Hoàng Anh
Writer
Ye Yongqing (67 tuổi), một họa sĩ nổi tiếng Trung Quốc, đã chính thức lên tiếng xin lỗi sau khi Tòa án Sở hữu Trí tuệ Bắc Kinh giữ nguyên phán quyết, buộc ông bồi thường 5 triệu NDT (khoảng 690.000 USD) cho họa sĩ người Bỉ Christian Silvain vì hành vi sao chép tác phẩm kéo dài hơn 25 năm. Vụ việc được xem là một cột mốc quan trọng trong vấn đề bảo vệ bản quyền tác phẩm nghệ thuật tại Trung Quốc.
Họa sĩ Trung Quốc Ye Yongqing, người bị kết án đạo nhái tranh suốt 25 năm qua, còn bán được tranh giá triệu đô cho Bill Gates
Phát hiện đạo nhái và hành trình kiện tụng
Vụ việc bắt đầu vào năm 2019, khi Christian Silvain (75 tuổi) được một chủ phòng tranh ở Amsterdam (Hà Lan) thông báo về việc có một phiên bản "kém chất lượng" của tác phẩm do ông sáng tác đang được rao bán. Sau khi điều tra, Silvain phát hiện Ye Yongqing đã sao chép tới 87 bức tranh của mình trong suốt hơn hai thập kỷ.
Silvain đã quyết định đệ đơn kiện Ye Yongqing tại Tòa án Sở hữu Trí tuệ Bắc Kinh, yêu cầu bồi thường 54 triệu NDT (khoảng 7,4 triệu USD) vì vi phạm bản quyền.
Các bằng chứng được đưa ra cho thấy rõ ràng sự tương đồng giữa các tác phẩm của hai họa sĩ. Nhiều bức tranh của Ye Yongqing chỉ thay đổi một số chi tiết nhỏ, trong khi bố cục, hình ảnh và các biểu tượng đặc trưng như chim, tổ chim, lồng chim, dấu thập đỏ hay máy bay gần như được giữ nguyên. Silvain từng nhận xét: "Ngoại trừ chữ ký của tôi, tất cả đều giống hệt".
Tranh của Silvain (bên phải) và phiên bản sao chép lại của Ye Yongqing (bên trái). Ảnh: Le Vif.
Phủ nhận, kháng cáo và phán quyết cuối cùng
Ban đầu, Ye Yongqing phủ nhận cáo buộc đạo nhái, dù thừa nhận có chịu ảnh hưởng từ phong cách của Silvain. Ye thậm chí còn kiện ngược Silvain ra tòa án Bỉ vì tội phỉ báng.
Tuy nhiên, năm 2023, Tòa án Sở hữu Trí tuệ Bắc Kinh đã ra phán quyết có lợi cho Silvain, yêu cầu Ye ngừng sao chép, bồi thường 5 triệu NDT và đăng lời xin lỗi công khai trên tờ Global Times (Trung Quốc) trong vòng 10 ngày.
Ye Yongqing đã kháng cáo, nhưng đến tháng 12/2024, tòa án giữ nguyên bản án. Đây là lần đầu tiên một nghệ sĩ nước ngoài thắng kiện một họa sĩ Trung Quốc trong một vụ án đạo nhái tranh.
Ngày 23/1, Ye Yongqing đã đăng lời xin lỗi bằng tiếng Trung trên tờ Legal Daily, bày tỏ sự tôn trọng phán quyết của tòa và cam kết rút ra bài học. Tuy nhiên, lời xin lỗi này bị chỉ trích là thiếu chân thành, không thực sự thừa nhận hành vi đạo nhái.
Họa sĩ người Bỉ Christian Silvain, người bị họa sĩ Trung Quốc Ye Yongqing đạo nhái suốt 25 năm qua
Chênh lệch giá trị tác phẩm và lợi nhuận từ việc đạo nhái
Ye Yongqing từng là một ngôi sao của làng nghệ thuật Bắc Kinh, với những bức tranh được bán với giá cao gấp hàng trăm lần so với tác phẩm gốc của Silvain. Các bức tranh của Ye từng được bán với giá hơn 1,2 triệu USD trong các phiên đấu giá của Sotheby’s và Christie’s. Ông cũng được các nhà đấu giá danh tiếng quảng bá. Các tác phẩm "đạo nhái" của họa sĩ Trung Quốc này từng được trưng bày tại các phòng triển lãm nghệ thuật ở Hà Lan và Anh. Ông cũng được các nhà sưu tầm danh tiếng như tỷ phú Bill Gates và "ông trùm" truyền thông Rupert Murdoch mua tranh.
Trong khi đó, tác phẩm gốc của Silvain chỉ có giá khoảng 6.000 EUR (tương đương 6.200 USD). Tờ Southern Metropolis Daily ước tính Ye Yongqing đã thu về hơn 40 triệu NDT (khoảng 5,5 triệu USD) từ các bức tranh sao chép, cao gấp 8 lần so với mức bồi thường mà tòa án yêu cầu.
Jia Fangzhou, một nhà phê bình nghệ thuật, nhận định trên tờ Art News of China: "Với vị thế và ảnh hưởng của Ye trong giới mỹ thuật Trung Quốc, toàn bộ cộng đồng nghệ thuật cảm thấy bị sỉ nhục, kể cả những nhà phê bình từng ca ngợi ông và những giám khảo từng trao giải cho ông".
Vụ kiện giữa Christian Silvain và Ye Yongqing là một bài học đắt giá về vấn đề bản quyền trong nghệ thuật. Nó cũng cho thấy sự quyết tâm của tòa án Trung Quốc trong việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, không phân biệt nghệ sĩ trong nước hay quốc tế. Tuy nhiên, lời xin lỗi "thiếu chân thành" của Ye Yongqing và khoản lợi nhuận khổng lồ mà ông kiếm được từ việc đạo nhái vẫn là những vấn đề gây tranh cãi.
Họa sĩ Trung Quốc Ye Yongqing, người bị kết án đạo nhái tranh suốt 25 năm qua, còn bán được tranh giá triệu đô cho Bill Gates
Phát hiện đạo nhái và hành trình kiện tụng
Vụ việc bắt đầu vào năm 2019, khi Christian Silvain (75 tuổi) được một chủ phòng tranh ở Amsterdam (Hà Lan) thông báo về việc có một phiên bản "kém chất lượng" của tác phẩm do ông sáng tác đang được rao bán. Sau khi điều tra, Silvain phát hiện Ye Yongqing đã sao chép tới 87 bức tranh của mình trong suốt hơn hai thập kỷ.
Silvain đã quyết định đệ đơn kiện Ye Yongqing tại Tòa án Sở hữu Trí tuệ Bắc Kinh, yêu cầu bồi thường 54 triệu NDT (khoảng 7,4 triệu USD) vì vi phạm bản quyền.
Các bằng chứng được đưa ra cho thấy rõ ràng sự tương đồng giữa các tác phẩm của hai họa sĩ. Nhiều bức tranh của Ye Yongqing chỉ thay đổi một số chi tiết nhỏ, trong khi bố cục, hình ảnh và các biểu tượng đặc trưng như chim, tổ chim, lồng chim, dấu thập đỏ hay máy bay gần như được giữ nguyên. Silvain từng nhận xét: "Ngoại trừ chữ ký của tôi, tất cả đều giống hệt".
Tranh của Silvain (bên phải) và phiên bản sao chép lại của Ye Yongqing (bên trái). Ảnh: Le Vif.
Phủ nhận, kháng cáo và phán quyết cuối cùng
Ban đầu, Ye Yongqing phủ nhận cáo buộc đạo nhái, dù thừa nhận có chịu ảnh hưởng từ phong cách của Silvain. Ye thậm chí còn kiện ngược Silvain ra tòa án Bỉ vì tội phỉ báng.
Tuy nhiên, năm 2023, Tòa án Sở hữu Trí tuệ Bắc Kinh đã ra phán quyết có lợi cho Silvain, yêu cầu Ye ngừng sao chép, bồi thường 5 triệu NDT và đăng lời xin lỗi công khai trên tờ Global Times (Trung Quốc) trong vòng 10 ngày.
Ye Yongqing đã kháng cáo, nhưng đến tháng 12/2024, tòa án giữ nguyên bản án. Đây là lần đầu tiên một nghệ sĩ nước ngoài thắng kiện một họa sĩ Trung Quốc trong một vụ án đạo nhái tranh.
Ngày 23/1, Ye Yongqing đã đăng lời xin lỗi bằng tiếng Trung trên tờ Legal Daily, bày tỏ sự tôn trọng phán quyết của tòa và cam kết rút ra bài học. Tuy nhiên, lời xin lỗi này bị chỉ trích là thiếu chân thành, không thực sự thừa nhận hành vi đạo nhái.
Họa sĩ người Bỉ Christian Silvain, người bị họa sĩ Trung Quốc Ye Yongqing đạo nhái suốt 25 năm qua
Chênh lệch giá trị tác phẩm và lợi nhuận từ việc đạo nhái
Ye Yongqing từng là một ngôi sao của làng nghệ thuật Bắc Kinh, với những bức tranh được bán với giá cao gấp hàng trăm lần so với tác phẩm gốc của Silvain. Các bức tranh của Ye từng được bán với giá hơn 1,2 triệu USD trong các phiên đấu giá của Sotheby’s và Christie’s. Ông cũng được các nhà đấu giá danh tiếng quảng bá. Các tác phẩm "đạo nhái" của họa sĩ Trung Quốc này từng được trưng bày tại các phòng triển lãm nghệ thuật ở Hà Lan và Anh. Ông cũng được các nhà sưu tầm danh tiếng như tỷ phú Bill Gates và "ông trùm" truyền thông Rupert Murdoch mua tranh.
Trong khi đó, tác phẩm gốc của Silvain chỉ có giá khoảng 6.000 EUR (tương đương 6.200 USD). Tờ Southern Metropolis Daily ước tính Ye Yongqing đã thu về hơn 40 triệu NDT (khoảng 5,5 triệu USD) từ các bức tranh sao chép, cao gấp 8 lần so với mức bồi thường mà tòa án yêu cầu.
Jia Fangzhou, một nhà phê bình nghệ thuật, nhận định trên tờ Art News of China: "Với vị thế và ảnh hưởng của Ye trong giới mỹ thuật Trung Quốc, toàn bộ cộng đồng nghệ thuật cảm thấy bị sỉ nhục, kể cả những nhà phê bình từng ca ngợi ông và những giám khảo từng trao giải cho ông".
Vụ kiện giữa Christian Silvain và Ye Yongqing là một bài học đắt giá về vấn đề bản quyền trong nghệ thuật. Nó cũng cho thấy sự quyết tâm của tòa án Trung Quốc trong việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, không phân biệt nghệ sĩ trong nước hay quốc tế. Tuy nhiên, lời xin lỗi "thiếu chân thành" của Ye Yongqing và khoản lợi nhuận khổng lồ mà ông kiếm được từ việc đạo nhái vẫn là những vấn đề gây tranh cãi.
