WuKong_top1
Writer
Sáng ngày 21/11/2025, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng trình Quốc hội dự án Luật Trí tuệ nhân tạo, đánh dấu lần đầu tiên Việt Nam xây dựng một đạo luật riêng để điều chỉnh lĩnh vực AI. Dự thảo luật được thiết kế với phạm vi rộng bao gồm từ chiến lược phát triển, cơ chế hỗ trợ đổi mới sáng tạo, yêu cầu minh bạch trong sử dụng AI cho đến thanh tra, xử phạt và bồi thường thiệt hại.
Dự thảo luật quy định rõ rằng mọi tổ chức và cá nhân vi phạm đều có thể bị xử lý tùy theo mức độ từ kỷ luật, xử phạt hành chính cho đến truy cứu trách nhiệm hình sự. Nếu hành vi vi phạm gây ra thiệt hại, người gây thiệt hại phải bồi thường theo quy định của pháp luật dân sự. Đáng chú ý, thiệt hại phát sinh từ các hệ thống AI được xếp vào nhóm “AI rủi ro cao” sẽ được coi là thiệt hại do nguồn nguy hiểm cao độ.
Với cách xác định này, nhà cung cấp và đơn vị triển khai hệ thống AI phải chịu trách nhiệm bồi thường ngay cả khi họ không có lỗi, trừ những trường hợp được pháp luật cho phép miễn trừ. Bên cạnh đó, Chính phủ cũng đề xuất mức xử phạt hành chính khá nặng: tối đa 2 tỷ đồng đối với tổ chức và 1 tỷ đồng đối với cá nhân. Với các hành vi nghiêm trọng, đặc biệt trong nhóm quy định chặt chẽ, mức phạt có thể tính theo doanh thu, lên tới 2% doanh thu của năm liền kề trước đó của tổ chức vi phạm.
Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng. Ảnh: Như Ý
Theo dự thảo, Việt Nam sẽ xây dựng Chiến lược quốc gia về trí tuệ nhân tạo, được rà soát và cập nhật định kỳ 3 năm một lần. Nhà nước đồng thời đưa ra các chính sách tạo thuận lợi cho hệ sinh thái AI, trong đó có ưu tiên sản phẩm AI trong nước trong mua sắm công, ưu đãi về thuế và tín dụng cũng như hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ, vừa và các startup tiếp cận dữ liệu phục vụ nghiên cứu và phát triển.
Một điểm mới quan trọng là cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (sandbox), cho phép tổ chức và cá nhân thử nghiệm các giải pháp AI trong khuôn khổ được giám sát. Nếu thử nghiệm thành công, sản phẩm có thể được áp dụng thủ tục rút gọn khi đánh giá sự phù hợp và được ưu tiên tiếp cận nguồn vốn từ Quỹ Phát triển Trí tuệ nhân tạo Quốc gia.
Dự thảo cũng dành phần lớn để quy định về minh bạch và gắn nhãn trong việc sử dụng AI. Nhà cung cấp hệ thống có trách nhiệm đảm bảo thiết kế và vận hành AI theo cách cho phép nhận diện, giám sát và giải thích mức độ rủi ro, đồng thời cung cấp hướng dẫn và dữ liệu cần thiết cho bên triển khai. Người triển khai phải thông báo rõ khi nội dung được tạo hoặc chỉnh sửa bởi AI và thực hiện gắn nhãn theo quy định. Việc gắn nhãn đặc biệt bắt buộc đối với nội dung có yếu tố giả mạo người thật, sự kiện thật có khả năng gây hiểu lầm cũng như các nội dung truyền thông, quảng cáo hoặc tuyên truyền do AI tạo ra. Đối với tác phẩm nghệ thuật, nhãn phải được gắn theo cách không ảnh hưởng đến việc trình diễn hay thưởng thức.
Song song đó, Chính phủ định hướng phát triển nhân lực AI thông qua một chiến lược dài hạn. Nội dung cơ bản về AI, kỹ năng số, tư duy tính toán và đạo đức công nghệ sẽ được tích hợp vào giáo dục phổ thông; đồng thời Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ xây dựng Chương trình quốc gia phát triển nhân lực trí tuệ nhân tạo.
Dự thảo luật được kỳ vọng sẽ tạo hành lang pháp lý đầy đủ cho sự phát triển của AI tại Việt Nam, bảo đảm an toàn cho người dùng, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và giúp Việt Nam nắm bắt cơ hội từ công nghệ đang phát triển nhanh chóng này.
Theo Báo Tiền Phong
Dự thảo luật quy định rõ rằng mọi tổ chức và cá nhân vi phạm đều có thể bị xử lý tùy theo mức độ từ kỷ luật, xử phạt hành chính cho đến truy cứu trách nhiệm hình sự. Nếu hành vi vi phạm gây ra thiệt hại, người gây thiệt hại phải bồi thường theo quy định của pháp luật dân sự. Đáng chú ý, thiệt hại phát sinh từ các hệ thống AI được xếp vào nhóm “AI rủi ro cao” sẽ được coi là thiệt hại do nguồn nguy hiểm cao độ.
Với cách xác định này, nhà cung cấp và đơn vị triển khai hệ thống AI phải chịu trách nhiệm bồi thường ngay cả khi họ không có lỗi, trừ những trường hợp được pháp luật cho phép miễn trừ. Bên cạnh đó, Chính phủ cũng đề xuất mức xử phạt hành chính khá nặng: tối đa 2 tỷ đồng đối với tổ chức và 1 tỷ đồng đối với cá nhân. Với các hành vi nghiêm trọng, đặc biệt trong nhóm quy định chặt chẽ, mức phạt có thể tính theo doanh thu, lên tới 2% doanh thu của năm liền kề trước đó của tổ chức vi phạm.
Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng. Ảnh: Như Ý
Theo dự thảo, Việt Nam sẽ xây dựng Chiến lược quốc gia về trí tuệ nhân tạo, được rà soát và cập nhật định kỳ 3 năm một lần. Nhà nước đồng thời đưa ra các chính sách tạo thuận lợi cho hệ sinh thái AI, trong đó có ưu tiên sản phẩm AI trong nước trong mua sắm công, ưu đãi về thuế và tín dụng cũng như hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ, vừa và các startup tiếp cận dữ liệu phục vụ nghiên cứu và phát triển.
Một điểm mới quan trọng là cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (sandbox), cho phép tổ chức và cá nhân thử nghiệm các giải pháp AI trong khuôn khổ được giám sát. Nếu thử nghiệm thành công, sản phẩm có thể được áp dụng thủ tục rút gọn khi đánh giá sự phù hợp và được ưu tiên tiếp cận nguồn vốn từ Quỹ Phát triển Trí tuệ nhân tạo Quốc gia.
Dự thảo cũng dành phần lớn để quy định về minh bạch và gắn nhãn trong việc sử dụng AI. Nhà cung cấp hệ thống có trách nhiệm đảm bảo thiết kế và vận hành AI theo cách cho phép nhận diện, giám sát và giải thích mức độ rủi ro, đồng thời cung cấp hướng dẫn và dữ liệu cần thiết cho bên triển khai. Người triển khai phải thông báo rõ khi nội dung được tạo hoặc chỉnh sửa bởi AI và thực hiện gắn nhãn theo quy định. Việc gắn nhãn đặc biệt bắt buộc đối với nội dung có yếu tố giả mạo người thật, sự kiện thật có khả năng gây hiểu lầm cũng như các nội dung truyền thông, quảng cáo hoặc tuyên truyền do AI tạo ra. Đối với tác phẩm nghệ thuật, nhãn phải được gắn theo cách không ảnh hưởng đến việc trình diễn hay thưởng thức.
Song song đó, Chính phủ định hướng phát triển nhân lực AI thông qua một chiến lược dài hạn. Nội dung cơ bản về AI, kỹ năng số, tư duy tính toán và đạo đức công nghệ sẽ được tích hợp vào giáo dục phổ thông; đồng thời Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ xây dựng Chương trình quốc gia phát triển nhân lực trí tuệ nhân tạo.
Dự thảo luật được kỳ vọng sẽ tạo hành lang pháp lý đầy đủ cho sự phát triển của AI tại Việt Nam, bảo đảm an toàn cho người dùng, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và giúp Việt Nam nắm bắt cơ hội từ công nghệ đang phát triển nhanh chóng này.
Theo Báo Tiền Phong
Được phối hợp thực hiện bởi các chuyên gia của Bkav,
cộng đồng An ninh mạng Việt Nam WhiteHat
và cộng đồng Khoa học công nghệ VnReview
