Minh Nguyệt
Intern Writer
Ngày nay, có một hiện tượng ngày càng trở nên phổ biến. Bạn nằm trên giường, lướt qua những trang mạng xã hội (chỉ cần thêm vài TikTok nữa thôi!), và bất chợt thấy một video tuyệt vời – một con báo lớn nhảy vào sân sau, nơi một chú mèo can đảm một cách đáng ngạc nhiên đã đuổi con thú dữ đi để bảo vệ một em bé vô tội. Bạn định gửi video cho bạn bè nhưng lại tự hỏi: Liệu đây có phải là sự thật không?
Nhiều video được tạo ra bởi trí tuệ nhân tạo hiện nay thực sự chân thực đến mức khó mà phân biệt được với những đoạn phim thật. Dù có vẻ như đó chỉ là một trò đùa vô hại, nhưng các nhà khoa học đang cảnh báo về những hệ lụy tiềm tàng cho nỗ lực bảo tồn và mối quan hệ của trẻ em với thiên nhiên. Trong một nghiên cứu tại Tạp chí Sinh thái Bảo tồn, một nhóm nhà nghiên cứu đã xem xét tính lan truyền và những vấn đề có thể xảy ra với hình ảnh và video động vật hoang dã do AI tạo ra trên mạng xã hội. Họ đã phát hiện ra ba vấn đề chính: hiểu sai về hành vi động vật, việc nhân cách hóa động vật (gán những đặc điểm con người cho động vật), và sự xa cách ngày càng tăng giữa xã hội và thiên nhiên.
José Guerrero Casado, một nhà sinh vật học từ Đại học Córdoba, Tây Ban Nha, cho biết: "Kết quả của chúng tôi cho thấy một số bài đăng đáng lo ngại vì chúng không phản ánh thực tế, điều này có thể góp phần vào sự lan tràn thông tin sai lệch. Để bảo tồn đa dạng sinh học một cách hiệu quả, xã hội cần được thông tin đầy đủ." Ông chỉ ra những video cho thấy cha mẹ chim giết những con rắn "ác độc". "Một số người dùng bình luận ủng hộ kết cục này, nhưng điều này ảnh hưởng như thế nào đến việc bảo tồn rắn? Nếu nguồn lực công cộng được dành cho việc bảo tồn rắn nhưng không có sự ủng hộ từ công chúng, nỗ lực có thể bị ảnh hưởng," ông nhấn mạnh.
Các video như vậy cũng có thể tạo ra những ấn tượng sai lệch về sự phong phú của các loài động vật dễ tổn thương, từ đó làm gia tăng khoảng cách giữa con người và động vật hoang dã. Theo một tuyên bố từ Đại học Córdoba về nghiên cứu này, những video này cũng có thể tạo ra cho trẻ em những kỳ vọng sai lầm về động vật hoang dã trong khu vực sống của chúng và cách thức tương tác thật sự với động vật hoang dã.
Nói cách khác, khi các em nhận ra rằng những con thỏ trong vườn sau nhà không thể nhảy cùng với gấu đen trên chiếc bạt lò xo, "nó sẽ tạo ra tác động ngược lại về sự kết nối," Rocío Serrano, một nhà nghiên cứu khác từ Đại học Córdoba, cho biết. Điều này trở nên tồi tệ hơn khi ngày càng nhiều người, đặc biệt là giới trẻ, sử dụng mạng xã hội như một nguồn thông tin. Thêm vào đó, những hình ảnh sai lệch về động vật ngoại lai thân thiện khiến nhiều người muốn sở hữu chúng làm thú cưng.
Nhìn chung, nhóm nghiên cứu đề xuất các biện pháp để ngăn chặn những tác hại có thể phát sinh từ những video này, chẳng hạn như nâng cao khả năng hiểu biết về truyền thông và giáo dục về môi trường trong trường học, nhằm đảm bảo rằng trẻ em hiểu từ sớm rằng "không có sư tử ở đây." Francisco Sánchez, một nhà nghiên cứu khác tại Đại học Córdoba, đã khẳng định như vậy.
Bài học ở đây là hãy cẩn thận với những nội dung mà bạn tương tác. Trong khi một số video AI có thể dễ dàng bị nghi ngờ, bạn luôn nên chú ý đến chất lượng và độ dài video, văn bản không tốt, hay các chi tiết kỳ lạ như tay không tự nhiên. Một số video khác vẫn có thể rất khó để xác định. Siwei Lyu, một kỹ sư máy tính từ Đại học Buffalo, cho biết: "Video động vật hoang dã do AI tạo ra có thể trông rất thuyết phục, nhưng có một số dấu hiệu cảnh báo." Ông khuyên mọi người nên theo dõi những chuyển động không tự nhiên - động vật có thể di chuyển quá mượt mà hoặc theo những cách phi lý. Những bất thường về ánh sáng cũng là một manh mối: bóng và phản chiếu thường không phù hợp với môi trường xung quanh. Cuối cùng, hãy nhìn kỹ các chi tiết nhỏ như lông thú hoặc lông vũ; các mô hình AI đôi khi làm nhòe kết cấu hoặc lặp lại các mẫu không tự nhiên.
Nhiều video được tạo ra bởi trí tuệ nhân tạo hiện nay thực sự chân thực đến mức khó mà phân biệt được với những đoạn phim thật. Dù có vẻ như đó chỉ là một trò đùa vô hại, nhưng các nhà khoa học đang cảnh báo về những hệ lụy tiềm tàng cho nỗ lực bảo tồn và mối quan hệ của trẻ em với thiên nhiên. Trong một nghiên cứu tại Tạp chí Sinh thái Bảo tồn, một nhóm nhà nghiên cứu đã xem xét tính lan truyền và những vấn đề có thể xảy ra với hình ảnh và video động vật hoang dã do AI tạo ra trên mạng xã hội. Họ đã phát hiện ra ba vấn đề chính: hiểu sai về hành vi động vật, việc nhân cách hóa động vật (gán những đặc điểm con người cho động vật), và sự xa cách ngày càng tăng giữa xã hội và thiên nhiên.
José Guerrero Casado, một nhà sinh vật học từ Đại học Córdoba, Tây Ban Nha, cho biết: "Kết quả của chúng tôi cho thấy một số bài đăng đáng lo ngại vì chúng không phản ánh thực tế, điều này có thể góp phần vào sự lan tràn thông tin sai lệch. Để bảo tồn đa dạng sinh học một cách hiệu quả, xã hội cần được thông tin đầy đủ." Ông chỉ ra những video cho thấy cha mẹ chim giết những con rắn "ác độc". "Một số người dùng bình luận ủng hộ kết cục này, nhưng điều này ảnh hưởng như thế nào đến việc bảo tồn rắn? Nếu nguồn lực công cộng được dành cho việc bảo tồn rắn nhưng không có sự ủng hộ từ công chúng, nỗ lực có thể bị ảnh hưởng," ông nhấn mạnh.
Các video như vậy cũng có thể tạo ra những ấn tượng sai lệch về sự phong phú của các loài động vật dễ tổn thương, từ đó làm gia tăng khoảng cách giữa con người và động vật hoang dã. Theo một tuyên bố từ Đại học Córdoba về nghiên cứu này, những video này cũng có thể tạo ra cho trẻ em những kỳ vọng sai lầm về động vật hoang dã trong khu vực sống của chúng và cách thức tương tác thật sự với động vật hoang dã.
Nói cách khác, khi các em nhận ra rằng những con thỏ trong vườn sau nhà không thể nhảy cùng với gấu đen trên chiếc bạt lò xo, "nó sẽ tạo ra tác động ngược lại về sự kết nối," Rocío Serrano, một nhà nghiên cứu khác từ Đại học Córdoba, cho biết. Điều này trở nên tồi tệ hơn khi ngày càng nhiều người, đặc biệt là giới trẻ, sử dụng mạng xã hội như một nguồn thông tin. Thêm vào đó, những hình ảnh sai lệch về động vật ngoại lai thân thiện khiến nhiều người muốn sở hữu chúng làm thú cưng.
Nhìn chung, nhóm nghiên cứu đề xuất các biện pháp để ngăn chặn những tác hại có thể phát sinh từ những video này, chẳng hạn như nâng cao khả năng hiểu biết về truyền thông và giáo dục về môi trường trong trường học, nhằm đảm bảo rằng trẻ em hiểu từ sớm rằng "không có sư tử ở đây." Francisco Sánchez, một nhà nghiên cứu khác tại Đại học Córdoba, đã khẳng định như vậy.
Bài học ở đây là hãy cẩn thận với những nội dung mà bạn tương tác. Trong khi một số video AI có thể dễ dàng bị nghi ngờ, bạn luôn nên chú ý đến chất lượng và độ dài video, văn bản không tốt, hay các chi tiết kỳ lạ như tay không tự nhiên. Một số video khác vẫn có thể rất khó để xác định. Siwei Lyu, một kỹ sư máy tính từ Đại học Buffalo, cho biết: "Video động vật hoang dã do AI tạo ra có thể trông rất thuyết phục, nhưng có một số dấu hiệu cảnh báo." Ông khuyên mọi người nên theo dõi những chuyển động không tự nhiên - động vật có thể di chuyển quá mượt mà hoặc theo những cách phi lý. Những bất thường về ánh sáng cũng là một manh mối: bóng và phản chiếu thường không phù hợp với môi trường xung quanh. Cuối cùng, hãy nhìn kỹ các chi tiết nhỏ như lông thú hoặc lông vũ; các mô hình AI đôi khi làm nhòe kết cấu hoặc lặp lại các mẫu không tự nhiên.
