Khôi Nguyên
Writer
Trong khi Bộ Thương mại Trung Quốc đưa ra những tuyên bố cứng rắn, yêu cầu Mỹ phải là bên "tháo nút" trong cuộc chiến thuế quan, thì đằng sau đó, Bắc Kinh dường như đang sở hữu một lợi thế chiến lược quan trọng khác: sự bùng nổ của công nghệ robot và tự động hóa trong ngành sản xuất. Giới quan sát nhận định, việc ứng dụng robot với tốc độ chóng mặt đang giúp Trung Quốc giảm thiểu đáng kể tác động tiêu cực từ các đòn thuế của Mỹ, duy trì khả năng cạnh tranh và củng cố vị thế công xưởng thế giới theo một cách hoàn toàn mới.
Robot giữ giá thành thấp, chống lại thuế quan
Lợi thế cốt lõi mà tự động hóa mang lại là khả năng cắt giảm chi phí sản xuất và nâng cao chất lượng. Những đội quân robot, hoạt động không mệt mỏi 24/7 trong các "nhà máy tối" không cần ánh sáng, đang dần thay thế sức lao động ngày càng đắt đỏ và già hóa của con người Trung Quốc. Điều này giúp các nhà máy giữ giá thành sản phẩm ở mức thấp, đủ sức cạnh tranh trên thị trường quốc tế ngay cả khi phải cộng thêm mức thuế nhập khẩu cao mà chính quyền Tổng thống Donald Trump áp đặt. Nói cách khác, tự động hóa đang trở thành một công cụ hiệu quả để Trung Quốc khắc chế phần nào đòn thuế quan từ Mỹ.
Thực tế cho thấy, mức độ tự động hóa tại các nhà máy Trung Quốc hiện đã vượt qua nhiều cường quốc công nghiệp khác như Mỹ, Đức hay Nhật Bản. Theo Liên đoàn Robot Quốc tế, Trung Quốc có tỷ lệ robot trên 10.000 công nhân cao hơn bất kỳ quốc gia nào khác, chỉ đứng sau Hàn Quốc và Singapore.
Chính sách nhà nước và sự đầu tư mạnh mẽ
Đà phát triển vũ bão này không phải là ngẫu nhiên. Nó được định hướng và thúc đẩy mạnh mẽ bởi các chỉ thị từ chính phủ, đặc biệt là sáng kiến "Made in China 2025" được khởi động từ một thập kỷ trước, với mục tiêu đưa Trung Quốc trở thành cường quốc sản xuất công nghệ cao, trong đó robot là một trong 10 lĩnh vực trọng điểm. (Bôi đen 2) Chính phủ Trung Quốc cũng không tiếc tiền đầu tư, với việc công bố một quỹ đầu tư mạo hiểm trị giá 137 tỷ USD cho ngành robot, AI và các công nghệ tiên tiến khác. Thậm chí, năm ngoái, chính quyền còn yêu cầu các nhà sản xuất ô tô lớn phải sử dụng robot hình người và quay lại cảnh chúng làm việc trong nhà máy.
Sự đầu tư này lan tỏa từ các tập đoàn khổng lồ đến cả những xưởng sản xuất nhỏ lẻ. Tại nhà máy ô tô điện hiện đại của Zeekr ở Ninh Ba, số lượng robot đã tăng từ 500 lên 820 chỉ sau 4 năm. Trong khi đó, ông Elon Li, chủ một xưởng cơ khí nhỏ ở Quảng Châu, cũng chuẩn bị chi 40.000 USD để mua một cánh tay robot hàn tích hợp AI do Trung Quốc sản xuất – một mức giá chỉ bằng một phần nhỏ so với hệ thống tương tự của nước ngoài vài năm trước.
Con người vẫn có vai trò, nhưng lợi thế nhân lực kỹ thuật lớn
Dù tự động hóa cao, các nhà máy Trung Quốc vẫn cần đến lao động con người cho các khâu kiểm tra chất lượng cuối cùng hoặc những công đoạn đòi hỏi sự khéo léo, tỉ mỉ như lắp đặt dây điện. Tuy nhiên, vai trò của công nhân đang thay đổi, nhiều người chuyển sang giám sát máy móc qua màn hình máy tính, như chia sẻ của công nhân Pinky Wu tại Zeekr. AI cũng được ứng dụng trong thiết kế, giúp các nhà thiết kế như Carrie Li có thêm thời gian sáng tạo.
Một lợi thế khác của Trung Quốc là nguồn nhân lực kỹ thuật dồi dào. Mỗi năm, các trường đại học nước này đào tạo khoảng 350.000 kỹ sư cơ khí và hàng triệu công nhân lành nghề khác – con số vượt xa Mỹ (khoảng 45.000 kỹ sư cơ khí/năm), nơi các công ty robot như Agility Robotics đang gặp khó khăn trong việc tuyển dụng nhân tài.
Tự tin đối mặt thương chiến
Sự tự chủ về công nghệ robot và lợi thế chi phí giúp nhiều nhà sản xuất Trung Quốc tỏ ra khá tự tin trước cuộc chiến thương mại. Tại Hội chợ Canton Fair đang diễn ra ở Quảng Châu, ông Han Zhaolin, nhà sáng lập Dolphin Robot Technology (công ty sản xuất robot pha cà phê), cho biết không quá lo lắng về thuế quan Mỹ. Ông khẳng định khách hàng Mỹ vẫn rất muốn mua robot của họ vì tính độc đáo và giá cả cạnh tranh hơn nhiều so với sản phẩm (nếu có) từ Mỹ, Đức, Nhật hay Hàn Quốc. "Chúng tôi không phải là bên chịu thuế, cũng không hạ giá bán," ông nói.
Nhiều nhà sản xuất robot khác tại hội chợ cũng chia sẻ cảm nhận tương tự, bởi phần lớn linh kiện cốt lõi của họ được sản xuất nội địa và lợi thế về giá, tốc độ phát triển giúp họ duy trì sức cạnh tranh ngay cả khi chịu thuế cao. Thậm chí, một số còn xem thương chiến là cơ hội để sản phẩm công nghệ Trung Quốc được biết đến nhiều hơn.
Rõ ràng, cuộc cách mạng robot và tự động hóa đang mang lại cho Trung Quốc một lợi thế không nhỏ, giúp nền kinh tế nước này chống chịu tốt hơn trước các cú sốc thương mại và tiếp tục củng cố vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
Robot giữ giá thành thấp, chống lại thuế quan
Lợi thế cốt lõi mà tự động hóa mang lại là khả năng cắt giảm chi phí sản xuất và nâng cao chất lượng. Những đội quân robot, hoạt động không mệt mỏi 24/7 trong các "nhà máy tối" không cần ánh sáng, đang dần thay thế sức lao động ngày càng đắt đỏ và già hóa của con người Trung Quốc. Điều này giúp các nhà máy giữ giá thành sản phẩm ở mức thấp, đủ sức cạnh tranh trên thị trường quốc tế ngay cả khi phải cộng thêm mức thuế nhập khẩu cao mà chính quyền Tổng thống Donald Trump áp đặt. Nói cách khác, tự động hóa đang trở thành một công cụ hiệu quả để Trung Quốc khắc chế phần nào đòn thuế quan từ Mỹ.
Thực tế cho thấy, mức độ tự động hóa tại các nhà máy Trung Quốc hiện đã vượt qua nhiều cường quốc công nghiệp khác như Mỹ, Đức hay Nhật Bản. Theo Liên đoàn Robot Quốc tế, Trung Quốc có tỷ lệ robot trên 10.000 công nhân cao hơn bất kỳ quốc gia nào khác, chỉ đứng sau Hàn Quốc và Singapore.
Chính sách nhà nước và sự đầu tư mạnh mẽ
Đà phát triển vũ bão này không phải là ngẫu nhiên. Nó được định hướng và thúc đẩy mạnh mẽ bởi các chỉ thị từ chính phủ, đặc biệt là sáng kiến "Made in China 2025" được khởi động từ một thập kỷ trước, với mục tiêu đưa Trung Quốc trở thành cường quốc sản xuất công nghệ cao, trong đó robot là một trong 10 lĩnh vực trọng điểm. (Bôi đen 2) Chính phủ Trung Quốc cũng không tiếc tiền đầu tư, với việc công bố một quỹ đầu tư mạo hiểm trị giá 137 tỷ USD cho ngành robot, AI và các công nghệ tiên tiến khác. Thậm chí, năm ngoái, chính quyền còn yêu cầu các nhà sản xuất ô tô lớn phải sử dụng robot hình người và quay lại cảnh chúng làm việc trong nhà máy.
Sự đầu tư này lan tỏa từ các tập đoàn khổng lồ đến cả những xưởng sản xuất nhỏ lẻ. Tại nhà máy ô tô điện hiện đại của Zeekr ở Ninh Ba, số lượng robot đã tăng từ 500 lên 820 chỉ sau 4 năm. Trong khi đó, ông Elon Li, chủ một xưởng cơ khí nhỏ ở Quảng Châu, cũng chuẩn bị chi 40.000 USD để mua một cánh tay robot hàn tích hợp AI do Trung Quốc sản xuất – một mức giá chỉ bằng một phần nhỏ so với hệ thống tương tự của nước ngoài vài năm trước.
Con người vẫn có vai trò, nhưng lợi thế nhân lực kỹ thuật lớn
Dù tự động hóa cao, các nhà máy Trung Quốc vẫn cần đến lao động con người cho các khâu kiểm tra chất lượng cuối cùng hoặc những công đoạn đòi hỏi sự khéo léo, tỉ mỉ như lắp đặt dây điện. Tuy nhiên, vai trò của công nhân đang thay đổi, nhiều người chuyển sang giám sát máy móc qua màn hình máy tính, như chia sẻ của công nhân Pinky Wu tại Zeekr. AI cũng được ứng dụng trong thiết kế, giúp các nhà thiết kế như Carrie Li có thêm thời gian sáng tạo.
Một lợi thế khác của Trung Quốc là nguồn nhân lực kỹ thuật dồi dào. Mỗi năm, các trường đại học nước này đào tạo khoảng 350.000 kỹ sư cơ khí và hàng triệu công nhân lành nghề khác – con số vượt xa Mỹ (khoảng 45.000 kỹ sư cơ khí/năm), nơi các công ty robot như Agility Robotics đang gặp khó khăn trong việc tuyển dụng nhân tài.
Tự tin đối mặt thương chiến
Sự tự chủ về công nghệ robot và lợi thế chi phí giúp nhiều nhà sản xuất Trung Quốc tỏ ra khá tự tin trước cuộc chiến thương mại. Tại Hội chợ Canton Fair đang diễn ra ở Quảng Châu, ông Han Zhaolin, nhà sáng lập Dolphin Robot Technology (công ty sản xuất robot pha cà phê), cho biết không quá lo lắng về thuế quan Mỹ. Ông khẳng định khách hàng Mỹ vẫn rất muốn mua robot của họ vì tính độc đáo và giá cả cạnh tranh hơn nhiều so với sản phẩm (nếu có) từ Mỹ, Đức, Nhật hay Hàn Quốc. "Chúng tôi không phải là bên chịu thuế, cũng không hạ giá bán," ông nói.
Nhiều nhà sản xuất robot khác tại hội chợ cũng chia sẻ cảm nhận tương tự, bởi phần lớn linh kiện cốt lõi của họ được sản xuất nội địa và lợi thế về giá, tốc độ phát triển giúp họ duy trì sức cạnh tranh ngay cả khi chịu thuế cao. Thậm chí, một số còn xem thương chiến là cơ hội để sản phẩm công nghệ Trung Quốc được biết đến nhiều hơn.
Rõ ràng, cuộc cách mạng robot và tự động hóa đang mang lại cho Trung Quốc một lợi thế không nhỏ, giúp nền kinh tế nước này chống chịu tốt hơn trước các cú sốc thương mại và tiếp tục củng cố vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
