Đại hỏa hoạn Meireki: Khi ống tay áo kimono 'hóa' thành mồi lửa, thiêu rụi Tokyo xưa

[Yu Ki San]

Những điểm chính:

• Đại hỏa hoạn Meireki (1657) thiêu rụi 60-70% thành Edo (Tokyo xưa), khiến hơn 100.000 người thiệt mạng.
• Nguyên nhân bắt nguồn từ một ống tay áo kimono bị cháy trong một buổi lễ cầu siêu.
• Ngọn lửa lan nhanh do gió lớn và nhà cửa san sát làm bằng gỗ.
• Lâu đài Edo, pháo đài kiên cố nhất, cũng bị phá hủy một phần.
• Thảm họa dẫn đến việc tái thiết Edo, tập trung vào phòng chống hỏa hoạn và thiên tai.

Đại hỏa hoạn Meireki, một trong những thảm họa kinh hoàng nhất trong lịch sử Nhật Bản, đã xảy ra vào ngày 2/3/1657, thiêu rụi phần lớn thành Edo (nay là Tokyo) và cướp đi sinh mạng của hơn 100.000 người. Điều đáng kinh ngạc là nguyên nhân của thảm họa này lại bắt nguồn từ một sự cố tưởng chừng như vô hại: một ống tay áo kimono bị cháy.

Từ ống tay áo kimono đến biển lửa nhấn chìm Edo

Vào ngày 2/3/1657, tại chùa Honmyoji ở Edo, một buổi lễ cầu siêu được tổ chức cho một cô gái 16 tuổi vừa qua đời. Sau buổi lễ, nghi thức hỏa táng được tiến hành.

Tuy nhiên, một cơn gió mạnh bất ngờ thổi qua, làm tung bay ống tay áo kimono đang cháy của cô gái. Ngọn lửa từ ống tay áo bén vào các vật liệu dễ cháy xung quanh, nhanh chóng lan rộng và thiêu rụi ngôi đền gỗ nơi đang làm lễ.

Do đặc điểm kiến trúc của Edo thời bấy giờ, với nhà cửa chủ yếu làm bằng gỗ và san sát nhau, ngọn lửa đã lan nhanh chóng mặt, vượt khỏi tầm kiểm soát. Thậm chí, một số tòa nhà không tiếp xúc trực tiếp với lửa cũng tự bốc cháy do nhiệt độ quá cao.

Thảm họa kinh hoàng, thành Edo chìm trong biển lửa

Đại hỏa hoạn Meireki kéo dài suốt ba ngày, thiêu rụi khoảng 60-70% thành Edo. Ước tính có từ 30.000 đến 100.000 người thiệt mạng (trên tổng số 300.000 dân của Edo), biến đây trở thành một trong những thảm họa kinh hoàng nhất trong lịch sử Nhật Bản.

Ngọn lửa hung tàn đến mức phải mất ba ngày mới tự tắt, và thêm ba ngày nữa để các nỗ lực cứu trợ có thể được triển khai.

Lâu đài Edo, pháo đài chính kiên cố nhất Nhật Bản thời bấy giờ, cũng không thoát khỏi thảm họa. Một phần của lâu đài đã bị phá hủy, và Mạc phủ Tokugawa (chính quyền quân sự thời bấy giờ) sau đó đã không thể khôi phục lại hoàn toàn.

Năm 1814, Tashiro Koshun, một họa sĩ, đã tái hiện lại thảm họa này qua một bức tranh, mô tả cảnh người dân hoảng loạn tháo chạy khỏi biển lửa đang lan rộng khắp thành phố.

Edo tái sinh: Bài học từ thảm họa

Sau thảm họa Meireki, Edo đã được tái thiết hoàn toàn, với trọng tâm là công tác phòng chống hỏa hoạn và thiên tai.

• Khu vực ở của các lãnh chúa và đền chùa được di dời ra ngoại ô.
• Các con đường lớn và bờ kè được xây dựng để ngăn chặn sự lan rộng của lửa.

Giáo sư Akira Okada (Đại học Kinh tế Osaka) cho biết, khoảng 500 dinh thự của các lãnh chúa, 770 dinh thự khác và hơn 400 nhà phố đã bị thiêu rụi trong vụ hỏa hoạn.

Đại hỏa hoạn Meireki năm 1657 là một trong những vụ cháy kỳ lạ và nguy hiểm nhất trong lịch sử Nhật Bản. Thảm họa này không chỉ gây ra những thiệt hại to lớn về người và của, mà còn để lại bài học sâu sắc về công tác phòng chống cháy nổ, quy hoạch đô thị và tầm quan trọng của việc chuẩn bị cho các tình huống khẩn cấp.