ là kiếm tiền".
