thuha19051234
Pearl
Vào mùa hè năm 2009, một nhóm các nhà khảo cổ học đã đến một công trường xây dựng, nằm trong một khu dân cư của Modena, nước Ý. Trong khi đào đất, các công nhân đã phát hiện một nghĩa trang có niên đại 1.500 năm. Tổng cộng có 11 ngôi mộ nhưng một trong đó lại có sự khác biệt với những ngôi mộ còn lại, bởi nó chứa đến 2 bộ xương và ngạc nhiên hơn là họ trong tư thế nắm tay nhau.
"Đây thực sự là một minh chứng rằng tình yêu giữa một người đàn ông và một người phụ nữ có thể là vĩnh cửu”. Tuy nhiên tại thời điểm đó (năm 2009), các nhà khoa học vẫn có những nghi ngờ về giới tính những bộ xương này, mặc dù đã có những phân tích DNA của họ nhưng vẫn chưa có một kết quả rõ ràng, bởi những gì còn sót lại quá mơ hồ, nhà khảo cổ Federico Lugli tại Đại học Bologna cho biết.
Những câu chuyện về tình yêu, tình dục chính là một phần của cuộc cách mạng đang diễn ra trong ngành khảo cổ học. Suốt nhiều thập kỷ qua, các nhà khoa học đã phải dựa vào sự sắp xếp các ngôi mộ và hình dạng xương để xác định chúng là của đàn ông hay phụ nữ. Tuy nhiên trong khoảng 5 năm gần đây, việc sử dụng các phương pháp mới với kỹ thuật phân tích hiện đại hơn đã dẫn đến những phát hiện đáng ngạc nhiên, gần như những kết luận giới tính của các bộ xương trước đây đã bị đảo lộn hoàn toàn.
Bộ xương còn lại của Cặp đôi Modena, các nhà nghiên cứu đã xác định cả hai nhân vật đều là nam giới
Kỹ thuật phân tích DNA truyền thống dựa vào gen liên kết với nhiễm sắc thể giới tính, chẳng hạn gen AMELX trên nhiễm sắc thể X và gen AMELY trên nhiễm sắc thể Y. Vì phụ nữ thường có nhiễm sắc thể XX và nam thường là XY, logic là nếu có sự hiện diện của AMELY đáng kể trong mẫu thì nó thuộc về nam. Còn ngày nay, việc phân tích này xem xét nhiều hơn đến bộ gen, dù nguyên tắc cơ bản vẫn giữ như cũ.
Tuy nhiên, khái niệm về một nữ chiến binh vốn không phù hợp với những gì chúng ta biết về người Viking. Theo những quy ước mặc định trong khảo cổ học, vũ khí cụ thể là kiếm, thuộc về nam giới và đồ trang sức thuộc về phụ nữ. Một số lập luận cho rằng nếu bộ xương này là phụ nữ thì nên có những đánh giá lại, trước đó mọi người đều thấy hợp lý khi cho rằng bộ xương đó là của đàn ông. Tuy nhiên, Hedenstierna-Jonson nói "Điều đó không thể thay đổi chỉ vì chúng tôi phát hiện ra đó là một phụ nữ."
Còn Leszek Gardeła, một nhà khảo cổ học tại Bảo tàng Quốc gia Đan Mạch và là tác giả của cuốn sách Phụ nữ và vũ khí trong thế giới Viking thì cho rằng: “Tôi nghĩ cô ấy có thể là một chiến binh". Tuy nhiên, ông cũng nhấn mạnh rằng 90% các ngôi mộ có vũ khí là của nam giới về mặt sinh học, vũ khí chứa trong các ngôi mộ của phụ nữ cũng không có gì đảm bảo rằng họ là chiến binh. Chẳng hạn, một chiếc rìu cũng có thể được sử dụng trong nhiều công việc có liên quan đến phụ nữ, sẽ vẫn tồn tại các nữ chiến binh trong một giới hạn nào đó, nhưng đó không phải là tiêu chuẩn.
Những quan niệm cũ về ngôi mộ của nam và nữ tạo ra những cách giải thích khác nhau, hoặc theo cách thông thường hoặc tệ hơn là những thành kiến. Điều này càng rõ ràng hơn khi có 2 người cùng nằm trong một ngôi mộ, chẳng hạn như ngôi mộ của người Viking được phát hiện vào năm 1867 tại Santon Downham ở Norfolk. Hầu hết các tài liệu rằng đó là ngôi mộ đôi "nhưng không có bằng chứng thực sự chứng minh điều đó." Thay vì cho rằng là mộ đôi, lời giải thích rõ ràng hơn có thể là một ngôi mộ duy nhất của một người không có những đặc điểm về các chuẩn mực giới tính.
Tái tạo khuôn mặt của một phụ nữ thời Viking được chôn cùng với vũ khí tại Nordre
Vào tháng 8 năm ngoái, các nhà khoa học đến từ Phần Lan đã dẫn đầu một cuộc đánh giá lại về hình thức chôn cất “kép” được đề xuất từ thời Trung cổ Phần Lan, nơi có chứa một bộ xương duy nhất trong trang phục phụ nữ cùng với kiếm. Phân tích DNA cho thấy ngôi mộ thuộc về một người có nhiễm sắc thể XXY, hay còn gọi là hội chứng Klinefelter, một kiểu nhiễm sắc thể tương tự với nam giới. Điều này càng làm cho ngôi mộ trở nên thú vị, “bởi vì một cá nhân trông giống nam giới đã mặc quần áo và trang bị đồ trang sức thường gắn với phụ nữ”.
Rebecca Gowland, nhà khảo cổ sinh học tại Đại học Durham, cho biết nam và nữ sẽ có sự khác nhau trong xương, những thay đổi này do hormone điều khiển. Cô nói rằng "bộ xương phải trải qua tuổi dậy thì”, các bộ xương được tìm thấy cũng hiếm khi hoàn chỉnh và thường thiếu đi những phần quan trọng.
Cặp "Người tình Valdaro" qua đời đều là thanh thiếu niên, một trong 2 có thể mới chỉ 16 tuổi, những phương pháp phân tích xương tuyên bố họ có thể là cặp nam - nữ. Trong năm nay, một dự án DNA có trụ sở tại Đại học Tor Vergata của Rome sẽ được tiến hành để xem xét lại giới tính của cặp bộ xương và những mối quan hệ giả định tiềm năng giữa họ.
Những nhóm tộc người khác được tìm thấy cũng cho thấy nhiều tiết lộ khác về giới tính trong tương lai, chẳng hạn như nhóm hominids - vốn được xem là tổ tiên loài người. Nhóm hominids với những bộ xương được bảo quản rất kém và khó hình dung về phạm giới tính. Mặc dù có thể phân tích DNA đối với hominids nhưng nó có thể rất phức tạp vì DNA của nó bị phân hủy gần nhưng chỉ còn rất ít bằng chứng để phân tích. Lúc đó, kỹ thuật phân tích men rằng sẽ là một phương án tốt.
Kỹ thuật này khai thác sự khác biệt trong di truyền giống như cách tiếp cận DNA truyền thống. Các gen AMELX và AMELY tạo ra một loại protein gọi là amelogenin, một thành phần của men răng. Các thành phần tạo nên Protein, được gọi là peptide (cũng có thể được lấy ra khỏi răng bằng cách sử dụng một loại axit nhẹ), các nhà khoa học cũng phát hiện rằng cấu tạo hóa học của chúng cũng phụ thuộc vào giới tính. Lugli nói: “Nó đang cách mạng hóa ngành nhân chủng học sinh học, bởi vì giờ đây chúng ta có một công cụ để xác định giới tính của con người một cách nhanh chóng và không tốn kém.”
Bản phác thảo ngôi mộ của chiến binh Viking ở Birka, Thụy Điển
Một nhóm các bộ xương được tìm thấy khác là trẻ em cũng sẽ được phân tích để xác định giới tính dựa vào men răng. Vào tháng 12 năm 2021, các nhà một nhóm do các nhà nghiên cứu từ Đại học Colorado Denver dẫn đầu đã xác định giới tính của một ngôi mộ có niên đại khoảng 10.000 tuổi dựa vào men răng. Bé gái được phát hiện trong một ngôi mộ phong phú với đầy những hạt vỏ trai và mặt dây chuyền bằng đá. Điều này còn cho thấy trẻ em rất được coi trọng trong thời cổ đại, kể cả các bé gái.
Nhiều kết luận cũng đã thay đổi: một phân tích chuyên sâu về một bộ xương mà họ nghĩ là một phụ nữ trẻ nhưng thực ra lại là người đàn ông. Lugli nói "cách giải thích của chúng tôi chủ yếu là từ quan điểm lịch sử".
Mặc dù các phương pháp phân tích khoa học có thể loại bỏ một số phỏng đoán nhưng sẽ có những điều ở quá khứ chúng ta sẽ không bao giờ biết được, tình yêu hay ý thức về bản sắc con người là một trong số đó. Các nhà khảo cổ học chỉ có thể cố gắng hết sức có thể để tái tạo lại cuộc sống của những người trong quá khứ dựa trên những dữ liệu có sẵn. Và chúng ta cũng cần tôn trọng những người đã từng tồn tại trong quá khứ chứ không phải chỉ để thỏa mãn trí tò mò, “mỗi ngôi mộ kể một câu chuyện khác nhau, bởi vì họ đều là người thật, đã có cuộc sống độc đáo của riêng mình. "
Nguồn The Guardian
"Đây thực sự là một minh chứng rằng tình yêu giữa một người đàn ông và một người phụ nữ có thể là vĩnh cửu”. Tuy nhiên tại thời điểm đó (năm 2009), các nhà khoa học vẫn có những nghi ngờ về giới tính những bộ xương này, mặc dù đã có những phân tích DNA của họ nhưng vẫn chưa có một kết quả rõ ràng, bởi những gì còn sót lại quá mơ hồ, nhà khảo cổ Federico Lugli tại Đại học Bologna cho biết.
Giới tính gây ngạc nhiên
Trong suốt một thập kỷ, những giả định về giới tính của "cặp đôi yêu nhau" trong ngôi mộ này vẫn không bị phản đối. Vào năm 2019, Lugli và các đồng nghiệp của ông quyết định thử một kỹ thuật mới để xác định giới tính, bằng cách sử dụng protein trong men răng. Kết quả mang đến hoàn toàn làm họ ngạc nhiên: cặp đôi yêu nhau đều là nam giới. Cặp đôi trong ngôi mộ này trở thành một bằng chứng tiềm năng của mối quan hệ đồng giới thế kỷ thứ 5, cách đây hàng nghìn năm.Những câu chuyện về tình yêu, tình dục chính là một phần của cuộc cách mạng đang diễn ra trong ngành khảo cổ học. Suốt nhiều thập kỷ qua, các nhà khoa học đã phải dựa vào sự sắp xếp các ngôi mộ và hình dạng xương để xác định chúng là của đàn ông hay phụ nữ. Tuy nhiên trong khoảng 5 năm gần đây, việc sử dụng các phương pháp mới với kỹ thuật phân tích hiện đại hơn đã dẫn đến những phát hiện đáng ngạc nhiên, gần như những kết luận giới tính của các bộ xương trước đây đã bị đảo lộn hoàn toàn.
Những tranh cãi về giới tính trong khảo cổ học
Một cuộc tranh luận trên quy mô lớn về giới tính trong khảo cổ học đã diễn ra nghiêm túc trên một bài báo nổi tiếng, xuất bản năm 2017. Đề cập về một chiến binh Viking được phát hiện trong ngôi mộ chứa đầy vũ khí ở Birka, Thụy Điển. Ngôi mộ được biết đến từ cuối thế kỷ 19, được cho là của một người đàn ông. Tuy nhiên, phải đến khi Charlotte Hedenstierna-Jonson từ Đại học Uppsala, Thụy Điển, và nhóm của cô ấy kiểm tra một mẫu DNA, kết luật ngôi mộ Birka Viking rõ ràng là... phụ nữ.Kỹ thuật phân tích DNA truyền thống dựa vào gen liên kết với nhiễm sắc thể giới tính, chẳng hạn gen AMELX trên nhiễm sắc thể X và gen AMELY trên nhiễm sắc thể Y. Vì phụ nữ thường có nhiễm sắc thể XX và nam thường là XY, logic là nếu có sự hiện diện của AMELY đáng kể trong mẫu thì nó thuộc về nam. Còn ngày nay, việc phân tích này xem xét nhiều hơn đến bộ gen, dù nguyên tắc cơ bản vẫn giữ như cũ.
Tuy nhiên, khái niệm về một nữ chiến binh vốn không phù hợp với những gì chúng ta biết về người Viking. Theo những quy ước mặc định trong khảo cổ học, vũ khí cụ thể là kiếm, thuộc về nam giới và đồ trang sức thuộc về phụ nữ. Một số lập luận cho rằng nếu bộ xương này là phụ nữ thì nên có những đánh giá lại, trước đó mọi người đều thấy hợp lý khi cho rằng bộ xương đó là của đàn ông. Tuy nhiên, Hedenstierna-Jonson nói "Điều đó không thể thay đổi chỉ vì chúng tôi phát hiện ra đó là một phụ nữ."
Còn Leszek Gardeła, một nhà khảo cổ học tại Bảo tàng Quốc gia Đan Mạch và là tác giả của cuốn sách Phụ nữ và vũ khí trong thế giới Viking thì cho rằng: “Tôi nghĩ cô ấy có thể là một chiến binh". Tuy nhiên, ông cũng nhấn mạnh rằng 90% các ngôi mộ có vũ khí là của nam giới về mặt sinh học, vũ khí chứa trong các ngôi mộ của phụ nữ cũng không có gì đảm bảo rằng họ là chiến binh. Chẳng hạn, một chiếc rìu cũng có thể được sử dụng trong nhiều công việc có liên quan đến phụ nữ, sẽ vẫn tồn tại các nữ chiến binh trong một giới hạn nào đó, nhưng đó không phải là tiêu chuẩn.
Những quan niệm cũ về ngôi mộ của nam và nữ tạo ra những cách giải thích khác nhau, hoặc theo cách thông thường hoặc tệ hơn là những thành kiến. Điều này càng rõ ràng hơn khi có 2 người cùng nằm trong một ngôi mộ, chẳng hạn như ngôi mộ của người Viking được phát hiện vào năm 1867 tại Santon Downham ở Norfolk. Hầu hết các tài liệu rằng đó là ngôi mộ đôi "nhưng không có bằng chứng thực sự chứng minh điều đó." Thay vì cho rằng là mộ đôi, lời giải thích rõ ràng hơn có thể là một ngôi mộ duy nhất của một người không có những đặc điểm về các chuẩn mực giới tính.
Vào tháng 8 năm ngoái, các nhà khoa học đến từ Phần Lan đã dẫn đầu một cuộc đánh giá lại về hình thức chôn cất “kép” được đề xuất từ thời Trung cổ Phần Lan, nơi có chứa một bộ xương duy nhất trong trang phục phụ nữ cùng với kiếm. Phân tích DNA cho thấy ngôi mộ thuộc về một người có nhiễm sắc thể XXY, hay còn gọi là hội chứng Klinefelter, một kiểu nhiễm sắc thể tương tự với nam giới. Điều này càng làm cho ngôi mộ trở nên thú vị, “bởi vì một cá nhân trông giống nam giới đã mặc quần áo và trang bị đồ trang sức thường gắn với phụ nữ”.
Những công cụ mới để xác định giới tính nhanh chóng, ít tốn kém
Lugli cũng cho biết, nhóm của ông sẽ thử nghiệm những "ngôi mộ tình nhân" khác được chôn cất trên khắp nước Ý. Mục tiêu đầu tiên sẽ là Người tình Valdaro - một cặp xương người có niên đại khoảng 6.000 năm tuổi - hiện được đặt tại Bảo tàng Khảo cổ học Quốc gia Mantua. Trong lần đầu tiên được tìm thấy, cặp đôi này phân biệt phân biệt giới tính bằng phương pháp soi xương - vốn được xem là cách phổ biến nhất để xác định giới tính. Tuy nhiên, kỹ thuật này được cho là còn nhiều hạn chế.Rebecca Gowland, nhà khảo cổ sinh học tại Đại học Durham, cho biết nam và nữ sẽ có sự khác nhau trong xương, những thay đổi này do hormone điều khiển. Cô nói rằng "bộ xương phải trải qua tuổi dậy thì”, các bộ xương được tìm thấy cũng hiếm khi hoàn chỉnh và thường thiếu đi những phần quan trọng.
Cặp "Người tình Valdaro" qua đời đều là thanh thiếu niên, một trong 2 có thể mới chỉ 16 tuổi, những phương pháp phân tích xương tuyên bố họ có thể là cặp nam - nữ. Trong năm nay, một dự án DNA có trụ sở tại Đại học Tor Vergata của Rome sẽ được tiến hành để xem xét lại giới tính của cặp bộ xương và những mối quan hệ giả định tiềm năng giữa họ.
Những nhóm tộc người khác được tìm thấy cũng cho thấy nhiều tiết lộ khác về giới tính trong tương lai, chẳng hạn như nhóm hominids - vốn được xem là tổ tiên loài người. Nhóm hominids với những bộ xương được bảo quản rất kém và khó hình dung về phạm giới tính. Mặc dù có thể phân tích DNA đối với hominids nhưng nó có thể rất phức tạp vì DNA của nó bị phân hủy gần nhưng chỉ còn rất ít bằng chứng để phân tích. Lúc đó, kỹ thuật phân tích men rằng sẽ là một phương án tốt.
Kỹ thuật này khai thác sự khác biệt trong di truyền giống như cách tiếp cận DNA truyền thống. Các gen AMELX và AMELY tạo ra một loại protein gọi là amelogenin, một thành phần của men răng. Các thành phần tạo nên Protein, được gọi là peptide (cũng có thể được lấy ra khỏi răng bằng cách sử dụng một loại axit nhẹ), các nhà khoa học cũng phát hiện rằng cấu tạo hóa học của chúng cũng phụ thuộc vào giới tính. Lugli nói: “Nó đang cách mạng hóa ngành nhân chủng học sinh học, bởi vì giờ đây chúng ta có một công cụ để xác định giới tính của con người một cách nhanh chóng và không tốn kém.”
Một nhóm các bộ xương được tìm thấy khác là trẻ em cũng sẽ được phân tích để xác định giới tính dựa vào men răng. Vào tháng 12 năm 2021, các nhà một nhóm do các nhà nghiên cứu từ Đại học Colorado Denver dẫn đầu đã xác định giới tính của một ngôi mộ có niên đại khoảng 10.000 tuổi dựa vào men răng. Bé gái được phát hiện trong một ngôi mộ phong phú với đầy những hạt vỏ trai và mặt dây chuyền bằng đá. Điều này còn cho thấy trẻ em rất được coi trọng trong thời cổ đại, kể cả các bé gái.
Lịch sử vẫn còn rất nhiều điều mà chúng ta chưa biết
Quay trở lại về cặp đôi trong ngôi mộ Modena mà chúng tôi đề cập đầu bài viết, các nhà khảo cổ tự hỏi liệu rằng đó có phải là bằng chứng về mối quan hệ đồng giới cách đây 1.500 năm? Tương tự như vậy, bằng chứng xác thực về chiến binh Birka Viking cũng trở thành chủ đề tranh cãi khi giới tính của nó được công bố. Hay những nghi vấn đề tình yêu của cặp đôi Modena, họ có thể là anh em hoặc đồng đội của nhau. Tuy nhiên các công trình trước đây của các đồng nghiệp của Lugli đã bác bỏ ý kiến cho rằng họ được chôn cất trong một nghĩa trang quân sự.Nhiều kết luận cũng đã thay đổi: một phân tích chuyên sâu về một bộ xương mà họ nghĩ là một phụ nữ trẻ nhưng thực ra lại là người đàn ông. Lugli nói "cách giải thích của chúng tôi chủ yếu là từ quan điểm lịch sử".
Mặc dù các phương pháp phân tích khoa học có thể loại bỏ một số phỏng đoán nhưng sẽ có những điều ở quá khứ chúng ta sẽ không bao giờ biết được, tình yêu hay ý thức về bản sắc con người là một trong số đó. Các nhà khảo cổ học chỉ có thể cố gắng hết sức có thể để tái tạo lại cuộc sống của những người trong quá khứ dựa trên những dữ liệu có sẵn. Và chúng ta cũng cần tôn trọng những người đã từng tồn tại trong quá khứ chứ không phải chỉ để thỏa mãn trí tò mò, “mỗi ngôi mộ kể một câu chuyện khác nhau, bởi vì họ đều là người thật, đã có cuộc sống độc đáo của riêng mình. "
Nguồn The Guardian
