Bui Nhat Minh
Intern Writer
“Lây nhiễm” hút chìm chìa khóa giải mã Vành đai lửa
Vành đai lửa Thái Bình Dương là khu vực có hoạt động địa chấn mạnh nhất trên Trái Đất, trải dài 25.000 dặm với khoảng 450 núi lửa. Tuy nhiên, đối với các nhà địa chất, việc tìm ra chính xác cách nó hình thành lại vô cùng khó khăn. Nguyên nhân là bởi bằng chứng địa chất thường bị phá hủy trong quá trình hình thành hút chìm hiện tượng một mảng kiến tạo trượt xuống bên dưới mảng khác.
Một nghiên cứu mới đăng trên tạp chí Geology đã đề xuất một giả thuyết thú vị: sự khởi đầu của Vành đai lửa phía đông có thể bắt nguồn từ hiện tượng gọi là "xâm lược" hoặc "nhiễm trùng" hút chìm. Theo đó, quá trình hút chìm không chỉ giới hạn ở một mảng, mà còn có thể "lây lan" từ mảng đại dương này sang mảng khác, giống như bệnh truyền nhiễm.
Nhà địa chất João Duarte từ Đại học Lisbon cho biết mô hình mới này không còn là suy đoán mà dựa trên các dấu hiệu cụ thể trong hồ sơ địa chất cổ đại. Điều này mang lại một góc nhìn mới về cách một khu vực có thể trở nên địa chấn mạnh mẽ đến vậy.
Vết tích 300 triệu năm và dấu vân tay địa chất
Dẫn đầu nghiên cứu là giáo sư Mark Allen từ Đại học Durham (Anh), nhóm ông đã lần theo dấu vết của “dị thường Dupal” một dạng dấu vân tay hóa học đặc trưng từng được phát hiện trong bazan đại dương vào năm 1984. Họ bất ngờ nhận thấy những dấu hiệu này vẫn còn trong đá núi lửa tại tây Thái Bình Dương.Điều đó gợi ý rằng vật chất từ đại dương Tethys từng thống trị phía đông vào khoảng 300 triệu năm trước đã lan về phía đông và “lây nhiễm” sang mảng Thái Bình Dương. Allen ví hiện tượng này giống như “nhìn thấy dấu vân tay của ai đó tại hiện trường vụ án”.
Tuy nhiên, nghiên cứu mới chỉ ra dấu hiệu chứ chưa giải thích được cơ chế chính xác gây ra sự “lây lan” hút chìm này. Các nhà địa chất cũng lưu ý rằng có thể hiện tượng tương tự đang âm thầm diễn ra ở những nơi khác trên thế giới, như khu vực Đại Tây Dương nơi từng được coi là tương đối yên tĩnh.
Thậm chí, Duarte và cộng sự còn cho rằng Vùng hút chìm Gibraltar nơi mảng châu Phi đang chìm xuống dưới mảng Á-Âu có thể đang bắt đầu "lây nhiễm" sang mảng Đại Tây Dương. Tuy nhiên, theo ước tính, quá trình này sẽ kéo dài ít nhất 20 triệu năm nữa.
Với địa chất, thời gian là thước đo vĩ đại. Và để hiểu hết về Vành đai lửa, có lẽ con người vẫn cần thêm rất nhiều thế hệ nghiên cứu nữa. (popularmechanics)
