Dũng Đỗ
Writer
Có ai ngờ trong ngăn kéo nhà mình lại đang “giấu” một phần của núi rác điện tử khổng lồ? Hàng tỉ chiếc điện thoại cũ, máy tính bảng và đủ loại thiết bị công nghệ khác đang nằm chỏng chơ mỗi năm, lặng lẽ nhưng đầy nguy hiểm, như thể chờ ngày biến thành "quả bom môi trường".
Chúng ta có thể nói mãi về rác thải nhựa và ống hút giấy “xanh xanh đỏ đỏ”, nhưng rác thải điện tử lại là kẻ thù vô hình khó nhằn hơn nhiều. Cứ mỗi mùa công nghệ mới về, những chiếc điện thoại sáng bóng chưa kịp “xỉn màu” đã thế chỗ, đẩy hàng tỉ thiết bị cũ vào cảnh “giam lỏng” vĩnh viễn trong tủ đồ. Và không, chúng không tự biến mất đâu!
Lý do ư? Đơn giản thôi. Có tới 27% người lo mất dữ liệu, dù họ chưa chắc còn nhớ nổi trong đó có gì. Với nhiều người, điện thoại cũ là một dạng bảo hiểm công nghệ, kiểu như “có còn hơn không” dù chả bao giờ dùng đến. 20% khác thì thú nhận… không biết làm gì với chúng cả! Và thế là, ngăn kéo bỗng hóa thành “nghĩa địa mini” dành riêng cho thiết bị điện tử, nơi lười biếng và thiếu thông tin bắt tay nhau cùng hành động.
Đó chưa kể đến sự lãng phí tài nguyên. Để sản xuất điện thoại, các nhà máy phải vắt kiệt đủ thứ kim loại quý như vàng, bạc, đồng hay coban. Vậy mà thay vì tái chế, ta lại để hàng tỉ chiếc điện thoại thành đống phế liệu, tiếp tục đào bới tài nguyên thiên nhiên và phá nát hệ sinh thái. Nếu kim loại cũng biết than phiền, chúng có lẽ đã “đệ đơn kiện” loài người từ lâu rồi.
Theo ước tính của GSMA, nếu chỉ cần một nửa trong số 5 tỉ thiết bị kia được tái chế, chúng ta có thể thu hồi khoảng 8 tỉ USD giá trị khoáng sản. Với con số khổng lồ này, việc sản xuất điện thoại mới, pin xe điện và các thiết bị công nghệ khác sẽ trở nên “dễ thở” hơn nhiều.
Thị trường điện thoại cũ cũng đang trở nên “xôm tụ” hơn bao giờ hết. 14% số điện thoại hiện đang được sử dụng là hàng đã qua tân trang. Trong năm 2023, doanh số điện thoại cũ tăng 6%, còn điện thoại mới lại tụt giảm 4%. Một cú “lật kèo” đáng suy ngẫm cho những ai còn coi trọng việc sắm đồ mới tinh mà chẳng biết làm gì với đồ cũ.
Vậy nên, thay vì biến chúng thành “đồ cổ trong ngăn kéo”, hãy mạnh dạn nói lời chia tay với thiết bị lỗi thời một cách văn minh. Chẳng ai cần đến một “bảo tàng điện thoại cá nhân” đâu, tin tôi đi!
Chúng ta có thể nói mãi về rác thải nhựa và ống hút giấy “xanh xanh đỏ đỏ”, nhưng rác thải điện tử lại là kẻ thù vô hình khó nhằn hơn nhiều. Cứ mỗi mùa công nghệ mới về, những chiếc điện thoại sáng bóng chưa kịp “xỉn màu” đã thế chỗ, đẩy hàng tỉ thiết bị cũ vào cảnh “giam lỏng” vĩnh viễn trong tủ đồ. Và không, chúng không tự biến mất đâu!
Điện thoại cũ: “Vật bất ly thân” trong ngăn kéo
Theo khảo sát của GSMA, dù phong trào “truyền nhân” điện thoại cũ cho người thân đang dần phổ biến, 40% thiết bị may mắn được trao tay, thì vẫn còn tới 75% người dùng thản nhiên nhốt ít nhất một chiếc điện thoại trong ngăn kéo. Trên phạm vi toàn cầu, con số này dao động từ 5 đến 10 tỉ chiếc – đúng vậy, hàng tỉ cục gạch nằm chờ “đầu thai”.
Lý do ư? Đơn giản thôi. Có tới 27% người lo mất dữ liệu, dù họ chưa chắc còn nhớ nổi trong đó có gì. Với nhiều người, điện thoại cũ là một dạng bảo hiểm công nghệ, kiểu như “có còn hơn không” dù chả bao giờ dùng đến. 20% khác thì thú nhận… không biết làm gì với chúng cả! Và thế là, ngăn kéo bỗng hóa thành “nghĩa địa mini” dành riêng cho thiết bị điện tử, nơi lười biếng và thiếu thông tin bắt tay nhau cùng hành động.
"Di sản" để lại cho môi trường
Thực ra, giữ mấy chiếc điện thoại không phải là “vô hại”. Chúng chứa đủ loại chất độc “họ hàng nhà chì, thủy ngân, cadmium” – nếu không xử lý đúng cách, các chất này sẽ rò rỉ vào đất, nước và không khí. Nghĩ mà xem, chúng ta yêu công nghệ nhưng chính nó lại đang âm thầm “hạ độc” môi trường.
Đó chưa kể đến sự lãng phí tài nguyên. Để sản xuất điện thoại, các nhà máy phải vắt kiệt đủ thứ kim loại quý như vàng, bạc, đồng hay coban. Vậy mà thay vì tái chế, ta lại để hàng tỉ chiếc điện thoại thành đống phế liệu, tiếp tục đào bới tài nguyên thiên nhiên và phá nát hệ sinh thái. Nếu kim loại cũng biết than phiền, chúng có lẽ đã “đệ đơn kiện” loài người từ lâu rồi.
Tia sáng cuối đường hầm
Không phải mọi thứ đều ảm đạm. Ngày càng nhiều người nhận ra rằng chiếc điện thoại cũ có thể được “hồi sinh” đầy ích lợi. Các chương trình thu cũ đổi mới, kèm cam kết bảo mật dữ liệu và ưu đãi hấp dẫn, đang kéo người dùng ra khỏi vòng lẩn quẩn của sự lười nhác. Steven Moore, Trưởng phòng Hành động vì Khí hậu tại GSMA, coi đây là bước tiến lớn hướng tới nền kinh tế tuần hoàn, nơi mọi thứ được tái sử dụng và rác thải bị giảm thiểu tối đa.
Theo ước tính của GSMA, nếu chỉ cần một nửa trong số 5 tỉ thiết bị kia được tái chế, chúng ta có thể thu hồi khoảng 8 tỉ USD giá trị khoáng sản. Với con số khổng lồ này, việc sản xuất điện thoại mới, pin xe điện và các thiết bị công nghệ khác sẽ trở nên “dễ thở” hơn nhiều.
Thị trường điện thoại cũ cũng đang trở nên “xôm tụ” hơn bao giờ hết. 14% số điện thoại hiện đang được sử dụng là hàng đã qua tân trang. Trong năm 2023, doanh số điện thoại cũ tăng 6%, còn điện thoại mới lại tụt giảm 4%. Một cú “lật kèo” đáng suy ngẫm cho những ai còn coi trọng việc sắm đồ mới tinh mà chẳng biết làm gì với đồ cũ.
Lời kết: Hãy “giải phóng” ngăn kéo của bạn
Hàng tỉ chiếc điện thoại vẫn đang “mắc kẹt” không đáng có. Để tránh biến ngăn kéo thành bãi rác vô hình, đã đến lúc mỗi người dùng nên xem lại thói quen của mình. Một chiếc điện thoại cũ, nếu được tái chế đúng cách, không chỉ bảo vệ môi trường mà còn tạo ra nguồn tài nguyên quý giá.Vậy nên, thay vì biến chúng thành “đồ cổ trong ngăn kéo”, hãy mạnh dạn nói lời chia tay với thiết bị lỗi thời một cách văn minh. Chẳng ai cần đến một “bảo tàng điện thoại cá nhân” đâu, tin tôi đi!
